Чернобиль таваллоси. Светлана Алексиевич

ердан тезроқ кет! Қорнингда бола бор.

      Ҳомиладор эдим. Лекин эримни қандай ёлғиз қолдираман? У эса ёлворарди:

      – Кет! Боламизни қутқар!..

      – Аввал сенга сут олиб келишим керак, буни кейин ҳал қиламиз.

      Дугонам Таня Либенок югуриб келди… Унинг эри ҳам шу палатада. Танянинг отаси ҳам шу ерда, унинг машинаси бор. Биз машинага ўтириб, шу яқиндаги қишлоққа, шаҳардан уч километр нарига сут излаб борамиз… Уч литрли сут солинган банкалардан анчагина сотиб оламиз… Олтита банка, чунки ҳаммага етиши керак… Аммо сутдан уларнинг кўнгли даҳшатли айнирди, кўплар қусарди… Доим ҳушларини йўқотардилар, томирларига томчидорилар қуйишарди. Шифокорлар нима учундир улар газдан заҳарланганини такрорларди, ҳеч ким радиация ҳақида гапирмасди. Шаҳар эса ҳарбий техника билан тўлиб борар, ҳамма йўлларни беркитишарди. Ҳамма ёқда аскарлар. Электропоездлар, поездлар тақа-тақ тўхтади. Кўчаларни қандайдир оқ кукун эритмаси билан ювишарди… Мен хавотирга тушдим, ахир қандай қилиб эртага шу йўлдан янги соғилган сут олиб келгани қишлоққа бораман? Радиация ҳақида ҳеч ким индамасди… Фақат ҳарбийлар махсус ниқоб – респираторларда юришарди… Шаҳар аҳли эса бемалол дўконлардан нон, ширинлик солинган усти очиқ қоғоз халтачаларни олиб қайтарди. Пишириқлар савдо пештахталарида очиқ турарди… Одатдаги ҳаёт. Фақат… Кўчаларни тинмай қандайдир кукун билан ювганлари-ювган…

      Кечқурун касалхонага ҳеч кимни киритишмади… Атрофда тумонат одам… Унинг палатасидаги дераза қаршисида турардим. У яқин келди ва менга нимадир деб қичқирди. Бу овоз шунчалар умидсиз эдики! Оломон ичидан кимнингдир қулоғига чалинибди: уларни кечқурун Москвага олиб кетишаркан. Барча аёллар тўпландик. Бир қарорга келдик: улар билан кетамиз! Эркакларимизнинг олдига киритинг! Киритмасликка ҳаққингиз йўқ! Уришдик, талашдик. Икки қаторли занжир бўлиб тизилган аскарлар бизни итариб юборди. Кейин шифокор чиқиб келди ва улар самолётда Москвага кетишларини тасдиқлади, фақат станцияга кийиб келган кийимлари куйиб кетган, уларга кийим олиб келишларинг керак, деди. Автобуслар юрмай қўйганди, биз шаҳар бўйлаб югуриб кетдик. Кийимлар солинган сумкалар билан қайтиб келсак, самолёт аллақачон учиб кетибди. Бизни атай алдашибди… Бақир-чақир, қий-чув қилиб йиғламаслигимиз учун…

      Тун… Кўчанинг бир томонида автобуслар, юзлаб автобуслар (шаҳарни кўчиришга тайёрлашаётганди), иккинчи томонида – юзлаб ўт ўчириш машиналари турарди. Уларни ҳамма жойдан олиб келишган. Кўчалар батамом оқ кўпикка буланган… Биз кўпиклар устидан борамиз… Сўкамиз ва йиғлаб кетамиз…

      Радио орқали шаҳарни, эҳтимол, уч-беш кунга кўчиришларини эълон қилишди, ўзларинг билан иссиқ кийим ва спорт кийимларини олинглар, ўрмонда яшайсизлар, дейишди. Палаткаларда. Одамлар ҳатто севинишди: табиат қўйнига чиқамиз! Биринчи майни ўша ерда нишонлаймиз. Ўзгача бўлади-да! Сафар учун кабоблар тайёрлашди, шароб сотиб олишди. Ўзлари билан гитаралар, магнитофонларни олишди. Севимли май шодиёналари! Фақат оиладаги эркаклари жабр чекканларгина йиғларди.

      Йўлларни эслолмайман… Унинг онасини кўрганимда