Çalıquşu. Решад Нури Гюнтекин

nə qədər qəribə görünürdü. Ancaq bu səyahətə Hüseyndən başqa hər kəslə çıxsaydım, yəqin ki, bu qədər xoşbəxt ola bilməzdim.

      Yaylaq köşkümüzün arxasındakı qoruq meşəlikdə bir daş hovuz, bu hovuzun kənarında qolları çiynindən qopmuş çılpaq bir uşaq heykəli vardır.

      Gəldiyim ilk günlərdə günəş və rütubətdən qaralmış bu qırıq heykəl mənə şikəst bir ərəb uşağını xatırladırdı. Deyəsən payız idi, çünki hovuzun yaşılımtraq sularının üzü qızıl yarpaqlarla örtülmüşdü. Bu yarpaqlara tamaşa edəndə, suda bir neçə qırmızı balığın üzdüyünü gördüm, nənəmin min zəhmətlə bəzəyib naxışladığı üst köynəyim və yeni çəkmələrimlə hovuzun içinə atıldım.

      Ətrafda yaman hay-küy qopdu. Başıma nə gəldiyini anlamağa macal tapmamış, xalalarım məni qucaqlarına alaraq yuxarı apardılar. Bir yandan öpüb bir yandan danlayaraq, üst-başımı dəyişdirirdilər.

      Bu hay-küy və çaxnaşmadan gözüm qorxduğu üçün, daha hovuza girməyə cəsarət etmirdim, kənardakı çınqılların üzərinə üzüqoylu uzanaraq başımı suya sallayırdım.

      Bir gün yenə bu vəziyyətdə balıqlara tamaşa edirdim. Hər şey bugünkü kimi gözümün önündədir. Məndən bir az arxada nənəm bağça skamyasında oturmuşdu. Həmişəki kimi şalı yenə çiynində idi. Hüseyn namaz qılırmış kimi, onun yanında diz çökmüşdü.

      Yavaş-yavaş söhbət edirdilər. Yəqin ki, türkcə danışırdılar, çünki nə söylədiklərini anlaya bilmirdim, amma səslərindən, hərdənbir mənə baxmalarından şübhələndim. Dovşan kimi qulaqlarımı şəklədim. Dişimlə qopardıb hovuza atdığım simit5 qırıntılarının dövrəsinə yığışan qırmızı balıqlara daha fikir verməyib, nənəmlə Hüseynin suya düşmüş əkslərinə baxırdım. Hüseyn mənə baxarkən yenə yaylıq ilə gözlərini silirdi. Uşaqların bəzən öz yaşlarına uyğun olmayan qəribə duymaq qabiliyyətləri vardır.

      Onların söhbətlərindən sui-qəsd qorxusu duydum, yəqin ki, Hüseyni məndən ayıracaqdılar.

      Nə üçün? Bu incəlikləri başa düşən yaşda deyildim. Amma yaxşı bilirdim ki, bu ayrılığın qarşısını almaq günəşin batmasını, yağışın yağmasını dayandırmaq kimi mümkün olmayan bir işdi.

      O gecə nənəmin çarpayısına bitişik olan kiçik çarpayımda birdən-birə gözlərimi açdım. Başımızın üstündə yanan qırmızı gecə qəndili sönmüşdü. Ancaq pəncərədən düşən ay işığı otağı işıqlandırmışdı. Yatıb yuxumu almışdım. Ürəyimdə dözülməz bir sıxıntı vardı. Mən yerimdə dirsəklənib bir müddət nənəmə baxdım, onun yatdığını yəqin etdikdən sonra yavaşca çarpayımdan endim. Pəncə üstə yeriyib otaqdan çıxdım. Başqa uşaqlar kimi qaranlıq və yalnızlıqdan qorxmazdım. Pilləkən taxtaları cırıldadıqca, böyük adam kimi ehtiyatla yerimdə dururdum, ağır-ağır aşağı dəhlizə endim.

      Qapıların sürgülərini vurub bağlamışdılar. Ancaq bağça qapısının yanındakı pəncərə açıq qaldığından, oradan atılıb bayıra çıxmaq mənim üçün bir saniyəlik iş oldu.

      Hüseyn bağçanın o biri başındakı bağban daxmasında yatardı. Gecə köynəyimin uzun ətəkləri ayaqlarıma dolaşa-dolaşa ora yüyürdüm, Hüseynin çarpayısına dırmaşdım.

      O bərk yatardı. Elə Ərəbistanda olanda da səhərlər onu oyatmaq çətin bir iş idi. Bunun üçün köksünə oturub atılıb-düşmək, uzun bığlarını cilov kimi tutub çəkmək və bir qədər bağırmaq lazım gəlirdi. Amma bu gecə mən onu oyatmaqdan qorxurdum. Oyanarsa, məni əvvəllərdə olduğu kimi qucağında yatırtmağa razı olmayacağını, bütün yalvarışlarıma baxmayaraq, məni qucağına alıb nənəmə verəcəyini yəqin bilirdim.

      Mən isə bu son gecəni onunla bir yerdə keçirmək istəyirdim.

      Həmin bu yersiz hərəkətim yaxın zamanlara qədər ailə içində dönə-dönə söylənirdi.

      Nənəm səhərə yaxın oyanıb məni yatağımda görməyəndə dəli kimi olubmuş… Bir neçə dəqiqə içində bütün köşkdəkiləri ayağa qaldırıbmış; əllərində lampalarla, şamdanlarla bağçalara, dəniz kənarına axışıbmışlar… Çardaqdan tutmuş küçəyə qədər, qayıq saxlanan yerdən tutmuş hovuzun iki qarış suyuna qədər hər yeri axtarıblarmış… Qonşu əkin yerindəki bostan quyusuna da fənər salladıblarmış.

      Axırdan-axıra nənəm Hüseyni xatırlayaraq onun otağına yüyürüb, məni əsgərin boynuna bərk-bərk sarılıb yatmış görübmüş.

      Ayrılıq gününün faciəsini hələ də xatırlayır və gülürəm. Ömrümdə o günkü qədər dəlilik etdiyim yadıma gəlmir. Hüseyn qapının yanında çöməlib, yekə bığlarından utanmadan ağlayır. Mən Bağdadda, Suriyada6 ərəb dilənçilərindən öyrəndiyim duaları oxuya-oxuya nənəmin, xalalarımın ətəklərini öpürdüm.

      Romançılar qəmli adamı çiyinləri çökmüş, gözləri sönmüş, hərəkətsiz və səssiz bir insan kimi, daha doğrusu, miskin bir şəkildə təsvir edirlər.

      Məndə isə həmişə bunun əksi olur. Nə zaman dərin bir dərdə düşsəm, gözlərim parlar, tövr və hərəkətlərim nəşəli olar, özüm coşar-daşaram. Dünya vecimə gəlməz, qəhqəhə çəkib gülərəm, cürbəcür dəcəllik və dəliliklər edərəm. Bununla bərabər elə sanıram ki, yaxın adamı olmayan və ürəyini başqalarına aça bilməyən adamlar üçün bu, daha yaxşı bir şeydir.

      Hüseyndən ayrıldıqdan sonra özümü məhz belə aparırdım. Lap qudurmuşdum: məni əyləndirmək üçün köşkə gətirilən qohum-əqrəba uşaqlarına hücum edib onları əzişdirirdim.

      Ancaq Hüseyni elə tez yaddan çıxarmışdım ki, bunu yadlar mənim üçün vəfasızlıq saya bilərdilər. O qədər də yaxşı xatırlamıram, amma deyəsən Hüseynə, doğrudan da, acığım tutubmuş. Yanımda adı çəkiləndə mən üz-gözümü turşudub, yeni öyrənməyə başladığım türk dilində belə deyirdim: «Hüseyn pis, Hüseyn çirkin, ədəbsiz… Ö-ö-ö…»

      Bununla bərabər, mənim pis və çirkin dediyim o yazıq Hüseynin, Beyruta çatan kimi, mənə göndərdiyi bir qutu xurma acığımı yatırdan kimi olmuşdu. Mən bu xurmaların qurtarmasından bir fəlakət kimi qorxurdum, amma bununla belə, bir oturumda hamısını silib-süpürdüm. Yaxşı ki, çəyirdəkləri qalmışdı. Həftələrlə bu çəyirdəklərlə əyləndim. Onların bir qismini iri qatır muncuqlarına qarışdırıb ipə düzdüm. Yamyamların boyunlarına taxdıqları gözəl bir həmail kimi boynuma asdım. Qalanlarını bağçanın ora-burasına əkdim. Aylarca hər səhər kiçik suçiləyən ilə onları sulayır, bağçada bir xurma meşəsi əmələ gələcəyini gözləyirdim.

      Yazıq nənəm çaşıb qalmışdı. Məni yola vermək, doğrudan da, mümkün deyildi. Səhər alaqaranlıqda oyanaraq gecə yorğunluqdan bihuş düşənə qədər hay-küy salıb dəcəllik edərdim. Mənim səsim kəsiləndə köşkdəkilər az qala qorxuya düşərdilər. Çünki bu hal o deməkdi ki, mən ya bir yerimi kəsib səssiz-sədasız qanımı saxlamağa çalışıram, ya bir yerdən yıxılıb ağrıdan çığırmamaq üçün hardasa qovruluram, ya da stulların ayaqlarını mişarlamaq, döşəküzlərini boyamaq kimi ziyanəvər

5

Simit – bublik.

6

Suriya – o zamanlar Osmanlı imperiyasına daxil idi.