Мин – табылдыклар өстәле / Я – стол находок. Рахим Гарай

ул рәхимсез —

      Арыслан йөрәкләр арыйлар,

      Арыган йөрәкләр ярсымый.)

      Йөрәкләр турында язасы бар әле —

      Һәм исән йөрәкләр,

      Һәм үлгән йөрәкләр,

      Һәм сүнгән йөрәкләр турында.

      (Мин беләм:

      Бер исән йөрәкнең күптәннән сүнгәнен,

      Бер үлгән йөрәкнең һаман да сүнмәвен.)

      Йөрәкләр турында язасы бар әле…

      Йөрәкләр турында…

      Йөрәкләр турында…

      Тукай

      Ул – бер үксез бала, чираттагы ятим,

      Юк, диделәр, аның ата-анасы да.

      Бу ятимлек түгел, сабый чагыннан ук

      Әверелү иде халык баласына.

      Гомре кыска булыр, үләр бу, диделәр,

      Колак салып синең яшьли моңлануга.

      Ләкин белмәделәр, бу бит бер Апуштан

      Әверелү иде халык моңнарына.

      Шигырь яза һаман, йорты юк, диделәр,

      Өйләнми дә шунда берәр бай кызына.

      Юк, бу инде түгел шигырь язу гына,

      Әверелү иде халык кайгысына.

      Эшкуарлар әйтте, безгә ачу тота,

      Үзе төшенмәгәч акча, чут рәтенә.

      Тик бу инде шәхси ачу гына түгел,

      Әверелү иде халык нәфрәтенә.

      Аны җирләп кайткач, әйтүчеләр булды:

      Ниһаять, бу тынды, чыкмый тавышы да…

      Тик белделәр алар, бу бит үлем түгел, —

      Әверелү иде халык намусына.

      Дәүләт теле

      Татар теле – дәүләт теле,

      Дәүләте – Татар иле.

      Татар теле борынгы —

      Аңа төрки чагында ук

      Бөек тарих орынды.

      Татар теле – шигырь теле,

      Мәзәк теле, җыр теле.

      Илләр гизеп йөрсен ул —

      Халыкара билге алган

      Ундүрт телнең берсе ул!

      Татар теле – татлы тел,

      Ул яхшылык яклы гел.

      Татар теле – дәүләт теле,

      Ул шөһрәтле, шәүкәтле.

      Татар теле дәүләтле!

      Самоед[3]

      (Татарыма каш җыерып әйтелгән сүз)

      Чулманыңда чумганым,

      Иделеңне иңләвем.

      Чистаеңда чистарып,

      Чирмешәндә чирләвем…

      Татарстан, тар җирем,

      Тар күңел татар илем…

      Кендек җебем син булганга,

      Тик сине яклар җирем.

      Татарым син, тарым син,

      Кендек бавым, ярым син.

      «Югым» түгел, «Барым» син,

      Борынгы Болгарым син.

      Болгар өчен көрәштем[4],

      Татар өчен көрәштем[5].

      Хәзер: «Син соң кем соң, – диләр, —

      Син бит, – диләр, – керәшен!..»

      Болгардан аермакчы,

      Татардан аермакчы.

      Шулай тарих һәм халыкны

      Вак-ваклап каермакчы.

      Алайса, әйт: «Кит, мишәрем,

      Дуңгызыңны ишәрем!..

      Ычкын моннан, татарым,

      Ботыңнан тотып атарым!..»

      Алай булгач, Чирмешәнне

      Чирмешнеке диикме?

      Алай булгач, Кукмараны

      Күк марилар диикме?

      Типтәрен дә, Кырымын да,

      Себерен дә себерсәң, —

      Тарихыңда нәрсә калыр,

      Кендек

3

Үзен үзе ашаучы. Төньякта яшәүче аз санлы бер халыкны руслар шушы исем белән атый.

4

Татарның беренче тарихи нәфис фильмы – «Борынгы Болгарны сагыну» сценарие авторларының берсе булуыма ишарә (автор искәрмәсе).

5

«Татар поэзиясе антологиясе» нең төзүчесе булуыма ишарә (автор искәрмәсе).