Мовароуннаҳр ёди ёҳуд султон Қутуз қиссаси. Коллектив авторов

буни англамаганини қара. Ҳадича шамни қачон ёққан бўлса?

      – Сенларга емиш келтирдим.

      Сипоҳ зарда билан таомни хонтахтага қўйиб, сўнгра чиқиб кетди. Хонсултон чанг мисоли тўзғиган хотираларини сокинлаштирмоқ ниятида титилаёзган мусибатли китобини ростлай бошлади. Гарчи кечки танаввул пайти бўлса-да, у емакка эҳтиёж сезмади.

      Нима ҳақида ўй сураётган эди-я?

      У тўзғиган хаёлларини тафаккур жомига жамлай бошлади. Ана шунда барчаси эсига тушди. Бирда у фол очирган эди, ўшанда мунажжима ҳожаси Мамдуднинг қатли хусусида башорат қилганди. Кейинги фол кўргич малъуна эса, сеҳру жоду-ла авраб, “бир кулфати кабирни сезяпгандайман, бул томондин ачиган сув ҳиди анқияпгандай…” дея кўзин бойлади.

      Иттифоқо, олти ой ўтгач, кўланка аломатлари кўзга кўрина бошлади.

      – Э воҳки, у куфрон қули бежиз валдираманган экан, – дея фикр қилди яна Хонсултон.

      Ўшанда ҳукмдор отаси Мовароуннаҳрга Чингизхон юборган элчиларни қатл этишга фармон берганди. Атрофда қон ҳиди анқиб, Хонсултон нохуш сесканди, шунда унинг далли хаёлида қумурсқалар ўрмалай бошлади.

      “Олисда бир шарпа кўринаётир. Ўғлингизга ҳазир туринг, бекам, кўлага яқинлашаётир! Кўланка-кўлага барчани баробар домиға тортаётир, аммо ўғлингиза ғайбдин қутқарув келаётир…“

      Ўшанда хон Чингиз Мовароуннаҳрга қонли юриш бошлади.

      Хонсултон ижирғаниб, жаҳд-ла ўрнидан турди-да, нима қиларини билмай, бошини чангаллаб узоқ турди. Сўнгра қайтиб яна жойига чўкди, қаро тун ридосига мотамсаро ўраниб, милт-милт ёнган шам ёғдусига тикилган кўйи узоқ ўтирди.

      Аслида у Ҳадичадан хабар кутаётир эди, аммо бу мужда таҳликали эди ниҳоят.

      Жория ичкарига кирган маҳал Хонсултон бирдан ҳушёр тортди. Аллақандай таҳлика ичида бекасига яқинлашган Ҳадича сирли шипшиди:

      – Бекам, дедиклари чин эмуш, чиндан болани илон чаққанмуш.

      – Демак чин эмуш. – Хонсултоннинг лаблари қимтинди, сўнгра фурсат ўтиб, – хўш, – дея оқсочига олазарак боқди.

      – У ўлипдур.

      Хонсултон ўрнидан туриб кетди.

      – Ўлиптиму?

      – Шундоқ.

      – Демак, иш ниҳоят ҳал бўлажакдур.

      – Иш, илло битажактур, бекам. Пайтдан фойдалангаймиз.

      – Бу ҳақда оғанг Ҳамзага ишорат жўнатдингму?

      Хадича боши билан унсиз “шундоқ” деган маънода бекасининг гапларини тасдиқлаб, “хабар учирдим” деди, аслида унинг Хонсултонга айтажак бошқа муҳим гапи ҳам бор эди:

      – Бунда ўлган боланинг майитини олиб келурлар. Биздан эса бунинг эвазига ақча, нақ олтин тангалар талаб этмоқдалар.

      – Бошқа турли бўлса, ақлим шошарди зотан… Албат, талабларин сўзсиз адо этажакмиз.

      Хонсултон чуқур нафас олиб:

      – Ниҳоят, ўғлум мўғулларнинг темир чангалидан қутулажакдур, ўлим чекилажакдур, “…ўғлингиза ғайбдин қутқарув келаётир…” дея рост айтмиш экан фолбин хотун, – эслади Хонсултон, кейин пичирлаган кўйи яна нималардир деди.

      – Ул малъуна бир турли чин айтмиш экан, бекам, – дея сочига бит оралаган мунажжиманинг