Грузия муваффақиятга қандай эришди. Лариса Буракова

мустақил парламентга ва мустақил, ислоҳ қилинган суд тизимига, эркин матбуот ва нодавлат ташкилотларнинг етарлича кенг тармоғига эга эди”28.

      Менинг фикримча, бу ерда экс-президент берган баъзи баҳоларнинг баҳсли эканлиги эмас, балки бу баҳоларнинг телеграф хабари кўринишида эканлиги диққатни ўзига тортади: деярли ўн йилдан ортиқроқ мамлакатни бошқариш жараёни фақатгина учта хатбошидан иборат матнда жо бўлган.

      2003 йил, 2 ноябрдаги парламент сайловлари натижаларини қалбакилаштиришга қарши чиққан Саакашвили бошчилигидаги мухолифатчилар қўлларида атиргуллар тутган ҳолда парламент биносини эгаллаб олдилар. Бу воқеа мамлакат ҳаётини тубдан ўзгартириб юборган Атиргуллар инқилобининг бошланиши бўлди.

      Эътиборга арзигулик ўхшашликни қаранг: Шеварднадзе президентлик лавозимини тарк этган кун грузинлар байрам қиладиган 2003 йил, 23 ноябрга – Грузиянинг ҳимоячиси муқаддас Георгий кунига тўғри келди (бу байрам йилда икки марта – 23 ноябрда ва 6 майда нишонланади).

      2004 йил, 4 январда 96 фоиз овоз тўплаган Михаил Саакашвили президентлик сайловининг биринчи босқичидаёқ ғолиб чиқди.29 Аввалига ноаниқ бўлган ҳиссиётлар тез орада ишончга айланди: янги Грузия бунёд бўлди. Аввалги тузум тугаганига шубҳа қолмаслиги учун ҳукумат раҳбарияти давлатнинг барча рамзларини ўзгартирди: 2004 йил январда янги байроқ, майда янги мадҳия, октябрда янги герб тасдиқланди.

      Ажабланарлиси, муқаддас Георгий кунининг иккинчи марта байрам қилиниши ҳам тасодифсиз ўтмади. Ажария Автоном Республикасининг якка ҳукмрон раҳбари Аслан Абашидзе 2004 йил 6 майда истеъфо берди ва Грузияни тарк этди30. Унинг дахлсизлик кафолати эвазига кетиши натижасида оммавий қуролли зиддиятнинг олди олинди. Қон тўкишларсиз ўтган иккинчи инқилоб марказий ҳокимиятга мухторият устидан назоратни қайтариб берди. Президент Саакашвили сўзлари билан мазкур инқилоб “Аслан Абашидзе қочиб қолди, Ажария озод бўлди!” дея ифодаланган эди31.

      Абашидзе режимининг қулаши ягона давлат тизимини шакллантиришга, бутун мамлакатни мажбуран модернизация қилишга киришиш имконини берди. Саакашвили қуйидагича эслайди:

      Грузияда жиноий гуруҳлар назорат қилинмаган дамлар ҳам бўлган. Бу даврларда қонун чиқарувчи амалдорлар ўғирлик билан шуғулланган бўлсалар, ўғрилар мамлакатда ўз қоидаларини ўрнатган эдилар. Шундай даврлар кечганки, коррупция нафақат ягона ҳамкорлик, балки ягона фикрлаш шакли сифатида намоён бўлган, у вақтларда қонун бузилиши учун белгиланган ҳақ мавжуд бўлгани туфайли ҳам қонун мавжуд эди. Гарчи қонунга ҳеч ким риоя қилмаса-да, шундоқ ҳам қаттиқ бўлган қонунчилик янада қаттиқлаштирилди. Сўнг Атиргуллар инқилоби содир бўлди, бир вақтда иқтисодий-сиёсий инқилоб бошланди… биз тартибга солувчи иқтисодиётдан воз кечиб, либерал иқтисодиёт йўлидан боришимизни эълон қилдик.

      “Биз” – Шеварднадзе президентлиги давридаёқ ҳокимият тизимларида

28

Шеварднадзе Э. “Когда рухнул железный занавес”. Встречи и воспоминания. М.: Европа, 2009.

29

2004 йил 4 январдаги Грузия президенти сайловида рўйхатга олинган 1,7 миллион сайловчидан 1,68 миллион киши қатнашди (ўша пайтда Грузия аҳолиси 4 миллиондан сал ортиқроқ эди). Сайловда иштирок этиш 87,97 фоизни ташкил этди. Грузия МСК маълумотларига кўра, сайловчиларнинг 96,27 фоизи “Умуммиллий ҳаракат” йўлбошчиси Михаил Саакашвили учун овоз берди. Европа хавфсизлик ва ҳамкорлик ташкилоти (ЕХҲТ) ва Европа кенгаши сайлов жараёнида ҳеч қандай жиддий қонунбузарликларни қайд қилмади.

30

2004 йил 6 майда Батумига келган Россия Федерацияси Хавфсизлик кенгаши котиби Игорь Иванов Абашидзени Москвага олиб кетди.

31

Сепашвили Г. “Абашидзе ‘сбежал’” // Civil Georgia. 2004 йил 6 май (www.civil.ge/rus/article.php?id=5184).