Ludzie bezdomni. Stefan Żeromski

      Pandemos (gr.) — należąca do całego ludu, przydomek Afrodyty jako opiekunki wolnej miłości.

      11

      Żona Hefajstowa... kochanka Anchizesa — Afrodyta była żoną greckiego boga ognia i sztuki kowalskiej, Hefajstosa, a także kochanką Anchizesa, ojca Eneasza.

      12

      Badecker (potocznie bedeker) — przewodnik dla zagranicznych turystów (od nazwiska wydawcy K. Badeckera).

      13

      Skopas — słynny rzeźbiarz grecki, żyjący na przełomie IV i III w. p.n.e.; mylnie przypisywano mu autorstwo posągu Afrodyty, znalezionego na wyspie Milo

      14

      agréable (franc.) — przyjemny.

      15

      sensible (franc.) — tu: przemawiający do uczucia.

      16

      Antoine Canova (1757—1822) — słynny rzeźbiarz włoski. Mowa o jego rzeźbie przedstawiającej mitologicznych kochanków: boga miłości Amora i królową Psyche.

      17

      Cluny — pałac w Paryżu (z XV w.) należący do opactwa w Cluny. Mieści się w nim słynne muzeum, zawierające bogate zbiory z zakresu rzemiosła i sztuki stosowanej, większość pochodzi z XIV, XV i XVI w.

      18

      Carnavalet — muzeum historyczne Paryża, zawierające cenne zbiory z okresu rewolucji 1789 r.

      19

      W tamtym prawdziwym Luwrze — Wanda ma na myśli magazyn tej nazwy przy ul. Tivoli.

      20

      „na Wolterze” — na bulwarze Woltera.

      21

      Concierge (franc.) — dozorca.

      22

      Wersal — wspaniały pałac i park pod Paryżem, z epoki Ludwika XIV, stanowił do r. 1789 rezydencję królów francuskich. Od czasów Ludwika Filipa znajduje się tam muzeum historyczne.

      23

      Sevres — miasteczko pod Paryżem, w którym mieściła się słynna fabryka porcelany.

      24

      Saint-Cloud — dawna rezydencja cesarza Napoleona III; ogromny park, otaczający pałac królewski, stał się dla paryżan Popularnym miejscem wycieczek.

      25

      tramwaj pneumatyczny — dawny typ tramwaju poruszanego sprężonym powietrzem.

      26

      malgré tout (franc.) — mimo wszystko.

      27

      Jean Pierre David d’Angers (1788—1856) — rzeźbiarz francuski, znakomity portrecista; wykonał m. in. znany z licznych reprodukcji medalion z podobizną Mickiewicza.

      28

      „Intransigeant” — „Nieprzejednany”, dziennik wychodzący w Paryżu od r. 1880 do r. 1940, reprezentował, początkowo poglądy republikańskie, później wyraźnie prawicowe i nacjonalistyczne.

      29

      dialogi a là Lukian — Lukian z Samosaty (II w.n.e.), grecki pisarz i filozof, był autorem dzieł: Dialogi bogów i Dialogi umarłych.

      30

      Izara — prawy dopływ Dunaju, źródła ma w Alpach Tyrolskich, przepływa przez górną Bawarię w pobliżu Monachium.

      31

      trotuar (z franc.) - chodnik

      32

      „Rybak” — słynny obraz malarza francuskiego, Puvis de Chavannes (1824—1898); jego właściwy tytuł: Le pauvre pecheur („Ubogi rybak”).

      33

      Antropoid — małpa człekokształtna.

      34

      Austeria — gospoda.

      35

      marchands de vin (franc.) — handlarze wina.

      36

      Maria Antonina — żona Ludwika XVI, córka Marii Teresy, cesarzowej austriackiej; znienawidzona przez lud francuski, została w czasie rewolucji ścięta na gilotynie (1798).

      37

      kształt... kaukaski — w dawnej terminologii rasę białą nazywano kaukaską.

      38

      notabene (z łac.) — dosł.: zauważ dobrze; tu: w dodatku.

      39

      Trouville — port francuski nad kanałem La Manche, a zarazem uczęszczana pod koniec XIX w. miejscowość letniskowa.

      40

      chambres garnies (franc.) — pokoje umeblowane do wynajęcia.

      41

      Adonai (hebr.) — Wszechmocny; określenie Boga, zamiast właściwego imienia: Jahwe, którego przepisy religii żydowskiej zabraniały wymawiać.

      42

      wena — żyła.

      43

      ineksprymable — spodnie.

      44

      usus (łac.) — ustalony zwyczaj, praktyka.

      45

      Parki (zwane także Mojrami) — w mitologii greckiej uosabiające przeznaczenie trzy córki Nocy; dwie młodsze, Kloto i Lachezis, przędły nić ludzkiego życia, którą w godzinie śmierci przecinała najstarsza z nich, Atropos.

      46

      misterium — u starożytnych Greków niedostępne dla niewtajemniczonych obrządki religijne.

      47

      rewerber — tu: latarnia uliczna.

      48

      gruszka