Bajki i przypowieści. Ignacy Krasicki

prośbami

      Owce, chcąc wiedzieć, co się stanie z jagniętami.

      Rzekł im Jowisz: «Lepiej to dla was, że nie wiecie.

      Ale kiedy koniecznie przyszłość dociec chcecie,

      Godna kary ciekawość w uporze zacięta:

      I was ludzie wygubią, i wasze jagnięta».

      W ścisłym kręgu ciekawość naszą trzeba mieścić:

      Wie niebo, co nam taić; wie, co nam obwieścić.

      Kałamarz i pióro

      Powadził się[73] kałamarz na stoliku z piórem,

      Kto świeżo napisanej księgi był autorem.

      Nadszedł ten, co ją pisał, rozśmiał się z bajarzów.

      Wieleż takich na świecie piór i kałamarzów[74].

      Kartownik[75]

      Zgrał się szuler[76] w chapankę[77], a siedząc przy stole,

      Przypisy

      1

      Do dzieci — Błędem byłoby sądzić, że Krasicki kierował swoje bajki do dzieci. W istocie dziecięca niesforność określa tu ludzkie przywary w ogóle.

      2

      bieżyć — iść

      3

      których zysk maże i szpeci — których posiadanie przynosi ujmę i dyshonor.

      4

      marne — nędzne, liche.

      5

      Suspicione si quis (...) animi conscientiam — Motto jest cytatem z Prologu (do Eutychusa) do Księgi III bajek Fedrusa (ok. 15 – ok. 50 r. n.e.), który przyswoił łacinie greckie bajki Ezopa. Tłumaczenie P. Gruszki brzmi: „Gdyby w przyszłości, w śledztwie, ktoś uniósł się w gniewie / i, co wspólne dla wszystkich, brał tylko do siebie, / w głupi sposób obnaży swą duszę prostaka” (Fedrus, Bajki Ezopa, Gdańsk 1999, w.45–47).

      6

      potrzeb

Przypisy

1

Do dzieci — Błędem byłoby sądzić, że Krasicki kierował swoje bajki do dzieci. W istocie dziecięca niesforność określa tu ludzkie przywary w ogóle.

2

bieżyć — iść

3

których zysk maże i szpeci — których posiadanie przynosi ujmę i dyshonor.

4

marne — nędzne, liche.

5

Suspicione si quis (...) animi conscientiam — Motto jest cytatem z Prologu (do Eutychusa) do Księgi III bajek Fedrusa (ok. 15 – ok. 50 r. n.e.), który przyswoił łacinie greckie bajki Ezopa. Tłumaczenie P. Gruszki brzmi: „Gdyby w przyszłości, w śledztwie, ktoś uniósł się w gniewie / i, co wspólne dla wszystkich, brał tylko do siebie, / w głupi sposób obnaży swą duszę prostaka” (Fedrus, Bajki Ezopa, Gdańsk 1999, w.45–47).

6

potrzebny — tu: potrzebujący, ubogi.

7

kitaj — tanie, cienkie płótno bawełniane; por. kitajka.

8

sędzic — syn sędziego.

9

podstoli — pierwotnie jeden z urzędów stołu królewskiego, zastępca stolnika, później również jeden z urzędów ziemskich.

10

poniewolnie — wbrew woli, pod przymusem.

11

Aby go (...) ciągnął (daw.) — aby go ciągnąć.

12

gdy jałmużny sypie — obyczaj rozdawania jałmużny w czasie uroczystości żałobnych był powszechny zarówno na pogrzebach królewskich, jak też szlachty, zwłaszcza bogatszej; jałmużna: darowizna dla ubogich, najczęściej datek pieniężny.

13

stypa — uczta urządzana po pogrzebie przez bliskich zmarłego.

14

niewczesnym kłopotem — niefortunnym zabiegiem.

15

srożyć się — tu: pysznić się, popadać w dumę.

16

kształt — tu: sposób

17

w złym razie — w trudnej sytuacji.

18

żwawie (daw. forma przysłów.) — żwawo, szybko.

19

człeku (daw.) — człowiekowi.

20

zelżyć kroku — zwolnić; uczynić marsz lżejszym, tzn. mniej forsownym.

21

zwierściadło (starop.) — zwierciadło.

22

wspojźrzał (starop.) — spojrzał.

23

Mniemał (...) być olbrzymem (daw. składnia) — sądził, że jest olbrzymem.

24

obydwie — dziś: obydwa (zwierciadła).

25

zmierzyć piędzią — tu: zmierzyć dokładnie; piędź: miara długości od końca kciuka do

73

powadzić się — pokłócić się.

74

kałamarzów (daw. forma D. lm rodz. m.) — dziś popr. kałamarzy.

75

kartownik — karciarz.

76

szuler — osoba grająca w gry hazardowe nałogowo, a przy tym nieuczciwie

77

chapanka — gra w karty pochodzenia fr. i wł., popularna w Polsce w XVIII w.