— zwierciadło.
28
Słysząc się złym (daw. składnia) — słysząc, że jest zły; słysząc, że mówią o nim, że jest zły a.: słysząc, że mówią o nim źle.
29
przemysły(daw. forma N. lm) — przemysłami, tj. pomysłowymi wybiegami.
30
przyzwoity — tu: stosowny, właściwy.
31
dęba (daw. forma D. lp rodz. m.) — dziś: dębu
32
na dęba (daw. forma B. lp rodz. m.) — dziś: na dąb.
33
pełnić srogie losy — dopełnić srogie przeznaczenie; tj. przen. zakończyć życie.
34
fatalne — złowieszcze, złowróżbne, tu: zgubne.
35
derwisz — mnich mahometański.
36
Mahometa studnia — źródło Zeusen w Mekce, mające według wierzeń mahometan cudowne właściwości.
37
puchlina — właśc. puchlina wodna, daw. określenie schorzenia polegającego na gromadzeniu się płynów w otrzewnej i ogólnym obrzęku; uważano niegdyś (co znajduje wyraz w tej bajce Krasickiego), że przyczyną choroby jest nadmierne spożywanie wody.
38
brylantowany — imitujący brylant dzięki odpowiedniej obróbce szlifierskiej.
39
szmaragi (daw. forma oboczna) — szmaragdy.
40
drożyć się — tu: cenić się, wynosić.
41
do sprzączki — chodzi o sprzączkę u trzewika; ozdoby te były wykonywane z mniej cennych kamieni ze względu na łatwość ich zniszczenia lub zgubienia.
42
moderat — człowiek umiarkowany, powściągliwy; por. wł.: moderato: umiarkowanie (o tempie wykonywania utworu).
44
potkać się (daw.) — spotkać się.
45
mopsu (daw. forma C. lp) — dziś: mopsowi.
46
kurta — pies z uciętym ogonem, zwł. kundel.
47
fatyga — trud, wysiłek.
48
spektator (z łac. spectare: patrzeć) — widz.
49
zdania przedsięwziętych — sądy a priori, czyli powzięte z góry, przed potwierdzeniem ich doświadczeniem.
52
orator (z łac.) — mówca.
54
kształcić — tu: nadawać piękną formę.
55
zejść (daw.) — wzejść, wyrosnąć; tu: forma 3 os. lp cz. przesz. rodz. m.: zeszedł.
56
szpaler — równo przystrzyżony żywopłot.
57
popsować (daw.) — popsuć.
58
turbować się (daw.) — martwić się.
60
zejść (daw.) — wzejść; tu forma imiesłowowa: groch zeszły, czyli taki, który wzrósł.
61
wetować — wyrównać, powetować stratę.
62
profit — korzyść, zysk.
63
mniemał mieć korzyść (daw. składnia) — sądził, że będzie miał korzyść.
64
stłoczone żyto — zdeptane żyto.
65
hipokryt — dziś popr. hipokryta.
66
zawżdy (starop.) — zawsze.
67
nadybać — zdybać, przyłapać.
68
niezabawem — niebawem, nie zwlekając.
69
spotkać się — tu: w bezpośredniej walce.
70
markotny — tu: rozgniewany.
72
mdły — tu: nędzny, słaby.
73
powadzić się — pokłócić się.
74
kałamarzów (daw. forma D. lm rodz. m.) — dziś popr. kałamarzy.
76
szuler — osoba grająca w gry hazardowe nałogowo, a przy tym nieuczciwie
77
chapanka — gra w karty pochodzenia fr. i wł., popularna w Polsce w XVIII w.
