Еуропа жəне Америка елдерінің қазіргі заман тарихы (1945-2009). Бақыт Бөжеева

стратегиялық әріптестік орнатылды.

      Вашингтон Қазақстанға Орталық Азиядағы жетекші елдердің бірі ретінде және АҚШ-тың ең сенімді де, болашағы зор әріптесі ретінде қарады. АҚШ-тың Мемлекеттік хатшысы К. Райс 2005 жылғы қазандағы Астанаға сапары кезінде Қазақстанның «Орталық Азияда көрші елдерге экономикалық тұрғыда әлдеқайда ашық, саяси тұрғыда әлдеқайда тұрақты болуға көмектесе отырып, шешуші рөл атқаруға» барлық қажетті мүмкіндіктері бар екенін атап көрсеткен болатын. Сонымен қатар Қазақстан халықаралық қауіпсіздікті қамтамасыз ету ісінде АҚШ-тың маңызды әріптесі деп мәлімдейді.

      2003 жылғы қыркүйекте Қазақстан мен АҚШ-тың қорғаныс ведомстволары арасындағы ынтымақтастықтың бес жылдық жоспары жасалған болатын. Вашингтон Орталық Азия мемлекетімен алғаш рет қол қойған бұл құжат халықаралық лаңкестікке қарсы күрес, бітімгершілік күштерді дамыту, әуе қорғанысы күштерінің жауынгерлік қабілетін, әскери-теңіз күштерін дамытуды қоса алғанда Каспий өңірінің әскери инфрақұрылымын дамыту және Тіл дайындығы әскери институтын құру және сол сияқты ынтымақтастық салаларын қамтиды.

      Қазақстан мен АҚШ-тың ядролық қаруды таратпау саласындағы өзара ықпалдастығын бағаламау мүмкін емес. Мәселен, жоғарғы байытылған үш тонна уранды ядролық реакторлар отынына өңдеу жөніндегі Қазақстан-Америка бірлескен жобасы ойдағыдай аяқталған болатын. 2008 жылдың 14 қарашасында америкалық тараптың бастамасымен Қазақстан Республикасының Президенті Н. Назарбаев АҚШ-тың жаңа сайланған Президенті Б. Обамамен телефон арқылы сөйлесті. Сұхбаттасу кезінде мемлекет басшылары екіжақты стратегиялық ынтымақтастықтың жағдайы мен болашақ белестерін талқылады.

      2009 жылдың 7 сәуіріндегі ҚР Парламент Сенатының Төрағасы Қ. Тоқаев Ыстамбұл қаласында өткен Өркениеттер Альянсының II форумы шеңберінде АҚШ Президенті Б. Обамамен кездесті. Кездесу барысында Қ. Тоқаев Халықаралық атомдық энергетика агенттігінің бақылауындағы ядролық отын банкін Қазақстан аумағына орналастыруға дайындығы жөніндегі Қазақстан Президенті Н. Назарбаевтың мәлімдемесін жеткізді.

      2009 жылдың 3-5 мамыр аралығында Қазақстанның Сыртқы істер министрі М. Тәжиннің АҚШ-қа іссапары болды. Іссапар шеңберінде М. Тәжин АҚШ Мемлекет Хатшысы Х. Клинтонмен, АҚШ Президентінің Ұлттық қауіпсіздік жөнінде кеңесшісі Дж. Джонспен және АҚШ Энергетика министрі С. Чу мырзамен кездесулер өткізді. Кездесулер барысында тараптар Қазақстан мен АҚШ арасындағы екіжақты және аймақтық мәселелері жөніндегі ынтымақтастығының белестерін, соның ішінде жаппай қырып-жою қаруын таратпау, Ауғанстандағы саяси ахуал, экономика және энергетика салаларындағы ынтымақтастық мәселелерін талқылады.

Тақырып бойынша бақылау сұрақтары:

      1. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі АҚШ сыртқы саясатының мәні қандай еді?

      2. Әлемдік экономикалық дағдарыс жылдарындағы АҚШ-тың ішкі жағдайы қалай болды?

      3. АҚШ экономикасына қор