Мұсылманның адамгершілік қасиеттері. А. Б. Байзаков

пен қайырымдылыққа бет бұруды насихаттайды» (Ахмад).

      Көпшілікке тозақ отынан қорғайтын, рухани тыныштық пен бақыт сыйлайтын мінез-құлықтың не екенін елестету мүмкін бе? Пайғамбарымыз Мұхаммед, оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын, былай деп айтқан: «Сіздерге тозаққа тыйым салынған адам туралы айтайын ба? Ол – достық, жұмсақтық, жеңіл мінезді адам» (Ат-Тирмизи).

      Пайғамбардың, оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын, насихаттары адамдарды көтермелеп, оларға мейірімділік қасиетін сіңіреді. Тіпті жануарды құрбан еткенде де, оған жақсы мәміле көрсету қажеттілігін атап өтеді. Бұл – таза жүректіліктің белгісі, ізгі жандардың жететін биік сатысы. Ол былай деді: «Алла барлық нәрсеге жетілдіруді әмір етті. Егер жануарды өлтірсеңіз, оны жақсы тәсілмен жанын алыңыз. Құрбандыққа шалсаңыз, оны да жақсы тәсілмен жасаңыз. Әрқайсыңыз пышағын дұрыс қайрап, жануарды азаптан құтқарсын» (Муслим).

      Демек, бейнеу сөзсіз жануарға деген мейріділік таныту – адамның жұмсақ жүректілігінің және барлық тіршілік иесіне деген белгісі. Егер адам оларға осындай жақсы көзқарас танытса, онда ол өзге адамдарға да үлкен мейіріммен, жұмсақтықпен қарайтыны айқын. Исламның насихаттары мұсылмандарды тіпті жануарларға да мейрім көзімен көруге шақырып, сол арқылы гуманизм мен мейірімділік құндылықтарын дамытуға бағытталған.

      Исламдағы сөздің қадірін білу

      Исламның көзқарасы бойынша, нағыз күшті мықты бұлшықеттермен немесе қарсыластарды жеңу қабілетімен өлшеуге болмайды. Шын мәнінде, нағыз күш – бұл арпалыс кезінде сабырлылық сақтап, ашу-ызаға берілмейтін, жүрегі мен жанын бақылауда ұстайтын адамда. Пайғамбар Мұхаммед, оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын, былай деді: «Нағыз күшті адам – бұл көптеген адамдарды жеңетін емес, ашу кезінде өзін-өзі ұстай алатын адам» (Әл-Бухари және Муслим).

      Ашу – бұл от сияқты, ол жануды талап етеді, бірақ оның қызуын басу үшін су сияқты сабыр керек. Ашудың шоқтары жан-жағын шарпыса, сабырдың тоңы оларға тосқауыл қояды. Нағыз күшті адам – бұл шоқтың арасында тыныштық тауып, оны өз бойынан аластата алатын, жанартау сияқты үнемі жанып тұрмаса да, бейбітшілік үшін күресетін адам.

      Нағыз мықтылық – бұл сыртқы қақтығыстардан емес, ішкі жан дүниесінде бейбітшілікті табу. Өзін-өзі басқару, эмоцияларды бақылау, менмендіктен аулақ болу – бұл шынайы адамның айнасы. Мұндай адамдар, қиындықтармен бетпе-бет келгенде, тіпті дауылдың ортасында да, кеме капитанындай, сабырлы, сенімді әрі күшті болып, өзінің бағытынан таймайды.

      Ашуыза – бұл жартас, ал сабыр – бұл мықты өзен. Жартас суық әрі қатал, ал өзен жұмсақ, бірақ өз мүлкінде табанды. Сондықтан нағыз күш – бұл сабырдың самалы, адамның жүрегіндегі жанашырлықтың жалыны, өзіне ғана емес, айналасындағы адамдарға да берік болуы.

      Нағыз ерліктің көрінісі – бұл ашуға берілмеу, жүректегі толқулардың ықпалына бой алдырмау, өзін-өзі ұстап, лаулаған сезімдерін жеңу. Көк аспанда күннің сәулесі қалқығандай, адам да ашуын бақылап,