Fraszki. Jan Kochanowski

      Do Bartosza

      Bartoszu łysy, a z hiszpańską brodą,

      Godzien by łaski za swoją urodą;

      Ale panienki na cię niełaskawy,

      Tak powiadają, żeś nogieć wąchawy;

      Co jeśli tak jest, szkodać i urody,

      I tej łysiny, i tej czystej brody.

      Do boginiej

      Bogini, która miłością szafujesz,

      A ludzkie serca według swej frasujesz

      I cieszysz myśli, jeśli niewdzięczności

      I ty nie lubisz w uprzejmej miłości,

      Sfolguj mi mało; owa się wyłamię

      Z tej niepobożnej niewolej, która mię

      Tak sfrasowała, że i zdrowia nie mam,

      I o rozumie toż na koniec mniemam.

      Już mię nie wracaj ku pierwszej wolności,

      Bo nie wiem, bych żyć umiał bez miłości.

      Przypisy

      1

      Chmura — zapewne dworzanin królewski, upamiętniony również przez Piotra Rojzjusza w zbiorze Carmina.

      2

      Utwór odnosi się do fraszki z Ksiąg pierwszych pt. Do Chmury.

      3

      Do gościa — czyli do czytelnika.

      4

      w wacku — w woreczku, sakiewce.

      5

      taszka — sakiewka.

      6

      Fraszka niewątpliwie o sobie samym.

      7

      Jak wkazuje aluzja do „taszki”, adresatem utworu jest zapewne skarbnik królewski Jost Ludwik Decjusz (młodszy, zm. 1567).

      8

      Mikołaj Mielecki (zm. 1585) — starosta chmielnicki (1557 r.), później wojewoda podolski i hetman, przyjaciel Kochanowskiego.

      9

      Masz przed inszymi, jesli ja co czuję — przewyższasz innych, jeśli ja trafnie to czuję.

      10

      Ostatniej śmierci próżne być nie mogą — nie mogą ostatecznie być wolne od zagłady.

      11

      Sława z dowcipu — sława oparta na talencie poetyckim.

      12

      poklwali — pokłuli.

      13

      z Pigmeolów — z Pigmejów, karzełków, z którymi wedle podań greckich żurawie prowadziły wojnę.

      14

Przypisy

1

Chmura — zapewne dworzanin królewski, upamiętniony również przez Piotra Rojzjusza w zbiorze Carmina.

2

Utwór odnosi się do fraszki z Ksiąg pierwszych pt. Do Chmury.

3

Do gościa — czyli do czytelnika.

4

w wacku — w woreczku, sakiewce.

5

taszka — sakiewka.

6

Fraszka niewątpliwie o sobie samym.

7

Jak wkazuje aluzja do „taszki”, adresatem utworu jest zapewne skarbnik królewski Jost Ludwik Decjusz (młodszy, zm. 1567).

8

Mikołaj Mielecki (zm. 1585) — starosta chmielnicki (1557 r.), później wojewoda podolski i hetman, przyjaciel Kochanowskiego.

9

Masz przed inszymi, jesli ja co czuję — przewyższasz innych, jeśli ja trafnie to czuję.

10

Ostatniej śmierci próżne być nie mogą — nie mogą ostatecznie być wolne od zagłady.

11

Sława z dowcipu — sława oparta na talencie poetyckim.

12

poklwali — pokłuli.

13

z Pigmeolów — z Pigmejów, karzełków, z którymi wedle podań greckich żurawie prowadziły wojnę.

14

Paweł Stępowski — przyjaciel Kochanowskiego, sekretarz królewski, dyplomata i poeta.

15

zakazujesz (starop.) — zalecasz się.

16

pożyć (starop.) — pokonać.

17

epitafium — napis nagrobkowy.

18

wsiadać — domyślne: do łodzi Charona, umierać.

19

Utwór odnosi się do fraszki z Ksiąg pierwszych pt. Epitafium Kosowi.

20

Wojciech Kryski (zm. 1566) — prawnik, dyplomata, dworzanin Zygmunta Augusta, sportretowany przez Górnickiego w Dworzaninie jako znawca zwyczajów renesansowych.