İrqlərin hökmranlığı və Arçibald sərhədləri. Tural İsmayılzadə

inir və ölümdən sonrakı həyata inanırlar…

      Tural İsmayılzadə. İrqlərin hökmranlığı və Arçibald sərhədləri.

      Bakı, “Köhlən” nəşriyyatı, 2021.

      © Tural İsmayılzadə / 2021

      © Köhlən Nəşriyyatı / 2021

      İSBN:978-9952-8411-7-6

      Qədim dövrlərdə qradoslar vəhşi varlıqlar sayılırdılar. Onlar meşə, dağ, səhra mağaraları və ya tərk edilmiş kəndlərdə məskunlaşırdılar. Bu varlıqlara cəm halında rast gəlmək mümkün deyil. Arçibaldda arilərin cənubdan gəlişindən sonra görünməyə başladılar. Əvvəllər sadəcə kənd ətrafı ərazilərdə ovlansalar da, vaxt keçdikcə yaşayış məntəqələrinə də hücum etməyə başladılar. Uzun müddət davam edən aramsız hücumların qarşısını cənub döyüşçüləri aldı. Arçibald sərhədlərini detronlar müdafiə etməyə başdadıqda isə, bu varlıqlar tamamilə yoxa çıxdılar. Hər kəs qradosların nəslinin kəsildiyini düşündü.

      Ovçu

      Semiqon səhər yuxusundan yenicə ayılmışdı. Cənub ayısının yumşaq dərisindən hazırlanmış isti yatağı onun əsnəməsiylə yerdən ayrılan taxta ayaqlara güc verərək qıcıldayırdı. Semiqon bu gün üçün, demək olar ki, bir neçə fəsildir hazırlaşırdı. Lakin sanki bu gün onun üzərinə bütün qışın ağırlığı düşmüşdü və onu yerindən tərpənməyə heç nə vadar edə bilməzdi. Gözünün biri gah açılır, gah yumulur, digəri isə hələ şirin yuxunun bitməyi ilə razılaşmırdı. Bu minval yan otağa bitişik qapının səsi gələnə qədər davam etdi. Bu səs onun atası, yaşlı Permonun artıq yuxudan ayılıb və səhər yeməyinə hazırlandığı mənasına gəlirdi. Semiqon sanki üzünə soyuq qış şaxtasından daha soyuq su çırpılmış kimi ayağa qalxaraq hazırlandı. Çox çəkmədi, atasının olduğu otağa çıxan qapını açaraq ən gümrah halı ilə atasına səsləndi:

      – Xeyirli sabahlar.

      – Xeyirli sabahlar, oğlum, necə yatdın?

      – Demək olar ki, əla, çox sağol, soruşduğun üçün.

      – Yəqin ki, bu günə hazırsan.

      – Əlbəttə, sözsüz hazıram…

      Semiqon Arçibaldın şimal-qərbindəki Vayzo kəndində böyümüşdü. Vayzo kiçik əhalisiylə bərabər çox mehriban kənd olaraq şimalda Qara dağlarla, qərbdə Kripso dəniziylə, şərqdə bir neçə kənd və cənubda, on iki vilron məsafədə Dirma şəhəriylə qonşu idi. Kənd Qara dağlara yaxın olduğu üçün, demək olar ki, bütün fəsillərdə soyuq və qarlı olurdu. Kəndin yuxarı hissəsi Qara dağların qərbinə aparan, torpaq yolu örtən sıx meşələrdən ibarətdir. Qara dağlara uzun müddətdir dildən-dilə yayılan qorxunc hekayələrə görə səyahət qadağan olunmuşdu.

      Bütün qərblilər kimi bu gün Semiqon da insanlara xas bir sınaqdan keçməli idi. O, səhər yeməyindən sonra daxmadakı işlərini bitirib atasından ağır gündən qabaq icazə istədi. Gün ortasına kimi kənd meydanında olmalı idi. Qalın gödəkcəsini xəz dəridən hazırladığı libasının üzərindən geyindi və daxmanın qarşısına çıxdı. Semiqonun atası dəri ustası idi. Permon oğlunun da ata-baba sənəti ilə məşğul olmağını istəsə də, vaxt getdikcə oğlunun Vayzonun ən igid ovçularından olacağına əmin olmuşdu. Semiqon artıq ovçu olacaq yaşa çatmışdı. O, bu yaşda öz həmyaşıdlarına nisbətən fiziki cəhətdən daha qüvvətli və daha cüssəli idi. Buna baxmayaraq, cəldlik və ağlıyla da digərlərini geridə qoyurdu. Onun qara saçları çiyninə qədər uzanmış, kirli saqqalı isə üzünə daha da sərtlik bəxş etmişdi. Enli kürəyinə və şux duruşuna isə kəndin, demək olar, bütün gözəl qızları onu hər görəndə tamaşa edirdi. Bu, əlbəttə, digər həmyaşıdlarını qıcıqlandırsa da, o, sadəlövhlüyü ilə də digər ovçuların dostluğunu qazanmışdı. Hətta bir qış əvvəl, Qara dağlardan kəndə dadanmış qar pələnginin ovuna çıxdıqda onu gecə yarısı kənd yaxınlığındakı mağarada sıxışdırmış ovçular barəsində eşitdi. Özünü fikirləşmədən ora çatdıran Semiqon ovçuların gözündən yayınaraq mağaraya girmiş, pələngi tələyə salaraq qaya parçasıyla öldürmüşdü. Lakin pələng çiynində mağaradan çıxdıqda onu mat qalıb izləyən ovçulara ölmüş heyvanın leşini verərək onların haqqı olduğunu bildirib oradan uzaqlaşmışdı. Bununla, həm yaşlı ovçuların rəğbətini qazanmış, həm də bütün kənddə yalın əl ilə pələng öldürdüyü üçün gələcəyin ovçusu olduğunu sübut etmişdi.

      Permon oğlunun igid bir gənc olduğu üçün çox qürurlanır, lakin bir o qədər də narahat olurdu. O, Semiqonun anasını cavan yaşlarında Qara dağların vəhşi varlıqlarının hücumunda itirmişdi. Permon Semiqonun anasının son sözlərini hələ də dünən deyilmiş vəsiyyət kimi xatırlayırdı: “Oğlumuzu nəyin bahasına olursa-olsun, qoru, Permon”. O, bu sözləri hər yadına salanda oğlunu bu yoldan geri döndərmək istəyir, lakin bu cəhdiylə oğlunu ömürlük itirməkdən qorxurdu. Bəlkə də, Semiqonun anasına verdiyi sözü elə onu ovçu olmağa dəstəkləməklə tuta bilərdi? Bəlkə də, şimal qərbin ən cəsur ovçusu olmağı elə Semiqonun ən böyük müdafiəsi olacaqdı? Vaxt göstərəcəkdi hər şeyi, amma yaşlı Permon görə biləcəkdimi həmin günləri, özü də əmin deyildi.

      Semiqon artıq səhər yürüşünü də bitirib kənd meydanına doğru yönəlmişdi. Günorta olacaqdı deyə, demək olar ki, bütün daxmaların bacalarından artıq qışın soyuğunu dəlib göyə qalxan tüstü görünürdü. Öz daxmaları kəndin düz kandarında yerləşirdi. Ona görə atasının artıq kənd meydanında olduğunu düşünərək yolunu uzatmadı və ara küçələrlə meydana doğru irəlilədi. Kənd küçələri dolaşıq olsa da, hər biri sonda birləşərək dörd yoldan biri ilə kənd meydanına çıxırdı. Meydana çatmağa bir neçə daxma qalmışdı və artıq insanların səs-küyü eşidilirdi. Yoldakı qar əriməsə də, torpağa qarışmış və üzərində gəzdikdə qəribə səs çıxardırdı. Semiqon irəliləyərkən öz ayaqlarının qəribə səsindən başqa da səs eşitməyə başladı. Kimsə arxadan cəld, amma balaca addımlarla ona çatmağa çalışırdı. Semiqon geriyə dönməyə macal tapmamış onu şirin bir səs çağırdı:

      – Semiqon!

      Geriyə dönən gənc onu qonşusu, balaca Luzinin çağırdığını görüb tez aşağı əyilərək əllərini açdı.

      – Bəli, mənim balaca şahzadəm!

      Luzi Semiqona çatarkən birbaşa gəncin üzərinə elə tullandı ki, az qalsın ikisi bir yerdə qarlı palçığa yıxılacaqdılar. Semiqon balaca qızı qucağına alıb ayağa qalxdı və ciddi səs tonu ilə soruşdu:

      – Luzi, atan bilir sən burdasan?

      – Yox.

      – Necə yəni?

      – Çünki o, səni meydanda gözləyir.

      – Mənə anam icazə verdi.

      Balaca qız bunu dedikdə həm Semiqon, həm də Luzi bərkdən gülməyə başladılar. Sonra elə birlikdə də meydana doğru irəlilədilər.

      Gün ortası olmağına baxmayaraq, hava yenə tutqun, gün işığı isə qara buludların arxasında ilişib qalmışdı. Sanki bütün qərblilərin verdiyi bu ovçu sınağı həmişə belə soyuq günlərə rast gəlirdi ki, bu günün çətinliyini daha da artırsın. İndi bütün ovçular böyük səbirsizliklə, bir o qədər də həyəcanla yerlərinə keçirdilər. Yarışı kənd idarəedicisi, yaşlı Qamvel başlatmalı idi. Lakin bir neçə gecə əvvəl şimal meşələrində xəbərsiz itkin düşmüş iki ovçunun axtarışı üçün yeni dəstə yaradaraq dünən sübh tezdən kənddən ayrılmışdı. Onun yerinə kəndin müdrik şəxslərindən sayılan dəmirçi Miron başladacaqdı yarışı. O, Qamveldən daha yaşlı olmağına baxmayaraq, döydüyü dəmirlərin və hazırladığı ovçu geyimlərinin hesabına daha cüssəli bir bədən quruluşuna sahib idi. Hətta, demək olar ki, onun qədər yaşlı və onun qədər dözümlü ovçu da azdır kənddə. Amma geyindiyi uzun çəhrayı libası, üzündəki tüstü izləri onun dəmirçi olduğunu bildirirdi. Miron heç vaxt ovçu olmaq istəməmişdi. Onun yerinə ovçuları soyuq qışdan qoruyacaq isti libaslar hazırlamağı və o libasları daşıyanlar üçün də qışdan da soyuq silahlar hazırlamağı üstün tuturdu.

      Semiqon artıq meydanın girişində dayanmışdı. Qucağındakı Luzini