Ludzie bezdomni. Stefan Żeromski

      gęsi surowcowe — odlew surowego żelaza w formie zwanej „gęsią”.

      50

      Piękna Gabriela (Gabriela d’Estrées) — słynna kochanka króla francuskiego, Henryka IV (1553-1610).

      51

      consommation (franc.) — najniższa obowiązująca konsumpcja, uprawniająca do zajęcia miejsca w restauracji czy kawiarni.

      52

      marchand de sommeil (franc.) — dosł. handlarz snem (chodzi o właściciela taniego domu noclegowego).

      53

      sou (franc.) — drobna moneta francuska (dwudziesta część franka).

      54

      soupe au riz (franc.) — zupa z ryżu.

      55

      Etienne Dolet — drukarz i pisarz francuski z okresu Odrodzenia, stracony za postępowe poglądy na placu Maubert, gdzie od 1887 r. stoi jego pomnik.

      56

      les dos — w gwarze francuskiej: sutenerzy, alfonsi.

      57

      marmittes — w gwarze francuskiej: dziewczyny uliczne.

      58

      salon des morts (franc.) — salon umarłych.

      59

      argot parisien (franc.) — gwara paryska.

      60

      Cest de la prison... (franc.) — Piszę do ciebie z więzienia, / mój biedny Hipolicie, / nie wiem sama, co mi się wczoraj stało / w czasie wizyty; / to jedna z chorób, których się nie dostrzega, / kiedy się zaczynają, / co nie przeszkadza, że dziś jestem z całą bandą / u Świętego Łazarza!

      61

      aż dotąd pali... — przytoczone słowa (w trochę zmienionym brzmieniu) pochodzą z wiersza Adama Asnyka Ta łza.

      62

      Gabriel Haussonville — (1843–1924), konserwatywny polityk i pisarz francuski.

      63

      „Paryż” za murem powązkowskim — aluzja do placu Parysowskiego, którego okolice zamieszkiwała uboga ludność Warszawy.

      64

      o jakich się filozofom nie śniło — ironiczna aluzja do słów Hamleta z tragedii Shakespeare’a

      65

      pleuritis purulenta (łac.) — zapalenie opłucnej z wysiękiem ropnym.

      66

      krakowski Kazimierz — dzielnica Krakowa, dawniej zamieszkiwana prawie wyłącznie przez ludność żydowską.

      67

      co się tycze — dziś popr.: co się tyczy

      68

      Herbert Spencer (1820–1903) — angielski filozof i socjolog pozytywistyczny.

      69

      Amicus Plato... (łac.) — „Wprawd

Przypisy

1

Wenus z Milo — starożytna rzeźba marmurowa z końca II w. p.n.e., przedstawiająca grecką boginię miłości Afrodytę (rzymska Wenus), znaleziona na wyspie Milo w r. 1820. Obecnie znajduje się w słynnym muzeum paryskim — Luwrze

2

paulownia — drzewo ozdobne, o wonnych fioletowych kwiatach.

3

asilum (łac.) — schronienie.

4

Bicykl — nazwa pierwszych rowerów

5

obelisk — mowa o słynnym obelisku egipskim, zdobiącym plac Zgody w Paryżu

6

Imperial — górna, otwarta część omnibusu

7

Adonis — według mitologii greckiej: niezwykłej urody młodzieniec, w którym zakochała się Afrodyta. Gdy zginął na polowaniu rozdarty kłami dzika, bogini uprosiła Zeusa, aby wyprowadził duszę kochanka z Hadesu i oblekł ją w dawne piękne ciało. Odtąd Adonis sześć miesięcy spędzał przy Afrodycie, pozostałą część roku — w świecie umarłych.

8

Anadiomene (gr.) — wynurzająca się; jeden z przydomków Afrodyty, nawiązujący do legendy, według której bogini miała się narodzić z piany morskiej.

9

Uranos — według mitologii greckiej Uranos (Niebo) i Gaja (Ziemia) stanowili pierwszą parę bogów.

10

Pandemos (gr.) — należąca do całego ludu, przydomek Afrodyty jako opiekunki wolnej miłości.

11

Żona Hefajstowa... kochanka Anchizesa — Afrodyta była żoną greckiego boga ognia i sztuki kowalskiej, Hefajstosa, a także kochanką Anchizesa, ojca Eneasza.

12

Badecker (potocznie bedeker) — przewodnik dla zagranicznych turystów (od nazwiska wydawcy K. Badeckera).

13

Skopas — słynny rzeźbiarz grecki, żyjący na przełomie IV i III w. p.n.e.; mylnie przypisywano mu autorstwo posągu Afrodyty, znalezionego na wyspie Milo

14

agréable (franc.) — przyjemny.

15

sensible (franc.) — tu: przemawiający do uczucia.

16

Antoine Canova (1757—1822) — słynny rzeźbiarz włoski. Mowa o jego rzeźbie przedstawiającej mitologicznych kochanków: boga miłości Amora i królową Psyche.

17

Cluny — pałac w Paryżu (z XV w.) należący do opactwa w Cluny. Mieści się w nim słynne muzeum, zawierające bogate zbiory z zakresu rzemiosła i sztuki stosowanej, większość pochodzi z XIV, XV i XVI w.

18

Carnavalet — muzeum historyczne Paryża, zawierające cenne zbiory z okresu rewolucji 1789 r.

19

W tamtym prawdziwym Luwrze — Wanda ma na myśli magazyn tej nazwy przy ul. Tivoli.

20

„na Wolterze” — na bulwarze Woltera.

21

Concierge (franc.) — dozorca.

22

Wersal — wspaniały p