Hinduski bóg Kryszna jest zachwycony lotusem – zachwycającym, delikatnym kwiatem. Stwierdza, że nie ma wśród ludzi tak pięknych, jak lotus.Dochodzi jednak do wniosku, że może to zmienić i na wzór kwiatu stwarza cudowną dziewczynę. Będzie musiał podjąć próbę znalezienia dla niej właściwego miejsca.Bądź błogosławiona to adaptacja hinduskiej legendy, w której Henryk Sienkiewicz przedstawia zależności piękna i poezji. Utwór powstał w 1894 roku, jest realizacją fascynacji filozofią i kulturą Wschodu, mitologią i dalekimi podróżami.
Podczas spotkania księdza Kamińskiego ze szlachtą i żołnierzami pojawia się temat miłości wobec nieprzyjaciela.Kwestia ta jest bardzo trudna do zrozumienia dla wojaków, którzy przyzwyczajeni są do tego, by wrogowi zadawać śmierć. Ksiądz Kamiński, by pouczyć swoich towarzyszy opowiada o swoim doświadczeniu. Polecił kiedyś zabić grupę Żydów i był przekonany, że Chrystus będzie zadowolony z takiej ofiary. W nocy jednak przyśnił mu się pewien sen, który sprawił, że Kamiński musiał stanąć przed trudnym pytaniem…Z kurzem krwi bratniej to nowela Henryka Sienkiewicza, w której autor rozważa ważny problem chrześcijańskiej postawy wobec nieprzyjaciół i próby przełamania nienawiści. Porusza również kwestię zbiorowej odpowiedzialności – czy za złe uczynki swoich rodaków, zwłaszcza z przeszłości, muszą cierpieć niewinni współcześni? Utwór jest ważną wskazówką nie tylko dla XIX-wiecznego społeczeństwa polskiego, ale nie traci na aktualności również dzisiaj.
Grupa żołnierzy, przedstawicieli różnych pułków, odpoczywa przy ognisku. W pewnej chwili mężczyźni dostrzegają spadającą gwiazdę.Wywiązuje się rozmowa o tym, czyja to gwiazda spadła – czyją śmierć zwiastuje. Rozmowa szybko przeradza się spór, podczas którego pada wyzwanie na pojedynek. Wojaków jednak zaskakuje atak nieprzyjaciela.Nowela Henryka Sienkiewicza Toast ukazała się w pierwodruku w wydawnictwie Scena polska w Łodzi w r. 1844–1901 w 1901 roku. Utwór luźno nawiązuje do Trylogii – to scenka z życia słynnej postaci Sienkiewicza – Zagłoby. Autor ukazuje w niej skłonność do przepychanek słownych oraz drażliwość związaną z walką o dobre imię wojaków i porywczość, ale także waleczność i współpracę na polu bitwy.
Gdy do Ameryki przybyli Europejczycy, indiańska wioska Chiavatta została całkowicie zajęta przez białych, a autochtoni zamordowani.W mieście, w którym kosztem indiańskiej kultury rozkwitła cywilizacja, pozostał tylko jeden rodowity Indianin, dziesięcioletni chłopiec, który wkrótce dołączył do lokalnej trupy cyrkowej. Gdy przyszedł czas na występ cyrkowców, cieszył się on ogromnym zainteresowaniem – zwłaszcza ze względu na występ ostatniego Indianina. Cyrkowe przedstawienie okazuje się jednak bardzo zaskakujące.Sachem to nowela autorstwa Henryka Sienkiewicza, która została opublikowana po raz pierwszy w 1889 roku. To głos pisarza w sprawie kolonizacji – Sienkiewicz ukazuje obraz społeczeństwa zbudowany na całkowitym wyniszczeniu innej kultury. Na wybór tematu i znajomość realiów miało wpływ doświadczenie podróżnicze Sienkiewicza.
Tytułowy Orso to pół-Indianin o wyjątkowej sile fizycznej. On i Jenny, prześliczna dziewczynka, maja być główną atrakcją na najbliższym pokazie cyrkowym, na który szykuje się całe miasteczko.Orso i Jenny kochają się, jeszcze w dziecinny sposób, ale troszczą się o siebie i spędzają razem każdą chwilę. Pan Hirsch, sadystyczny dyrektor, jest zazdrosny o Jenny i dotkliwie bije chłopca. Zamierza także skrzywdzić dziewczynkę, ale w jej obronie staje wierny przyjaciel. Czy dzieci zdołają uwolnić się spod władzy okrutnego cyrkowca?Nowela Orso została opublikowana po raz pierwszy w 1880 roku na łamach „Gazety Lwowskiej”. Porusza ona problem traktowania rdzennych mieszkańców Ameryki przez kolonistów, którzy nie widzą w nich ludzi, tylko narzędzia do zarabiania pieniędzy. Nowela powstała pod wpływem licznych podróży Sienkiewicza, w tym właśnie do Ameryki.
Akcja Szkiców węglem rozgrywa się we wsi Barania Głowa. Zołzikiewicz, gminny pisarz, prosi wójta wsi Baraniej Głowy o umieszczenie na liście rekrutów jednego z chłopów, mieszkańców wsi.Zołzikiewicz chce, by ów Rzepa został powołany do wojska, bo podoba mu się żona chłopa. Gdy jednak wójt nie wyraża zgody na pobór Rzepy, pisarz postanawia dokonać przekrętu. Przychodzi do karczmy, w której Rzepa biesiaduje, i gdy chłop jest wystarczająco pijany, podsuwa mu pismo, które rzekomo uprawni go do gospodarowania na ziemiach dworskiego lasu. Okazuje się jednak, że Rzepa podpisał zgodę na pobór do wojska…Nowela autorstwa Henryka Sienkiewicza została wydana po raz pierwszy 1877, a autor pisał ją podcza pobytu w Stanach Zjednoczonych. Poruszył w utworze ważną kwestię związaną z konsekwencjami uwłaszczenia chłopów, jaką jest brak zainteresowania tą warstwą społeczną. Chłopi są nieświadomi własnych praw, są analfabetami, łatwo ich wykorzystywać – Sienkiewicz realizuje więc pozytywistyczny postulat koniecznej edukacji chłopów, pracę u podstaw.
Akcja powieści Quo Vadis ma miejsce w pierwszym wieku w Rzymie, za czasów panowania Nerona.Marek Winicjusz, patrycjusz rzymski, poznaje Ligię, brankę wychowaną w domu Plaucjuszów, chrześcijankę. Kobieta nie chce zostać jego kochanką, więc Winicjusz podejmuje walkę, próbuje porwać Ligię z domu dla ubogich chrześcijan. Kiedy zostaje ranny, chrześcijanie troszczą się o nią i leczą, Ligia również mu pomaga. Jest to ogromna nauka dla poganina. Trudne relacje między światem chrześcijańskim a pogańskim zaostrzają decyzje Nerona…Quo Vadis to powieść Henryka Sienkiewicza, która zaprowadziła go wprost po Nagrodę Nobla w 1905 roku. Sienkiewicz ukazuje w niej panoramę społeczeństwa Rzymu, porusza problem prześladowania chrześcijan i odchodzenia kultury antycznej. Powieść początkowo publikowana była w „Gazecie Polskiej” w odcinkach w latach 1895–1896, a także w „Czasie” i „Dzienniku Poznańskim”. Książkowa premiera miała miejsce w 1896 roku w Krakowie.
Pan Wołodyjowski to trzecia część pisanej ku pokrzepieniu serc Trylogii Henryka Sienkiewicza.Autor przenosi czytelnika w lata 1668–1673. W Polsce panuje Michał Wiśniowiecki, ale Rzeczpospolita musi się mierzyć z kolejnymi konfliktami. Tym razem Sienkiewicz opowiada o walkach z Turkami – obronie Kamieńcka Podolskiego i zwycięskiej bitwie chocimskiej. Tytułowy bohater, Wołodyjowski, pozostający w żałobie po śmierci ukochanej, wstępuje do klasztoru. Dzięki interwencji przyjaciół dołącza jednak do walk w obronie Ojczyzny. Michał Wołodyjowski to postać wzorowana na autentycznym rycerzu, Jerzym Wołodyjowskim, który zasłynął w walkach.Pan Wołodyjowski ukazywał się w odcinkach w „Czasie”, „Słowie” i „Kurierze Poznańskim” w latach 1887–1888. W wersji książkowej wydane po raz pierwszy w tych samych latach w Warszawie.
Janko Muzykant to jedna z najpopularniejszych noweli autorstwa Henryka Sienkiewicza.Tytułowy Janko to wiejski 10-letni chłopiec, który jest zafascynowany muzyką. Gdy Janko się urodził podejrzewano, że zarówno on, jak i jego matka, prędko umrą. Oboje jednak przeżyli – ale chłopiec zawsze był chorowitym, słabowitym dzieckiem i powtarzano, że nic z niego nie wyrośnie. Jego największa miłością była muzyka – słyszał ją w naturze, ale także uwielbiał podsłuchiwać wiejskie zabawy. Janko marzył o skrzypcach, podsłuchiwał, jak gra na nich lokaj z pobliskiego dworu. Pewnego razu, gdy w pobliżu dworu nikogo nie było, zakradł się, aby dotknąć wymarzonego instrumentu…Sienkiewicz zwraca uwagę na problem niemożliwości kształcenia – a nawet zrozumienia – utalentowanych dzieci pochodzących ze wsi, a także tragiczne konsekwencje braku dostępu do wiedzy. Realizuje pozytywistyczny postulat pracy u podstaw. Nowela Janko Muzykant została po raz pierwszy opublikowana 1879 roku w „Kurierze Warszawskim”.
Tytułowy Bartek to mieszkaniec wsi znajdującej się w zaborze pruskim. Mężczyzna wiedzie spokojne, szczęśliwe życie – ma żonę i dzieci. Sielankę przerywa jednak wybuch wojny francusko-pruskiej w 1870 rokuBartek, jako obywatel pruski, zostaje powołany do wojska. Jako silny i odważny żołnierz szybko zdobywa uznanie pruskich generałów. Niebawem jego oddział bierze jeńców, żołnierzy armii francuskiej, w tym dwóch Polaków. Bartek staje przed wyborem – czy powinien uwolnić rodaków? Nie decyduje się jednak na ten krok i swoje skrupuły próbuje utopić w alkoholu…Nowela Henryka Sienkiewicza Bartek zwycięzca została po raz pierwszy opublikowana w 1882 roku. Sienkiewicz zwraca uwagę na problem naiwności i braku edukacji chłopów – przede wszystkim na to, jak bardzo stają się podatni na manipulacje. Sienkiewicz realizuje pozytywistyczny postulat koniecznej edukacji chłopów, pracę u podstaw.