Муваффақиятли инсонларнинг 7 кўникмаси. Стивен Кови

Биз келажакни яратувчи ташқи омилларни таҳлил қилиб чиқдик. Кун охирида, тингловчилардаги тушкунлик уч баравар ошиб кетди. Чунки вазият яхшиланмасидан туриб, янада ёмонлашиши кутилаётганди. Буни ҳамма билиб турарди.

      Шундай қилиб, учинчи куни «Бизнинг реакциямиз қандай бўлади? Энди нима қиламиз? Бу вазиятда қандай қилиб ташаббусни қўлга оламиз?» деган проактив саволларга диққат қаратдик. Эрталабки суҳбатимиз нархларни тушириш ва назорат қилиш ҳақида бўлди. Тушлик вақти эса бозор улушини оширишни муҳокама қилдик. Ҳар икки масала юзасидан ақлий ҳужумлар уюштириб, сўнг амалий ишларга тўхталдик. Гуруҳга янгича ҳаяжон, умид ва проактив воқифлик руҳи кириб келди.

      Учинчи кун якунида йиғилишимизни «Бизнесимизнинг ҳозирги аҳволи қандай?» деган саволнинг жавоби билан хулосаладик. Жавоб уч қисмдан иборат бўлди:

      1-қисм: Биз оғир вазиятни бошдан кечиряпмиз. Аҳвол янада ёмонлашиши мумкин.

      2-қисм: Лекин бизда самарали бошқарув, нархларни тушириш ва бозордаги улушимизни кўтариш учун яхши режалар бор.

      3-қисм: Демак, бизнесимиз янада яхшиланмоқда.

      Тасаввур қилинг, реактив одам ушбу хулосани ўқиб шундай деган бўларди: «Қўйсангиз-чи! Ҳақиқатни тан олинг! Сиз бунақа ижобий фикрлаш билан барибир узоққа бормайсиз!»

      Ижобий фикрлаш ва проактивлик ўртасидаги тафовут мана шунда. Биз ҳақиқатни тан олдик. Ҳозирги вазият ва келгуси режаларимиз ҳақиқийлигини тан олдик. Шунингдек, мавжуд вазият ва режаларга ижобий реакция билдириш учун кучимиз борлигини тан олдик. Ҳақиқатни тан олмаганимизда, тақдиримизни ташқи омиллар ихтиёрига топширган бўлардик. Бизнеслар, ижтимоий гуруҳлар, турли ташкилотлар, жумладан, оилалар ҳам проактив бўла олади. Улар проактив шахслардаги ижодкорлик ва топқирлик хусусиятларини бирлаштириб, муассаса ичида проактив маданият яратиши мумкин. Ташкилот ташқи омиллар таъсирида бўлиши шарт эмас; у умумий қадриятлар ва мақсадларни уддалаш йўлида ташаббусни қўлга олиш имкониятига эга.

НУТҚИМИЗНИ ТИНГЛАШ

      Парадигмаларимиз бизнинг муносабат ва хулқатворимизни шакллантиради. Ўз-ўзини англаш қобилиятидан фойдаланиб, парадигмаларимизни таҳлил қилсак, биз уларнинг туб моҳиятини англашимиз мумкин. Масалан, нутқ – ўзимизни қанчалик проактив ҳисоблашимизни билдирувчи ишончли кўрсаткичдир.

      Реактив одамларнинг гапи уларни масъулиятдан қочишини кўрсатади. Масалан:

      – Борим шу! Шунақа яратилганман! Қарорим қатъий. Ўзимни ўзгартира олмайман.

      – Унинг ўзи мени қуюшқондан чиқишимга сабаб бўлди! Мен ўзимга жавоб беролмайман. Руҳий ҳолатимни назорат қилиш менинг қўлимда эмас.

      – Буни бажара олмайман. Шунчаки вақтим йўқ! Чекланган вақт мени бошқармоқда.

      – Агар хотиним бироз сабрли бўлса… Кимнингдир хулқи ишимга халал бермоқда.

      – Шу ишни бажаришим керак! Вазиятлар ёки одамлар мени нима қилишимни белгилаб беряпти. Ўз ҳаракатларимни эркин танлай олмаяпман.

      Реактив