Бақытты болуды ұйреніңіз! Сенімділік құпиялары. Нарша Булгакбаев

атап көрсетеді. Ислам діні, құтқарылуға жəне күнəдан сақтануға əкелетін амалдар. Əл-Ғазалидің айтуынша, бақыттың төрт негізгі құрамдас бөлігі бар: өзін-өзі тану, Алланы тану, дүниені шын мəнінде тану, өлгеннен кейінгі өмірді тану. Адамның ақыл-ой қабілетін – Құдай берген қабілетті – пайдалану арқылы ғана жан дүниеліктен Құдайға толық берілгендікке, ең жоғарғы бақытқа айналуы мүмкін.

      Маймонид (шамамен 1135–1204) – еврей философы жəне астрономы, ол ең жемісті жəне ықпалды Таурат ғалымдары мен дəрігерлерінің бірі болды. Ол бақыт түпкілікті жəне мəні бойынша интеллектуалды деп жазады.

      Адамның қалауы мен іздейтін нəрсесі қалса, толық бақытты емес.

      – Фома Аквинский, Summa Theologica

      Əулие Фома Аквинский (1225 – 1274 жж.) – философ жəне теолог, 1323 жылы Шіркеудің докторы болды. Ол өзінің «Summa Theologica» атты басты шығармасында аристотелизм мен католиктік теологияны синкреттеді. Фома Аквинскийдің ойынша, кемел бақыт кез келген физикалық лəззатта, кез келген дүниелік қуатта, қандай да бір дəрежеде дүниелік атақ пен құрметте немесе кез келген түпкілікті шындықта табылмайды. Ол тек шексіз жəне кемел нəрседе болуы мүмкін – бұл Құдай. Ал Құдай материалдық нəрсе емес, таза рух болғандықтан, біз Құдайды тану жəне оны сүю арқылы біріктіреміз. Демек, Құдаймен бірігу – ең кемел адам жəне адам өмірінің түпкі мақсаты.

      Мишель де Монтень (1533–1592) – француз философы. Эллинистік философия мен христиандықтың əсерімен өмірдің қоғамдық жəне жеке салаларын бөлуге деген сеніммен бірге Монтень бақыттың субъективті көңіл күй екенін жəне қанағаттану əр адамда əртүрлі болатынын жазады. Одан əрі ол қоғамның араласуынсыз бақытқа жетудің нақты əрекеттерін орындау үшін ақиқатқа сенім керек екенін мойындайды.

      Джереми Бентам (1748—1832) – британдық философ, заңгер жəне əлеуметтік реформатор. Ол қазіргі утилитаризмнің (этикадағы бағыт (этикалық теория), оған сəйкес мінез-құлық немесе əрекеттің моральдық құндылығы оның пайдалылығымен анықталады) негізін салушы болып саналады. Джереми Бентамның пікірінше, дұрыс іс-əрекет – бұл пайдалылықтың ең көп мөлшерін тудыратын бағыт, мұнда пайдалылық əрекеттен зардап шеккен əрбір жеке адамның кез келген азабы (ауыруы) шегерілген жалпы лəззат (бақыт) ретінде анықталады. Берілген əрекеттің пайдалылығын есептеу үшін ол Фелисиф есебін жасады. Бұл есептеуге сəйкес, мысалы, аскеттік құрбандық моральдық тұрғыдан дұрыс емес.

      Артур Шопенгауэр (1788—1860) – неміс философы. Оның философиясы өзімшілдік əрекеттер – бұл жеке мүдде, лəззат немесе бақытқа ұмтылу, ал жанашырлық тек адамгершілік əрекет болуы мүмкін екенін білдіреді. Шопенгауэр бақытты қанағаттандырылған тілекпен түсіндіреді, бұл өз кезегінде жаңа тілектерді тудырады. Ал қанағатсыздық – бұл бос меланхолияға əкелетін азап. Сондай-ақ ол бақытты уақыттың қозғалысымен байланыстырады, өйткені біз уақыт жылдам өткенде бақытты сезінеміз, уақыт баяулағанда қайғырамыз.

      Фридрих Ницше (1844—1900) неміс философы, ақыны, мəдениет тарихшысы жəне филологы болды,