Ике роман (җыентык). Әхәт Сафиуллин

Хәер, алар авылында андыйлар юк та бугай. Быел әтисе дүрт сарыгын да кышка калдыра алдымы, әллә алар ясак түләргә кереп беттеме икән? Әгәр кышка калдырган булсалар, аларны асрарлык печән җыя алганнармы, юкмы?

      Әнисе… Әнисе Бәдерхәят менә шушы минутларда ниләр эшләп утыра икән? Мөгаен, һәрвакыттагыча, күзен бетерә-бетерә, берәрсенең киемен ямый торгандыр инде. Йә, гадәттәгечә, үзенең ак өстенә вак бөрчекләр төшкән алъяпкычын ябып, ашарга пешереп йөридер. Әй, ул пешергән күмәчләрнең, өчпочмак һәм кыстыбыйларның тәмлелеге! Аларны ашаганда, телеңне йотарсың, валлаһи! Йә менә шушы мизгелләрдә әнисе, казларга ни белән булса да бутап бирергә дип, кулына сыдырылмаган ат кузгалаклары тотып, су буеннан солдат строендагы шикелле бер-бер артлы тезелешкән казларын алып менеп киләдер… Әй газиз Ходаем, аларны тагын бер мәртәбә генә булса да күреп булырмы икән? Берүк, исән-имин килеш күрешергә язсаң иде, Раббым!

      Әлбәттә, матрос Хәбибуллин кайчан да булса бу хәлнең булырына күңеленнән үзе дә ышанмый иде. Чөнки әтисе белән әнисе ул ничәмә-ничә еллар хезмәт иткәнче ничек яши алсыннар? Авылларда рекрутларны юкка гына араларыннан мәңгелеккә китеп баручы мәет белән хушлашкан шикелле озатмыйлардыр бит? Чөнки шул китүдән әллә күрешә алалар, әллә юк икәнен барысы да яхшы аңлыйлар…

      Унбиш яшьлек сеңлесе Мәрьямбикә – күз генә тимәсен, нинди чибәр кыз! – гел әниләре янында бөтереләдер, аңа булыша торгандыр. Нинди җылы оекбашлар бәйли ул! Бәхете булып, вакыты җиткәч, кияүгә яхшы, эшчән егеткә чыкса гына ярар иде, Ходаем!

      Инде энекәше Габдрахманның да унынчы яше, егет дип әйтергә була! Әй Ходаем, киләчәктә аны да Искәндәр язмышы көтә бит: рекрут булып флотка яисә солдатка алыначак. Аларның кайсында җиңелрәк икәнен, белсә, бер Ходай гына белә торгандыр. Хәер, солдат хезмәте дә җиңелдән түгелдер. Исән-сау гына була күрсен инде, бәлки, Әүхәди-Алексей әйтмешли, тора-бара дөньясы да яхшырак якка үзгәреп китәр әле…

      Күңеленнән якыннарын барлап алган Искәндәрнең күзләреннән яшьләр бәреп чыкты. Тик ул аларны сөртеп алырга ашыкмады. Аксыннар, әйдә, ага бирсеннәр! Кайчак ир-атның да йомшарып алырга хакы бардыр лабаса!.. Бигрәк тә язмыш дигән нәрсә аны туган-үскән авылыннан җәһәннәм астындагы җиргә китереп ташласа. Ә яшьләр исә, аның таза, кызларныкыдай чибәр, ләкин гел моңсу вә сагышлы булган ике битендә ике юеш эз калдырып, аның иреннәренә тәгәрәп төште һәм, буага килеп төртелгән су сыман, алар арасында җәелеп китте; йомык иреннәре аша авызына үтә алмагач, алар арасында тулышып, мөлдерәшеп тордылар-тордылар да иягенә таба юл алдылар. Ул моны бик яхшы сизде, тик аларны кулы белән сыпырып аласы килмәде. Әйтерсең бу мизгелдә ул үзенең бу күз яшьләрен авылы, анда яшәүче, үзе әле генә искә төшергән әти-әнисе, сеңелкәше һәм энекәше, гомумән, өйләре белән бәйләп торучы ниндидер изге, җылы, йомшак, тик фәкать күңеле түрендә генә яшәгән күренмәс җеп шикелле итеп тоя иде. Менә хәзер битләре буенча тәгәрәшкән бу кайнар яшьләре аның тарафыннан өйләренең бер истәлеге сыман кабул ителде…

      …Кичкә