Бизким ўзбеклар. Абдуқаҳҳор Иброҳимов

Бизким, ўзбеклар бу дунёда яратган жаннат бу Ўзбекистонимиздир. Ўзбекистонни мўъжизалар диёри, жаннатдек мамлакат дейдилар. Бу Ватан осмондан таппа-тайёр ҳолда ўзича ерга тушиб қолгани йўқ. У тинимсиз ва фидокорона меҳнат билан, халқимиз даҳоси билан бунёд этилган.

      Ўзингиз бир тасаввур қилиб кўринг-а, агар муттасил уч йил мобайнида Ўзбекистонда меҳнат қилиш буткул тўхтатиб қўйилса, далалару боғ-роғлар суғорилмаса, токзорлар хомток қилинмаса, ер шудгор қилинмаса, ариқ ва зовурлар тозаланмаса, шўр ерлар ювилмаса, тўғонлару кўприклар тузатиб турилмаса, сел йўллари тўсилмаса, янги кўчатлар ўтқазилмаса, экин-тикин қилинмаса, ўлкамизнинг аҳволи не кечади? Буткул ҳаробага айланиб қолади-ку. Тўғри, ер юзида шундай юртлар ҳам борки, кечки кўкламда табиатан таппа-тайёр ерга уруғ сепиб, ёз охирида ҳосилни ўриб оладилар. Бизда эса ундай эмас, деҳқоннинг меҳнати йил бўйи аримайди. Бундай узлуксиз меҳнат жараёни деҳқончиликнинг омилкор юксак маданиятини келтириб чиқарган ва шуни тақозо этади ҳам. Қадимда Хоразмда бошланган юксак деҳқончилик маданияти асрлар ўтиши билан юртимизнинг ҳамма ерларига, барча воҳа ва водийларимизга кенг ёйилган. Бунга кўплаб мисоллар келтиришимиз мумкин. Бир мисол. Қадим замонда Шош мулкида, яъни ҳозирги Тошкент вилоятида Чирчиқ дарёсидан (у пайтларда бу дарё Парак деб аталган) бўлак сув бўлмаган. Қадимшунос аллома – академик Яҳё Ғуломовнинг тадқиқотларига кўра, бундан уч минг йиллар илгари аждодларимиз Чирчиқ дарёсини тўғон билан тўсиб, кетмон билан ариқ қазиб Тошкентга сув олиб келганлар, воҳани обод қилганлар. Бу инсон меҳнати билан қазилган катта ариқ Бўзсувдир. Ҳозирги кунда Бўзсувни, унинг тармоқлари бўлмиш Қорасув, Золариқ, Салор, Кайковус, Анҳор, Қичқириқ, Қорақамиш ва шу кабиларни кўпчилик сунъий суғориш шохобчалари, каналлар эканини тасаввур ҳам қилмаса ажаб эмас. Бундай мисолларни юртимизнинг барча вилоятларидан келтириш мумкин. Буни қарангки, ўлкамиздаги барча «қорасув»лар аслида сунъий суғориш иншоотлари – каналлар бўлиб чиқади! Қорасув дегани катта ариқ демак.

      Юртимизда суғориш маданияти юксак бўлганлигини дўсту душманларимиз ҳам эътироф этишган. Рус муаллифларидан А.Добромислов 1912 йили Тошкентда чоп эттирган «Ташкент в прошлом и настоящем» китобида қайд этишича, мустабид маъмурлар бу ерда икки нарсада тан бериб, лол қолган эканлар: биринчиси, қозихоналарда иш сансалорсиз, тезда кўрилган ва адолатли ҳукм чиқарилган, иккинчиси, суғориш шохобчалари шунчалик кенг ёйилганки, Тошкентда оқар сув ўтмаган, яъни ариқ оқмаган ҳовли, ўз ҳовузи ва ҳовузлари бўлмаган маҳалла учрамаган, ҳатто нисбатан баландликка жойлашган маҳаллаларга ҳам физика фанидаги туташ идишларда сув сатҳи бир текисликкача кўтарилади, деган қонунга риоя қилиниб, «кўтарма» ва «қайнама» деган сув иншоотлари ёрдамида оқар сув олиб борилган.

      Халқимиз суғориш маданиятида устозлик даражасига эришган бўлиб, бу борада ҳам жаҳон эътироф этган алломаларимиз билан фахрлансак арзийди.