Güclü olmaq istəyirəm. Сергей Довлатов

həmin an bütün vücudumla nahamar və möhkəm brezentin üstünə yıxıldım. Qəl-bim düz tavanadək qalxdı və lampalar arasında göz-dən itdi. Mən güclə səs çıxarıb sürünməyə başladım. Azarkeşlər fit çalır, mənsə dayanmadan sürünürdüm – düz məşqçi Şarafutdinovun xarici səndəlləri ilə toqqu-şanadək.

      – Salam, – məşqçi mənə dedi. – İş-güc?

      – Yavaş-yavaş, – dilləndim. – Çıxış haradadır?

      Bədən tərbiyəsi ilə işim bitdi və mən hekayə yaz-dım. Hekayədə mənim gecə gəzintilərimdən nələrsə vardı. Yağışın səsi. Sükan arxasında yuxuya getmiş sürücülər. Bir-birinə çox bənzəyən səssiz-səmirsiz kü-çələr…

      Saqqallı ədəbi işçi mənim əlyazmamı xeyli vaxt eşələnərək axtardı. Şkafda qurdalana-qurdalana soru-şurdu:

      – Bu sizin deyil ki – “Səhərə yaxın buz tutdu…”?

      – Xeyr, – mən deyirdim.

      – Bəs bu – “Səhər hava açıldı…”?

      – Xeyr.

      – Bu, necə – “Səhərə yaxın Yermil Fedotoviç canı-nı tapşırdı…”?

      – Qətiyyən.

      – Bəs bu? Adı belədir – “Təkayaqlıların marşı”.

      – “Tənhaların marşı”, – deyə düzəliş verdim.

      O, əlyazmanı vərəqləyə-vərəqləyə təkraralayırdı:

      – İndi görərik, necə balıqçısınız… Görərik…

      Sonra isə:

      – Siz burada yazmısınız: “… və yalnız quşlar qranit heykəlin başı üstündə uçuşurdular.” Bilmək istərdim ki, bu quşlar nəyin təcəssümüdür?

      – Heç nəyin, – mən dedim. – Sadəcə, uçurlar. Elə belə. Bu, normal haldır.

      – Niyə uçurlar ki? – redaktor candərdi soruşdu. – Hansı səbəbdən? Hansı bədii mənanı gücləndirmək-dən ötrü?

      – Uçurlar, vəssalam, – mən pıçıldadım, – adi hal-dır…

      – Tutaq ki, elədir. O zaman deyin görüm bu quş-lar hansı mənəvi dəyəri simvolizə edirlər? Xronosu, yoxsa Demosu?

      Dəhşətdən ayaq barmaqlarımı tərpətməyə başla-dım.

      – Bir sual da verim. Siz torağaysınız, ya bayquş?

      Mən çığırdım, redaktorun saqqalını ütdüm və qa-pıya sarı yönəldim.

      Arxamca səs gəldi:

      – Bir dəqiqə. İstəyirsiniz, sizə cəfəngiyatdan bir məsləhət verim?

      – Cəfəngiyatdan?!

      – Əşşi, daha doğrusu, fənərdən.

      – Fənərdən?!

      – Necə deyərlərsə, saç altından.

      – Saç altından?!

      – Bir sözlə, klassikləri təkrar-təkrar oxuyun. Puş-kini, Lermontovu, Qoqol, Dostoyevskini, Tolstoyu. Əsas Tolstoyu. Dərindən düşünsək, bu qrafa qədər ədəbiyyatımızda heç əsl kişi olmayıb…

      Ədəbiyyatla işim bitdi.

      Günlərim cansıxıcı keçirdi. Yuxu, qatıq, iş, tənha-lıq. İş yoldaşlarım mənim bu vəziyyətimi görüb əl-ayağa düşdülər. Məni xeyli inkişaf etmiş bir qız – Fri-da Şteynlə tanış etdilər.

      Biz restoranda iki saat vaxt keçirdik. Musiqi səslə-nirdi. Frida menyunu oxuyurdu, Tövrat kimi – sağ-dan sola. Biz blinçiklərlə kofe sifariş etdik.

      Frida dedi:

      – Biz hamımız müəyyən çevrənin adamlarıyıq.

      Mən başımla təsdiqlədim.

      – Ümidvaram ki, siz də hansısa çevrəyə mənsub adamsınız.

      – Bəli, – cavab verdim.

      – Məhz hansına?

      – Dördüncüyə, – dedim. – Əgər cəhənnəmin çev-rələrin nəzərdə tutursunuzsa.

      – Əhsən! – qız dedi. Mən o dəqiqə şampan sifariş etdim.

      – Nədən danışaq? – Frida soruşdu. – Coysdan? Hitlerdən? Pşebışevski haqqında? Qara teryerlərdən? Struktur dilçilikdən? Neofreydizmdən? Dizzi Gillespi-dən? Ya bəlkə, Yaspers, ya da Kafka haqqında?

      – Kafka haqqında, – mən dedim.

      Və ona başıma gəlmiş bir əhvalatı danışdım.

      “Deməli, işə gəlirəm. İş yoldaşım Barabanov məni saxlayır.

      – Dünən, – deyir, – Kafkanı təkrar vərəqləyirdim. Bəs siz Kafkanı oxumusunuz?

      – Təəssüf ki, yox, – mən deyirəm.

      – Siz Kafkanı oxumamısınız?

      – Boynuma alıram ki, yox.

      Barabanov mənə bütün günü çəpəki baxdı. Nahar fasiləsində isə laborant Nina yanıb gəlib soruşur:

      – Deyirlər ki, siz Kafkanı oxumamısınız. Bu həqi-qətdir? Ancaq düzünü deyin. Öz aramızda qalacaq.

      – Oxumamışam, – deyirəm.

      Nina diksindi və Barabanovla birlikdə nahara get-di…

      İşdən qayıdanda mən yolda geoloq Tişenko ilə rastlaşdım. Onun yanında, həmişəki kimi, yaraşıqsız bir qız vardı.

      – Xantı-Mansiyskdə Kafka satılır! – o, uzaqdan qışqırdı.

      – Əla, – heç geri çevrilmədən dedim və yoluma davam etdim.

      – Hara gedirsən? – geoloq incik səslə soruşdu.

      – Xantı-Mansiyskə, – dedim. Bir dəqiqə sonra isə artıq evdə idim. Dəhlizdə qonşum – bağçaya gedən Roma üstümə düşdü. Ayağımın birini qucaqlayıb de-di:

      – Biz isə nənəmlə birlikdə Kafkanı oxumuşuq!

      Mən qıyya çəkib qaçmaq istədim. Amma Roma ayağımdan möhkəm yapışmışdı.

      – Xoşuna gəldi bəs? – mən soruşdum.

      – Belə də, – Roma dilləndi.

      – Dostum, bəlkə, nəyisə səhv salırsan?

      Onda bağça uşağı evdən iri sınıq-salxaq bir kitab gətirib içindəki kaska şəklini göstərdi:

      – Kafka!

      – Sən ağıllı oğlansan, – mən dedim. – Amma bir az pəltəksən. Bəlkə, sənə tüfəng hədiyyə edim?

      Elə də etdim.”

      – Əhsən! – Frida Şteyn dedi. Mən yenə şampan si-fariş etdim.

      – Mən bilirəm ki, – Frida dedi, – siz novellalar ya-zırsınız. Onları oxuya bilərəmmi? Yanınızda var indi?

      – İndi yanımda yalnız hələ mövcud olmayanlardır, – mən dedim.

      – Əhsən! – dedi Frida.

      Yenə şampan sifariş etdim…

      Gecə