Бақытты болуды ұйреніңіз! Сенімділік құпиялары. Нарша Булгакбаев

жауап береді. Марапаттау жүйесі мен лəззат орталықтары адамның мотивациялық кері байланыс циклінің «қыртыс – базальды ганглия – таламус – кортекс» деп аталатын жалпы бөлігі болып табылады. Бақыт – адамның тəні мен жанының саулығында:

      – Салауатты өмір салты

      – Тұрақты физикалық белсенділік

      – Құнарлы жəне теңгерімді тамақтану,

      – Адамдармен позитивті қарым-қатынас

      Ежелгі этикада бақыт мəселесі орталық категория болды. Оны алғаш рет Аристотель зерттеп, бақытты «ізгілік толыққанды жанның қызметі» (Никомах этикасы) деп анықтады. Ізгілік бақытқа жетелейтін нəрсе ретінде анықталды. Эллинизм дəуірінде эпикуризм философиясында бақыт қуанышпен анықталды. Ежелгі гректің бақыт сөзі – «eudaimonia» (eudaimonia, eu – жақсы, daimonia – құдай) – сөзбе-сөз құдайдың қорғауындағы адамның тағдырын білдіреді.

      Шығыс философиясы материалдық дүниеде бақытқа қол жеткізу мүмкін еместігін өзінің биологиялық, физиологиялық, əлеуметтік, экономикалық жəне логикалық аспектілерінде жариялай отырып, жеке адамның бақытты өміріне жетудің практикалық жолын үйретеді. Осыған байланысты келесі дəйексөз индикатор болып табылады:

      Бақытымызға орай, сіз екі жолмен келе аласыз. Бірінші жол – сыртқы. Жақсырақ үй, жақсы киім, жағымды достар алу арқылы біз бір дəрежеде бақыт пен қанағат таба аламыз. Екінші жол – рухани даму жолы жəне ол ішкі бақытқа жетуге мүмкіндік береді. Дегенмен, бұл екі көзқарас тең емес. Сыртқы бақыт ішкі бақыт болмаса ұзаққа созылмайды. Өмір сен үшін қара түске боялған болса, жүрегіңде бірдеңе жетіспесе, айналаңды қанша сəн-салтанатпен қоршасаң да, бақытты болмайсың. Бірақ егер сіз ішкі тыныштыққа қол жеткізсеңіз, сіз ең қиын жағдайларда да бақытты таба аласыз. – Далай Лама XIV

      Йога тұрғысынан алғанда, бақыт – адамның табиғи күйі, оның табиғатының қасиеті. Дегенмен, күнделікті өмірде адамның шынайы келбеті үйреншікті қобалжу қабаттарының астында жасырылады. Бұл алаңдаушылықты медитация арқылы жеңуге болады, содан кейін адам өзінің шынайы Мен-ін ашады жəне ол терең бақыт сезімін сезіне алады. Сондай-ақ Аристотель «достардың болуы бақытты болуың» деп санады.

      Келесі дəйексөз де индикативті:

      Адамның бақыт деп аталатын толық өмір сүруі үшін материалдық əл-ауқат пен физикалық денсаулық жеткіліксіз. Өмірдің ең биік қуаныштары – рухани өмірдің қуаныштары. Бірақ соңғысын қабылдау мен түсіну сананың даму дəрежесіне тура пропорционалды. Бұқараның материалдық жағдайының жақсаруы олардың санасының, рухани өмірінің дамуымен қатар жүруі керек. (Тугаринов). Мінсіз жақсылықты қабылдаудан» (adeptionem perfecti boni), «осы өмір» (in hac vita) тұрады, бірақ оған əрдайым жеткізу мүмкін емес деп есептеді. (Фома Аквинский). Көптеген философтар мен психологтар (Виктор Франкл, Эрих Фромм жəне т.б.) қуаныш пен бақыт толықтай бірдей ұғымдар емес екенін атап көрсетеді. Позитивті психологияда, атап айтқанда, бақыттың келесі формуласы қолданылады