Юрак - аланга: бадиалар. Иброҳим Ғафуров

ўзига тортиб,

      Шеъримни юксакдан бошладим гарчанд,

      Халқи ва давлати ҳимоя қилган

      Шеърнинг уфқи кенг, фазоси баланд.

      Ғафур Ғулом шоир сифатида доимо табиатан шундай баланд ҳаволи шеърга интилади. Унда дунёнинг эгаси бўлиш ҳиссиёти кучли. У ўзини коинотнинг зарраси, коинот фарзанди деб тушунади. Ундаги ҳатто осмонларга ҳам меросхўрлик даъвоси шундан.

      Туманча юлдуз билан каттакон китобимиз,

      Бошимизда муаллақ ота мерос осмон.

      Бошқа бир шеърини у бундай деб бошлайди:

      Мен Шарқдан бўламан, осиёликман,

      Қуёш дастгоҳи бўлган эллардан.

      Шоирнинг мавҳумликдан аниқлик сари боришдаги маҳоратини кузатайлик. Мен Шарқдан бўламан – катта диапазонли, аниқлаш керак бўлган фикр. Шоир буни дарҳол адо этади ғурур билан: «Осиёликман», дейди. Лекин шоир учун шунинг ўзигина етмайди. У ҳали асосий аниқловчи гапни айтгани йўқ. «Осиёликман», дегани ҳам шоир одам назарида ҳали изоҳга муҳтож маълумот. Шунда фазовий система ишга тушади ва у: «Қуёш дастгоҳи бўлган элларданман», деб аниқлик киритади.

      Ғафур Ғулом ўз халқининг бошини баланд қиладиган ноёб инсонлар сирасига киради. У ҳар бир шеърида халқининг номини улуғлашга, уни буюк маданият яратаётган халқлар қаторида кўришга беқиёс бир интилишда бўлганлигини кўрамиз. Унинг айниқса ёшларга қарата айтган шеърларида шу ғоя бошдан-оёқ бўртиб туради. У ёшларимиз ичида алишерларни, нодираларни, ломоносовларни, пушкинларни шу қадар кўп кўргиси келган эди. Шундай бўлишига у қаттиқ ишонарди. Бу йўлда ўзидан қандай хизмат ва иқтидор зарур бўлса, барини муҳайё этишга тайёр эди, бунга қурби ҳам етарди. У:

      Сиз, ахир, осмонни олмоқ бўлсангиз,

      Не учун елкамни тутиб бермайин, –

      деганида сира муболаға ёки қуруқ манзират қилмаганди. Унинг камолотни кўрган елкаларидан қараганда ёшларга осмон яқинроқ бўлиши табиий эди. У авлодларни ўз шоиридан ҳам юксалганроқ ҳолда кўришни орзу қилади.

      Бир зўр ур, гурилласин

      Билағонлик ижодинг,

      Сенинг билан шоирнинг

      Манглайи ярқироқдир.

      Наслларнинг муваффақиятларидан манглайини ялтиратган ва оламга ёруғ юз билан қараган шоиримизнинг шеъри бу туйғудан янада очилади, янада салмоқлироқ, эҳтирослироқ бўлиб боради. Ғафур Ғуломнинг шеърида китобхонга айтадиган гапи ғоятда кўп бўлади. Бугунги кибернетика тили билан айтсак, унинг шеъри информацияга бойлиги билан ажралиб туради. У ҳар бандда воқеликнинг янги бир томонини очади. Ҳар бир бандда янги бир манзара чизади. Унинг «Кузги кучатлар» деб аталган ноёб шеъри бор. Унинг ҳар саккиз сатридан бир ажойиб қиссанинг манзарасини топасиз.

      Назаримда, у доимо боғларни севгандек, боғларни севиб, уларга қалқон бўлгандек туюлади. У боғларни шу қадар меҳр билан тасвирлайдики, ўрнингиздан қўзғалиб баногоҳ бирон боққа боргингиз, шоир чизган манзараларни ўз кўзларингиз билан кўргингиз келади. Ҳаётингиз мобайнида кўрган боғларингизни хотирлаб кетасиз. Ва ҳамма сиз кўрган