Пераслед мінулага. Дмитрий Максимович Акулич

чорнае поле, пакрытае глыбокімі варонкамі, а за ім, то самае вялікае сяло, дзе чакалі эвакуацыі параненыя салдаты.

      У полі пахла халоднай зямлёй, ранняй вясной, нібы ўчора мяккую цёмную глебу ўзаралі плугам. Ідучы па вузкай траншэі, сяржант Люты хціва дыхаў, рыхтуючы сябе да цяжкасцяў, уяўляў, які яго чакае бой. Ён глядзеў з спачуваннем і смуткам на салдат, якіх сустракаў на шляху. Ён не хацеў, каб нехта з іх не вярнуўся дадому. Як толькі поле скончылася, атрад дабраўся да цагляных руін, да першых разбураных дамоў, ад якіх амаль нічога не засталося. Салдаты аглядзеліся. Траншэя тут скончвалася лёгкім невялікім уздымам да паверхні. Застаўся адзін рывок, трэба было перабегчы частку сяла да бліндажу. Салдаты расцягнуліся перад выхадам на шырокай частцы траншэі, адкуль кожны мог убачыць, што чакала іх наперадзе. Пад шэрым пустым святлом не было ніводнай жывой пабудовы. Паўсюль ляжала колатая белая цэгла і бытавыя рэчы, якія калісьці разляцеліся ад снарадаў. Юрый не адразу разгледзеў сярод разбурэнняў бяздушныя целы цывільных, што ляжалі па ўсёй вуліцы нібы лялькі. Ён ніколі яшчэ не бачыў такой жорсткасці. Трупамі была асыпаная сельская вулачка. Дарослыя і дзеці ляжалі ў гразі з чамаданамі ля згарэлых машын. Вораг адступаў, уцякаў рассыпаючы кулі па мірных людзях. Узрываў усё, не пакідаючы нічога пасля сябе. Тырчалі кавалкі плоці пад цаглянымі плітамі, тых, хто спрабаваў схавацца ад варожых салдат, ад беглай бамбардзіроўкі. Сінія твары перадавалі жах вайны. У гэты момант Юрый Люты не думаў пра сябе, ён напружана думаў пра свой пасёлак. Яму хацелася верыць, што ён ацалеў, што вораг не пайшоў да балот, а абышоў іх. Няхай у Борках і прайшла эвакуацыя, але за роднае месца было трывожна. Сяржант Люты пазіраючы наперад, трывожыўся за бацькоў. Цяжка, балюча было думаць пра жонку і дзіця ў такія хвіліны. Варожыя ракеты ляталі па ўсёй краіне.

      Хай з гэтага сяла быў выбіты вораг, але яно ўсё яшчэ моцна абстрэльвалася, і вывезці мёртвых цывільных было цяжкай задачай. Карціна, дзе жыццё ператварылася ў разваліны, не пакідала абыякавасці – нарастала імкненне перамагчы гэты кашмар, адпомсціць за ўчыненае, за пакуты.

      Скрозь нежывое пралягала сцяжынка да патрэбнага акопу. Салдаты, згорбіўшыся, сагнуўшыся, адзін за адным, па камандзе шустра перабягалі сцежку. Яны беглі хутка, як цені, і паляцелі па іх варожыя кулі. У адно імгненне ад стральбы ўсе салдаты ачуліся, сапраўдны страх ускалыхнуў іх душы. Юрый бег за сваімі, маячыў позіркам, спрабаваў абхапіць вачыма сваё асяроддзе. Сцежка абрывалася шырокай ямай, і, калі ўсе кінуліся ў варонку, каманда адразу ж апынулася ў патрэбным акопе і адразу ж накіравалася да бліндажу. У гэтыя хвіліны сяржант Люты нібы адключыўся ад вайны, яго захапіла важнае пытанне: "Можа, мне здалося?"

      Старшы лейтэнант пра нешта гаварыў у бліндажы з іншым афіцэрам, але да Юрыя не даходзілі яго словы. Тады ж, салдат Люты распіхаў вайскоўцаў і бліжэй падабраўся да свайго камандзіра са словамі:

      – Старшы лейтэнант! Можна звярнуцца?

      – Што