Mede-wete. Antjie Krog

      die goue munte

      as betaling

      vir die plaas uitpak

      breek

      die tafeltjie

      van J.H. Boshof

      toe hy daarna

      die koopkontrak teken

      die pen neersit

      weet

      Paul Johannes Delport:

      nóú is hy

      ’n Baas

      4.

      [grond] – tussen hakies onvertaalbaar

      [ ] [ ] hulle sê dat oumagrootjie Helena Susanna Delport

      al die grond tussen Kroonstad en Renosterspruit besit [ ] het

      na haar man se dood bly sy agter met twee dogters

      een van hulle my ouma Anna Elisabeth

      hulle sê sy het oujongkêrel Hennie Geldenhuys getrou

      [ ] dat die grond bewerk kon word [ ]

      hulle sê sy was ’n diabeet [ ]

      en het op ’n dag in ’n koma gegaan

      haar twee dogters het onmiddellik van hulle onderskeie

      huishoudings gekom [ ] om reg te maak vir die ergste

      [ ] hulle sê binne ’n dag of twee het die eerste ampule insulien

      in die spreekkamer van ou dokter Dykman opgedaag

      hy het dadelik uitgejaag na die plaas op die Kroonstad/

      Viljoenskroonpad om die nuwe kuur te toets

      en op die stowwerige plaaspad by die plaaslike prokureur

      op pad terug [ ] [ ] verbygery

      hulle sê onmiddellik na die eerste inspuiting

      het ouma Lena tekens getoon van herstel

      toe sy bewerig water drink vra sy waar die ink

      aan haar regtermiddelvinger vandaan kom

      ‘vra jou man’ sê hulle

      het haar dogter, my ouma, gesê

      die volgende oggend is sy dorp toe om die testament

      wat al die grond aan stiefoupa Hennie bemaak te kanselleer

      [ ] [ ] sestien jaar hierna is sy oorlede [ ]

      oupa Hennie het vruggebruik gehad tot sy dood

      na ’n jaar met sy nuwe vrou [ ] trek hy dorp toe [ ]

      ouma Lenie kook snags seep op die werf sê hulle het hy gesê

      5.

      ’n verhaal

      ons het ewe grootgeword op die plaas, soos mekaar

      in die oggend was dit nog donkernag dan sien ek:

      dan wag hy by sulke garingbome dan wag hy

      dan speel ons daar ons skiet voëltjies ons ry perd

      so skuif ons af skuif ons af spruit toe tot die oumies

      met die kappie uitkom en roep soos Matjama was

      so was ek ons eet pap uit een skottel eenuur

      dan eet Matjama sy bordjie dan eet ek my bordjie

      dan eet hy nie mooi nie dan bring die oumies hom uit

      dan sit hy by my dan eet ons saam ek ken Matjama

      goed goed soos ek my ken as daar ’n witmenskind

      kom en hy wil speel dan hoor ons nie wat hy praat nie

      Matjama ook nie Matjama verstaan ook nie

      witkindertaal nie totlat hy skool toe gaan

      toe is ons uitmekaar tot dan toe was ons

      gelyk-gelyk toe gaan hy my goed verby

      toe sê ’n ander baas: baas Willem soek jou

      daar op Senekal by die kafee toe wag ek vir hom

      maar ek was bang ek onthou hom nie mooi nie

      wat ek goed onthou het was die strepie

      Matjama het so ’n strepie bokant sy oog

      van die ongeluk toe ons klein was

      toe sien ek ’n man staan en ek sê skielik hard hier agter hom:

      ‘hii, dumela Matjama!’ toe sien ek nee, die man se kop ruk

      toe lag hy en toe sien ek die strepie

      toe sê hy hy gaan drou op ’n plaas en ek moet saamkom

      ons moet bymekaar bly ons moet vir altyd saam wees

      toe kom ek so bly ons saam tot vandag se dag toe

      ek ken hom soos ek my ken as hy by die huis uitkom

      dan sien ek hy is dranerig of kwaad maar een ding

      hy hou nie van rusie nie hy kyk weg van baklei

      en as hy praat dan hang die drane aan jou gesig

      by die werf ek kyk melkery siek kallers hoenders

      elke jaar was die huisie vol kuikens wat moet miere kry

      bome snoei druiwe dreins maak en oopgraaf

      ek slag skaap, bees, vark sandklip kan ek bou

      ysterklip baksteen ceiling sit ek in houtvloer

      ek sit dak op dryf kan ek al die jare ry ek

      julle skool toe gaan haal meel as ek nie weet nie

      kyk-ek kyk-ek so so dan sien ek dan doen ek

      een ding wat my ongelukkag maak

      is dat die werk wat ek ken het nie papiere nie

      ek kan al die dinge doen maar papiere wys dit nie

      nou is ek nie die Hendrik Sengapane Nakedi wat ek is nie

      grond sal ek wil hê klein ek wil kan weet: mýne hier bly ek

      hier bou ek sit ek op my plek groente plant en bome appelkoos

      perske en ’n skaduboom Matjama se ma het my geleer ’n mens

      moet ’n skaduboom hê maar een ding net: Matjama los ek nie

      Matjama los ek die dag wat hy doodgaan of ek

      6.

      leef die mite

      hoe oneindig duisel die uiteinde van die grond-as-ons-s’n nie

      bloekom- wilger- populier-monogramme as ons-is-hier

      geplant die spruit lou saans van amandellig en ’n boorling

      sterre tarentale en kiewiete wat eeue al uit die grasse tamp

      plek wat nog altyd my gebeente kon breek tot taal

      my tot stemme wrong my ingewande inbéúr

      ’n soort hoortheelheid uithang as my diepste tong

      himnes en iets soos krakele uit my harsingkorse skeur

      oor jou werf het ek safpotig intiem gesnuffel snags

      ruig van begeertes afgodes en wraak – versaligd los-

      gelaat uit die sandkliphuis se ligvol vuis vir die nag

      maar altyd as geërfde keer jy my na jou toe terug

      wat ook al verkeerd gedoen is hier, grond – nog