Die kralebruid. Sarah du Pisanie

se skraal hand skuif op en kom rus vertroostend op Isa se arm hier om haar middel.

      ’n Entjie verder word elkeen in die kamp van Gerrit van Reenen ook traag wakker.

      Hy en Pieter van Reenen, sy neef, is twee ontdekkingsreisigers wat deur die goewerneur van die Kaap de Goede Hoop aangesê is om hierdie land noord van die Kaap te kom verken.

      Hy wat Gerrit is, is die ekspedisieleier en sy neef Pieter is die een wat die kaarte teken. Hulle het natuurlik al vantevore hierdie land van die suide af benader, maar nie ver oor die Grootrivier gekom nie. Die eerste keer moes hulle omdraai as gevolg van ’n vreeslike droogte, en die tweede keer het Pieter koors opgedoen en het die osse so gevrek dat hulle weer eens moes omdraai.

      Vanjaar het hulle met ’n boot tot regoor die mond van hierdie droë rivier gekom. Hulle beweeg hierdie keer van noord na suid – te voet, en met net vier draers en twee spoorsnyers.

      In die loop van hierdie rivier is daar darem plantegroei en kan daar gate gegrawe word vir water. Aan die kante van die rivier is dit woestynagtig, maar daar is darem so hier en daar yl gras sodat hulle af en toe ’n wildjie hier teëkom. Kos is dus nie so ’n groot probleem nie. Hulle weet net nie hoe lank dit so sal aanhou nie. Dit is maar ’n wrede en onherbergsame wêreld hierdie.

      Gerrit strek sy stram spiere lank en luidrugtig uit totdat hulle weer beweeglik voel.

      Pieter gaap en stap dan ’n entjie met die rivierloop af om houtjies op te tel.

      “Seur!” Jantjie, die een spoorsnyer, sit op sy hurke na iets in die sand en kyk.

      “Wat is dit, Jantjie? ’n Leeu?” vra Gerrit en stap nader.

      “Kyk hier, seur.”

      Gerrit gaan sit langs hom en kyk dan verbaas na die klein mensspoortjie in die sagte sand.

      “Hierdie spoor is maar ’n paar uur oud, seur.”

      Pieter kom ook nou nader en kom loer oor Gerrit se skouer. “Wat sien julle?”

      “Kyk hier.” Gerrit beduie na die spoor.

      “Genade!” Pieter kom hurk eenkant.“Dit lyk soos ’n Boesmanspoor.”

      Jantjie wil sommer dadelik die spoor vat, maar Gerrit keer hom. “Kom ons maak eers koffie en laat dit behoorlik lig word. Ons moet versigtig wees. Ek het eerlikwaar nie gedink enigiets buiten diere sal hier bly nie.”

      Hulle is egter kriewelrig. As die mense tot hier by hulle kon kom, sit hulle natuurlik van iewers af en beloer hulle – dalk ’n horde mense.

      Jantjie sit sy beker sag neer en sy stem is ’n fluistering. “Seur, kyk daar.”

      Gerrit se kop ruk vinnig op en dan bly hang sy hand met die beker koffie daarin in die lug.

      Effens verskuil agter ’n kameeldoringboom sit ’n stokou vroutjie, die ene plooie, en dan kom sy krommerig, stadig te voorskyn.

      ’n Karos hang swaar om die maer skouertjies, en op hierdie oomblik is daar iets soos doodse vrees op die ou plooigesiggie.

      Dit is seker omdat hulle op hul hoede is dat hulle haar so gou gesien het.

      Pieter staan op en dadelik gee sy ’n treetjie terug, haar hele houding vreesbevange. Hy steek sy hand na haar uit om haar te probeer gerusstel.

      Gerrit staan egter terselfdertyd op en sy groot, bonkige gestalte moet blykbaar vir die vreemde ou vroutjie so oorweldigend en skrikwekkend wees, dat sy op haar knieë neerval en haar kop op die grond druk.

      Gerrit wil ’n treetjie nader gee, maar dan stol die bloed in sy are en kan hy net oopmond soos ’n imbesiel bly staar. Langs hom trek Pieter sy asem vinnig in.

      Gerrit kan sweer sy het uit die lug geval, want niemand het haar gesien voordat sy langs die vreemde, bruin ou vroutjie kom hurk het nie. Haar arms, wat baie ligter van kleur is as die vrou s’n, gaan nou vinnig en beskermend om die maer lyfie, en dan word die ou vrou effens opgelig en styf teen haar vasgedruk. Haar oë daag die verslae mans woordeloos uit om nader te kom.

      Gerrit sluk en sluk, maar nog steeds ontwyk die vermoë om ’n geluid te maak hom.

      Pieter lek oor sy lippe, maar geen klank wil hoorbaar word nie. “Genade!” kry hy dit eindelik uit.

      Gerrit beweeg baie versigtig nader en Isa druk Nina stywer teen haar vas, en nou vind die ou vrou se vrees weerklank in die helderblou oë.

      “Jantjie, kom praat Boesmantaal met hulle. Dalk verstaan hulle dit,” sê Gerrit sonder om sy blik van die twee vroue af te neem.

      Jantjie kom versigtig nader, en onmiddellik is die ou vrou waaksaam en sit sy weg van die jong een af; gespanne, oorgehaal om vinnig te kan beweeg. Sy druk die meisie met die spierwit hare weg van haar af en skuif dan pertinent voor haar in.

      “Sy sal ’n mens aanval,” sê Jantjie versigtig. “Soos ’n dier wanneer hy sy kleintjies wil beskerm.”

      “Dit kan onmoontlik haar kind wees. Praat met hulle.” Gerrit praat met Jantjie, maar haal nie sy blik ’n sekonde lank van die twee vroue af nie.

      Jantjie praat in ’n vinnige klik-klak-taal wat baie soos dié van die Ouni’s klink, maar vir Isa en Nina is dit heeltemal onverstaanbaar.

      Isa kyk versigtig na Jantjie. Hy lyk nogal soos die Ouni’s. Baie meer as die ander twee – hulle lyk soos sy. Dit is van haar soort mense.

      Toe Gerrit nog nader kom, druk Nina vir Isa heeltemal agter haar in en haar hele wese is nou behoedsaam.

      “Hulle verstaan niks nie, seur,” sê Jantjie verlig. Hy vertrou die ou vroutjie glad nie. Kyk net hoe wil sy die jonger een beskerm.

      “Ek het net vir hulle kom wys dat ek mooi kyk na my Isa.” Nina se stem is hees van spanning. “Kyk! Sy is gesond en vet . . .” Nina se stem word dun van benoudheid en sy hou Isa se arm op sodat die gode kan sien hoe mooi die kind is.

      “Wat op aarde wil die vrou hê?” vra Pieter en kyk vraend na Gerrit.

      “Ek het geen benul nie, maar ons móét meer van die meisie te wete kom. Sy is nie van dieselfde ras as die ouer een nie.” Gerrit se blik gaan vinnig oor hulle terwyl hy praat.

      “Hoe op aarde sou sy hier gekom het? Sy lyk soos ’n Europeër,” sê Pieter en kan sy blik nie van die vreemde verskynsel af wegskeur nie.

      “Dalk is hier so ’n stam in die nabyheid,” sê Gerrit en die opgewondenheid slaan deur in sy stem.

      “Die meisie is beslis heeltemal anders. Sy is ook nie so vuil soos die ou vrou nie. Weliswaar nie skoon nie, maar dit lyk nie soos jare se lae en lae vuilgoed wat aan haar vasklou nie. En daardie lang, blonde hare is verbasend skoon.”

      Pieter beduie na Isa en dadelik is Nina op haar hoede.

      “Hulle wil jou hê, kind. Dit lyk vir my hulle wil jou terugvat,” sê sy dan en druk weer vir Isa beskermend dieper agter haar rug in.

      “Willem, roep een van die Xhosas om met hulle te kom praat; dalk verstaan hulle Xhosa beter,” sê Gerrit en een van die draers kom maar taamlik versigtig nader.

      Hierdie keer verstaan hulle nog minder en die draer gee dan ook maar die saak gewonne.

      “Gaan haal van die krale en armbande wat ons vir ruiltransaksies gebruik. Ons moet hulle op die een of ander manier langer hier hou totdat ons iets kan vasstel.” Gerrit praat met Willem, maar hou sy oë voor hom op die twee vroue gerig.

      Dit is asof Isa se oor stadig aan die mans se vreemde, growwe stemme gewoond raak, en die eerste woorde wat by haar registreer, is toe Gerrit sê: “Ons móét meer van die meisie te wete kom.”

      Meisie! Die woord haak in haar verstand vas. Sý is ’n meisie. Sy draai haar kop luisterend en vang nog ’n woord op toe Gerrit vir Pieter sê: “Sy is nie die ou vrou se kind nie. Daarvoor . . .”

      Vrou! Kind! Sy ken hierdie taal. Dit is mos haar taal!

      Sy