Helene de Kock Omnibus 4. Helene de Kock

hy so aan Keppie se wyshede dink, is dit omtrent die enigste kere hier in Parys dat hy die behoefte het om te glimlag. Dan lyk die patroontjies op die muurpapier sommer interessant en die fraiings maak hom nuuskierig. Waarom sou agtien van hulle uitgerafel het in hierdie huishouding waar daar nie eens ’n kopspeld rondlê nie?

      Keppie sou wel die antwoord gehad het: “Die rede, ou Pieta, is omdat hulle vir jou ’n óú deken oorgegooi het. Bang jy mors koffie op die nuwe een wat antie Yvonne by daai smaart winkel langs die Pont Neuf gekoop het. As ek jy was, sou ek die fraiings maar vleg, wat. Dis goeie tydsbenutting en dit wys hulle ook sommer dat jy fluks en handvaardig is. Net die soort skoonfamilie wat hulle begeer – leergierig en wysgerig; konsensieus en onversadigbaar geesdriftig. Iemand wat die samelewing se stempeltjie van goedkeuring onvoorwaardelik sal kry. Dis mos wat jy wil hê – ’n nommerpas, goed beplande lewe saam met Surita.”

      “Nie noodwendig nie,” sou Pietman dan terugkap – soms selfs in ’n harde fluistertoon sodat hy vervaard moet stilbly en luister of Jeanne hom nie dalk gehoor het nie.

      Maar Keppie sou onverstoorbaar terugantwoord: “Moenie stry nie, my ou. Jy’s klaar vas in die web, want jy kan kwalik jou hande van Surita afhou. En dis hier en daar se vat-vat wat ’n man so gaandeweg inkatrol sodat hy trou nog voor hy weet wie is die volgende politikus wat droogmaak.”

      Ag twak met jou, Keppie! dink hy nou ook, sy oë op die strepies vaalgrys lig wat tussen die donkerblou gordyne deur sif, sy mond saamgepers om te keer dat die woorde nie onverhoeds uitspring nie. Hy is grensloos geïrriteerd en magteloos honger, maar minder lus as ooit om oral saam met tante Yvonne te flerts. Al is Surita by.

      “Tj!” sê hy weer vir Keppie. “Ek is g’n vas nie. Dat ek mal is oor Surita, is waar. Maar ek is in beheer, ou swaerie. Absoluut en toetentaal. Pietman de Waal laat hom nie gesê nie!”

      “Ag so? Dan moet dit seker vir jou lekker wees om so te lê. Wat sou jy dié prosedure van jou noem? Lydelike verset of onversetlike lyding? Oppas, hoor. Jy verwar stagnasie met standvastigheid – en dan praat jy van liefhê! Jy sal nooit ’n verhouding aan die brand kan hou nie, want jy gee te gou in – of jy retireer.”

      Pietman voel die woede saam met die hongerpyne aan sy ingewande knyp. Hy dink: Luister, ou swaerie, jy wat Keppie Fourie is, weet niks van verlief wees nie. Altans nie soos ons gewone ouens wat so af en toe oorhoeks raak oor ’n mooi stukkie vlees en bloed nie. Nee, jy raak mos koekoes as jy na ’n prentjie van Grace Kelly kyk! Noem haar jou engeltjie!

      Maar selfs in sy gedagtes maak Pietman gou die woorde ongesê; vee hulle met ’n half radelose handgebaar uit die lug. Hy sal nooit so iets vir Keppie sê nie. Nooit nie. Al kwel by hom nogal daaroor. Hy wens werklik hy kon die man help. Soms – maar net soms – oorweeg hy dit om met Surita daaroor te gesels in die kort tydjies wat die Druets haar gun om langs sy bed te kom sit en gesels. Want miskien kan ’n vroumens tog lig werp op Keppie se gedrag. Maar toe hy wel een oggend die onderwerp aanraak, het sy by die tweede sin al uit sy gesigsveld verdwyn. O, lyflik het sy nog daar gesit, ja. Vreeslik mooi uitgevat in ’n nousluitende groen broek wat sy blik oor haar lang bene laat gly het, maar so sielsafwesig soos ’n model op ’n loopplank. Sy wou nie hoor wat hy oor Keppie te sê het nie. Sy wou soos gewoonlik nie eens Keppie se naam hoor nie.

      Deesdae het sy ’n manier om haar net te onttrek as hy oor dinge wil praat waarvan sy liefs nie kennis wil neem nie. Dan kry sy daai afwesige kyk, die groot oë loop leeg en een skouer druk vorentoe asof sy ’n lastige bries wil afkeer.

      Sy is netnou ook hier uit sonder dat hy eens by die punt kon uitkom. Hy het nog net terloops gewonder hoe dit met ou Keppie gaan as hy sy pa so op die paaie help, toe kyk sy al anderpad. En hy was baie lus en vertel haar ’n slag kaalkop die waarheid.

      “Kyk hier, my skat,” sou hy sê, “jy moet jou opstêrse nonsens laat staan. Keppie is ’n mens soos ek en jy. Hy het gevoelens, al het hy nie geld nie. Hy het ’n pa wat ook gevoelens het – dalk diep gevoelens wat spore laat al langs die paaie wat hy bewerk!”

      Hy is nogal in sy skik met dié bewoording. Selfs Surita met haar voorliefde vir die regte woordkeuse, behoort so te dink.

      “Daar’s dit al weer,” sug Keppie. “Jy is afhanklik van die vroumens se goedkeuring. Jy smag daarna, kan nie asemhaal daarsonder nie. As ’n man eens sy eie woorde onder ’n mikroskoop begin plaas om sy meisie te sien glimlag, is dit maar ’n trietsige saak, my ou.”

      Pietman veer orent, wieg effens duiselig op sy voete en neem ’n blitsbesluit. Hy gryp sy handdoek en loop stort toe. Hy kry Jeanne op die trapportaal en sy gooi haar hande verskrik in die lig.

      “Mais non!” roep sy uit. “Madame . . . !”

      “Madame se voet!” val Pietman haar glimlaggend in die rede. “Ek staan nou op en as ek my aangetrek het, gaan ek iewers iets eet. Regte kos, Jeanne!”

      Sy staar hom onbegrypend agterna en draf toe haastig trapaf.

      En ’n halfuur later loop Pietman ál met die Rue Saint Honoré langs na die Charcuterie Gargantua. In die groot snoepwinkel koop hy al die bestanddele vir ’n droompiekniek: subtiel gegeurde patee en twee bakkies slaai; ’n vars brood en kaas met ’n “vin ordinaire”. Toe loop hy na die nabygeleë Tuileries. Daar is wip in sy stap en die vrieskoue lug trek soos vonkelwyn deur sy bloed.

      Op ’n leë bankie naby ’n standbeeld met absoluut goddelike kurwes, gaan hy sit. Hy verkyk hom aan die klipgodin en hy eet sonder ophou. Toe die laaste lekseltjie verdwyn het, skud hy die krummels van sy hande af en sit terug.

      “So ja, Keppie,” sê hy hardop, “nou’s ek gereed vir die slag. Nou sal jy sien hoe pak ek Surita en daai antie van haar. Van nou af hou ek vakansie soos ek wil, en basta!”

      Snaaks genoeg is Keppie tjoepstil. Pietman kan nie eens vaagweg dink wat sy kamermaat hierop sou kon antwoord nie. Dis eers toe hy halfpad terug is na die elegante woonstel in die Rue Saint Honoré dat hy begin vermoed dat Keppie nie nodig het om ’n stuiwertjie in te gooi nie. Dinge sal hul loop neem. Nes ’n klapper met ’n lang lont.

      Sy voorgevoel is reg. Toe tante Yvonne binnestap en hom voor die televisie gewaar, spat die vonke. Sy vergeet sommer van die Franse aksent waarmee sy volgens Surita die laaste twintig jaar Afrikaans praat en laat waai volrond in haar moedertaal: “Maar my allawêreld, Pietman! Ek dag jou gô is uit en hier sit jy voor die televisie!”

      “My gô is terug,” kondig Pietman koeltjies aan en kom veerkragtig orent, laat sy oog oor die goed geklede vrou gaan en sê sjarmant: “U lyk werklik baie mooi. Is dit die rokkie wat u gister by Dior gekoop het?”

      Hy sien hoe die ergernis so effens verdring word deur die vleiwoorde en glimlag innerlik. Soos ou Keppie dikwels beweer: “’n Vrou sal enige ding sluk wat soet genoeg is, my ou!” Maar tante Yvonne wys tog liggies vir hom vinger. “Oppas vir jou, Pietman de Waal! Vanaand gaan ons na ’n restaurant in Montmartre. Sorg dat jy reg is!”

      Surita trek vir hom groot oë, blaas vir hom ’n soentjie agter haar tante se rug en sy verset verdamp.

      Ha, ha, ha! begin die Keppie-stemmetjie, maar hy smoor dit en knik inskiklik. Restaurant toe sal hy gaan. Dáár is kos! Buitendien, daar is maar min vakansiedae oor. Nog net vier en dan moet hulle terug.

      Wonder bo wonder is die tydjie in Montmartre baie genoeglik. Oom François raak spraaksaam oor sy ou studentekwartiere en neem hulle eers na die Sacré Coeur-katedraal met sy koelwit koepels, tóé na die Place du Tertre waar hulle tydsaam die skilders aan ’t werk bewonder, en daarna na La Rue Lepic met sy kleurryke mark.

      Moeg en koulik drentel Pietman en Surita agter die grootmense aan na ’n fynproewer-restaurant in dieselfde straat. Maar oom François se geesdrif is aansteeklik. Dis duidelik dat hy op hierdie aand baie ver terugdink aan die jare toe hy as arm student hier in ’n kamertjie in Montmartre gewoon het. Hy steek nadenkend vas voor die ingang van La Pomponnette, skud sy kop.

      “Hoe vreemd!” sê hy. “Dáárdie jare het ek talle male verby dié restaurant geloop en gewens dat ek net ’n vars brood kan bekostig. En nou kom ek dikwels hier.