Klassiek reeks: Mahala. Chris Barnard

      Toe gaan sit hy op die bankie en steek sy hand in die donker na die masker toe uit, kry dit, begin met die punte van sy vingers daaroor streel: oor die swaar en druipende mond, oor die breë wangbene, die sterk oogbanke bokant die holtes van die oë. Ritter het in die getuiebank gestaan en hy het sit en kyk hoe die spiere in sy kakebeen werk terwyl hy ongevoelig na die regter staan en kyk – en hy het Ritter gehaat omdat hy vir hom bang was. En hy had hom lief. Hulle het teen die trap afgekom en hy kon die gefluit van Rodrigue se asem hoor; hy het sy hand van die masker afgehaal en gewag tot hulle gesigte in die lamplig verskyn.

      “Max,” het Rodrigue geroep, skielik joviaal. “’n Dop?”

      Delport was nie lus vir Rodrigue se dop nie, maar hy het geknik.

      Hulle het teen die smal trap afgeklim in Rodrigue se bedompige slaapkajuit in. Dit was donker en die kaptein het na sy vuurhoutjies gesoek. Die lug was lou en dit het gevoel asof die donkerte taai aan hulle lywe kleef; die donkerte het Delport die gevoel gegee hy kry nie asem nie en hy was ongeduldig dat Rodrigue die lamp moet opsteek. Maar hy was omslagtig en die hele tyd het hy binnensmonds gebrom en sy asem het gefluit en Delport het tabak geruik en die vreemde, soet geur van Mália Domingo se verslaande reukwater.

      Die lig het nie verligting gebring nie. Toe die lantern oplaas brand, was dit nog bedompiger as voorheen. Die meisie het op die bed gaan sit en in die vertrek begin rondkyk, en Delport se oë het haar soekende blik gevolg: oor die skryftafeltjie met die los papiere en inkpotte en verslete Rig-Veda, oor die rakkie met verwaarloosde boeke, oor die halfoop hangkas met die vuil onderklere – en uiteindelik tot by die muur reg oorkant haar: dit was tot teen die lae dak beplak met pornografiese foto’s en tydskrifknipsels van prikkelpoppe.

      “Hoe lyk dit met ’n potjie skaak?” het die kaptein gevra. “Terwyl ons ’n dop maak.”

      Delport het sy kop geskud. “Dit sal te lank vat.”

      “Die vent speel goed skaak,” het Rodrigue vir die meisie gesê. “As ons speel, speel ons altyd of ons lewens daarvan afhang. Ons sê altyd die ou wat verloor, word dagbreek tereggestel. Maar Max wen altyd – en hier is ek nóg.”

      Rodrigue het op sy een knie gesak en ’n kas onder die bed uitgetrek, ’n vol bottel brandewyn uitgehaal. “KWV uit die Cabo de Boa Esperança,” het hy aangekondig. “’n Godedrank uit die land van die gode!”

      Toe sien hy waarna die meisie kyk. Hy het die kas onder die bed teruggestoot en kreunend orent gekom. “Jy gee nie om nie?” het hy gevra en met sy duim muur toe gewys. Sy het haar kop geskud. Toe sit hy die bottel op die tafeltjie tussen die inkpotte neer, trek twee glase en ’n beker nader en begin met die beker water skep uit ’n kleipot op die vloer. “Jy moenie sleg van my dink nie,” het hy ’n bietjie verleë gesê. “Gun my die paar prentjies.” Hy het na haar toe omgekyk. “Dis swak plaasvervangers vir die regte ding, senhora, maar as die regte ding jou bly ontwyk …” Hy het die brandewyn bo-op die water gegooi en vir die meisie haar glas gegee, vir Delport syne, en die beker vir homself geneem, gesug toe hy gaan sit, en gesê: “Ek is mos nooit getroud nie.”

      Die brandewyn was lou en smaakloos en Delport het geweet hy sal dit nooit klaar gedrink kry nie.

      Rodrigue het skielik stil geword en daarom was hulle al drie stil. Dit was net die reëlmatige slag van die enjin en by die oop patryspoort bokant die bed ’n verdwaalde rietmot wat kort-kort sy groen vlerke laat tril.

      Die boot het effens gewieg, baie effens, en dit het Delport stadig laat wieg in sy stoel terwyl hy na die meisies teen die muur gekyk en aan An gedink het en aan Mália Domingo. Hy het aan hulle gedink en die lamp hoor suis en sit en kyk na sy groot windskewe skaduwee oorkant hom teen die muur; en die skaduwee het saam met hom sy kop geknik, sy glas gelig en laat sak, saam met hom roerloos sit en wag op die derde halte.

      Elkeen was in sy eie broeiende gedagtes versonke. En hulle het so gesit, swetend, en aan hulle lou brandewyn geproe en geluister na die getjok van die enjin.

      Rodrigue se beker was eerste leeg en hy het vir hom weer geskink. En toe die tweede beker byna leeg was, het hy opgestaan en iets uit die hangkas gaan haal. Dit was wat Delport verwag het: ’n groot koekblik met foto’s uit ’n verweerde, godverlate verlede.

      Die foto’s het, soos alles van Rodrigue, na tabak geruik. Dit was, soos alles van Rodrigue, motgevreet en vol vatmerke. Dit was ’n maer kind wat met arms styf langs die sye in die son kyk en dapper vir die kamera lag, Lissabon se strate vol motors uit die dertigerjare, ’n jong seun wat uit ’n treinvenster wuif, ’n man in ’n matroospak, ’n matroos wat hand om die lyf staan met ’n maer meisie in oudmodiese klere, ’n grafsteen in Beira, ’n rivierboot.

      Daar was min. Daar was skaars genoeg om die blik se boom toe te maak. En dit was onwaarskynlik dat hulle ooit meer sou word. In sy hangkas, tussen die tabak en onderklere, het daar ’n bokskamera gelê, maar soos Rodrigue self eenkeer verduidelik het: “Dit lê al amper twintig jaar daar, en ek gebruik dit nooit. Daar is niks meer om af te neem nie.”

      Rodrigue het die foto’s by die meisie geneem en hulle in die blik teruggesit, die blik gebêre – toe na Delport gekyk, selfbewus, nie seker wat hy nog kan doen om die meisie te beïndruk nie. “Jy’s seker jy wil nie skaak speel nie?” Maar voordat Delport kon antwoord, het die kaptein hom tot die meisie gerig. “Speel jý skaak? Jy wil nie dalk speel nie?”

      Die meisie het haar kop geskud en skielik moeg gelyk. “Ek kan nie,” het sy gesê.

      Rodrigue het die skaakbord uit die kas gehaal en dit voor haar op die tafel neergesit, dit oopgemaak, die stukke omslagtig begin uitpak.

      “Max hier het dit by Rajput gekry,” het hy gesê. “Dieselfde ou by wie jy daardie masker gekoop het. Snaakse vent, die Rajput. Hy’t my die Rig-Veda laat ontdek. En die Tarokko-kaarte.” Hy het oorgebuk na die meisie toe, asmaties en ywerig. “Dis anders as gewone skaakstukke.” Die meisie het ’n pion by hom geneem, toe ’n koning.

      Die stukke was van ivoorhout en olienhoutpit. Elke pion was ’n klein maskertjie wat op twee dun beentjies staan en ’n swaard vashou. Die ivoorhoutkoning was ’n gekroonde leeukop, maar die maanhare het soos gekartelde sonstrale gelyk. Die swart olienhout-koning was die kop van ’n bul met ’n vyfkantige kroon tussen sy sekelmaanhorings. “Max speel altyd met die swartes,” het die kaptein gesê. “Ek met die wittes.”

      Die meisie het die stukke een vir een bekyk soos hy hulle aangegee het, en hulle voor haar neergesit, een vir een, in ’n ry, en hulle toe weggestoot van haar af en opgekyk na Delport toe.

      “Ek en Max hier speel altyd,” het Rodrigue gesê. “Maar hy wen elke keer. Hy’s goed. Jy vang hom nie maklik nie.”

      Die rietmot het sy vlerke weer getril en toe skielik probeer vlieg, maar hy het teen die dak gebots en grond toe geval en stil geword.

      Delport se hande was taai om sy glas en hy het gevoel hoe die sweet op sy gesig pêrel en teen sy slape afloop. Hy het aan die masker gedink wat in die donker op die gaasdek lê, en besluit hy sal die meisie tweehonderd-en-vyftien eskudo’s daarvoor aanbied.

      En hy het sit en wag, wiegend en onrustig, op die tweede fluit en die tweede halte.