Yerin mərkəzinə səyahət. Жюль Верн

altıncı əsrin məşhur təbiətşünas alimi, əlkimyaçısı və səyyahınımı nəzərdə tutursunuz?

      – Bəli, görürəm onu yaxşı tanıyırsınız.

      – Necə tanımaya bilərəm? O, island elminin fəxridir. Ancaq onun əsərləri bizdə yoxdur.

      – Necə yəni İslandiyada yoxdur?

      – Nəinki İslandiyada, heç yerdə yoxdur.

      – Nə üçün?

      – Çünki o, kilsə tərəfindən kafir kimi təqib olunmuş və əsərləri Kopenhagendə yandırılmışdır.

      – Aha, məsələ aydındır, – professor dedi. – Bu səbəbdən də o öz böyük kəşfini şifrləmişdir.

      – Hansı kəşfini? – müəllim xəbər aldı.

      Dayım başa düşdü ki, ağzından söz qaçırıb. Tez dedi:

      – Bu yalnız mənim fərziyyəmdir. Belə alimlər, adətən, öz kəşflərini gizlədirlər.

      – Dünyada hələ nə qədər öyrənilməmiş yerlər – dağlar, vulkanlar, buzlaqlar var; məsələn, uzağa getməyək, götürək elə bu Snayfelds dağını. Bu ən gözəl vulkanlardan biridir. Ancaq onun kraterinə nadir hallarda səfər edirlər.

      – O sönübmü?

      – Bəli, beş yüz il bundan əvvəl sönüb.

      – Deməli belə, – dayım sevincini büruzə verməməyə çalışdı. – Mən fikirləşirəm ki, geoloji tədqiqatlarıma elə bu vulkandan başlayım.

      – Yaxşı olardı, ancaq çox təəssüf ki, mən sizinlə birlikdə gedə bilməyəcəyəm. Dərslərim buna imkan vermir.

      – Yox, zəhmət çəkməyin, biz heç kəsi narahat etmək fikrində deyilik.

      – Bu çox yaxşı fikirdir. Siz orada əla müşahidələr apara və məlumatlar əldə edə bilərsiniz. Bəs Snayfelds dağının yerləşdiyi yarımadaya necə getmək fikrindəsiniz?

      – Körfəzlə, ən qısa yolla.

      – Bu, mümkün olmayacaq. Çünki indi oraya bircə qayıq da getmir. Siz sahil boyunca, quru yolla getməli olacaqsınız. Uzun olsa da, maraqlı yoldur. Mən sizə münasib bələdçi də qoşaram. O, mahir quş ovçusudur, bu yerləri yaxşı tanıyır. Sabah sizi görüşdürərəm. Ondan razı qalacaqsınız.

      – Təşəkkür edirəm, – dayım məmnun halda dedi.

      6

      Ertəsi gün gəzintidən qayıdanda professorun bələdçimizlə söhbət etdiyini gördüm. Bu, sağlambədənli, ucaboylu bir oğlan idi. Düşüncəli baxışları, ağıllı gözləri vardı. Deyəsən, böyük fiziki gücə malik idi. Ev sahibinin dediyi kimi, mahir qaqara3 ovçusu idi. Adı Hans olan bu gənc bizi düz vulkanın ətəyində yerləşən kəndə aparmalı və bizimlə birlikdə Yerin mərkəzinə enməliydi. Bu kəndə təxminən iyirmi iki mil4 yol vardı. Dayımın hesablamasına görə, biz bu yolu iki günə qət etməliydik.

      Səfərə dörd at götürməli olduq. İkisinə dayımla mən mindik, ikisinə isə tayları yüklədik. Hans piyada gedirdi. O bu yerlərə əla bələd idi, söz verdi ki, bizi ən qısa yolla aparacaq. Professorun təklif etdiyi məbləğə dinməz-söyləməz razı oldu.

      Bizim səfər üçün götürdüyümüz cihazlar yüzdərəcəli termometrdən, atmosfer təzyiqini ölçmək üçün manometrdən, istiqaməti təyin edən iki kompasdan, gecə müşahidə borusundan, saatı dəqiqliklə göstərən xronometrdən və elektrik işıqlandırıcısı rolunu oynayan iki aparatdan ibarət idi.

      Silaha gəldikdə isə iki tüfəng və iki tapança götürdük. Ancaq mən fikirləşirdim ki, bunlar nahaqdır, vəhşi heyvanlardan qorxmağa dəyməz. Lakin dayım daha ehtiyatlı idi.

      Alətlərimiz isə toxadan, külüngdən, yüngül nərdivandan, baltadan, çəkicdən, xəncərlərdən və uzun kəndirlərdən ibarət idi.

      Nəhayət, özümüzlə 6 aylıq qida ehtiyatı da götürdük. Bu siyahını içində tibbi ləvazimatlar olan dərman qutusu tamamlayırdı.

      – Belə təchizat və ehtiyatla uzun səyahət bizi qorxuda bilməz, – dayım dedi.

      Sonuncu axşam Fridriksonla səmimi söhbət etdik. O haradansa İslandiyanın mükəmməl xəritəsini tapıb gətirmişdi. Onu dayıma hədiyyə etdi. Bu hədiyyə professoru çox sevindirdi.

      Səhərisi gün ev sahibi bizi qonaqpərvərliklə yola saldı.

      Biz yola düşəndə hava buludlu idi. At belində səyahətə çıxmaq mənim kefimi açmışdı.

      "Məni narahat edən nədir? – deyə düşündüm. – Gözəl bir ölkəyə səyahət etmişik. İndi də dağa çıxırıq, ən uzağı vulkanın sönmüş kraterinə enəcəyik. Yerin mərkəzinə aparan yol isə uydurmadır. Tamamilə cəfəngiyyatdır".

      Biz Reykyavikdən çıxan kimi Hans dənizin sahili boyunca gedən yola istiqamət aldı. Biz saralmış otlaqların arasıyla gedirdik. Uzaq dağların yamaclarında qarlı sahələr görünürdü. Bir müddətdən sonra isə yoxsul kəndli daxmaları bir-birini əvəz etməyə başladı. Bu mənzərələr olduqca darıxdırıcıydı, insanda qəmgin əhvali-ruhiyyə yaradırdı. Bəzi yerlərdə körfəz enlənir, dəniz dalğaları səs-küylə suyun içindən qalxan sıldırım qayalara çırpılırdı.

      Professor harada gecələyəcəyimizi soruşdu. Hans qısaca:

      – Qardarda, – deyə cavab verdi.

      Mən xəritəyə baxıb gördüm ki, bu, Reykyavikdən dörd mil aralıda yerləşən kiçik bir kənddir. Ancaq oraya çatmağa hələ bir xeyli yol qalmışdı. Üç saatdan sonra dar bir boğazın sahilinə yetişdik. Buradan bərə ilə keçmək lazım idi. Biz, atlarımız və iki bərəçi kiçik yastıdibli bir gəmiyə rahatlıqla yerləşdik. Yarım saatdan sonra isə körfəzi keçib Qardara çatdıq.

      Hava qaranlıqlaşmalıydı, ancaq məlumdur ki, iyun və iyul aylarında günəş İslandiyada batmır. Buna görə də işıqlı gecələr məni təəccübləndirmədi.

      Lakin hava soyuq idi, mən isə daha çox acırdım. Biz on doqquz uşağı olan qonaqpərvər və yoxsul bir kəndlinin evində gecələməli olduq. Ev sahibi bizi island mamırından hazırlanmış supa və qurudulmuş balığa qonaq etdi. Sonra evin sahibəsi bizə küləş üstündə yer saldı. Yorulub əldən düşdüyüm üçün tez də yuxuya getdim.

      Ertəsi gün yolumuza davam etdik. Torpaq əvvəlcə bataqlıq oldu, getmək çətinləşdi. Sağ tərəfdə saysız-hesabsız dağ silsilələri uzanırdı. Bəzi yerlərdə kiçik çayların dayaz yerlərindən keçməli olurduq. Bu yerlər kimsəsiz idi. Amma qəfildən qarşımıza kabusa bənzəyən qəribə bir adam çıxdı. Şişmiş başında bir dənə də olsun tük yox idi, əyninə geyindiyi cır-cındırın altından iyrənc yaralarla dolu parıldayan dərisi görünürdü. O bizi görcək salam da vermədən cəld qaçmağa üz qoydu.

3

Qaqara – Şimal dəniz quşu

4

Mil – coğrafi mil 7420 metrə bərabərdir.