Ettie Bierman Keur 9. Ettie Bierman

      “Dis al.” Voordat Martin verder kan uitvra, tel Ila die skinkbord op en laat hom alleen in die kombuis. Sy het amper haar mond verbygepraat, dink sy toe sy met die wenteltrap na die boonste verdieping toe opklim. In die toekoms sal sy versigtiger moet wees. Martin Niehaus is uitgeslape.

      Ila het meer met die koppige ou man bereik as wat Martin en Mieta en al die ander tot dusver kon regkry. Hy het ingewillig om die oggend in die bed deur te bring mits sy by hom sit en gesels – net gesels, nie soos ’n ou vrou torring en kerm nie …

      Na middagete kondig Daniel Niehaus egter aan dat hy gaan opstaan. En basta teëpraat. Dis hoog tyd dat hy vir sy dogter haar erfenis gaan wys.

      “Vadie, dit kan tot môre wag,” probeer Ila keer. Gister was ’n uitputtende dag en vanoggend voel sy nog steeds moeg en oorspanne. Sy het gehoop Daniel Niehaus sou vanmiddag ’n rukkie slaap sodat sy ’n uur of twee vry kon hê om in haar kamer in te gaan en alleen wees om tot verhaal te kom en haar voete te vind. Te veel het met haar gebeur sedert sy op Nelspruit aangekom het. Dit voel asof daardie selfde trein waarvan sy afgeklim het, oor haar geloop het. Sy het tyd nodig om alles te deurdink en haar reg te ruk.

      Die ou man se fletsblou oë is deurdringend op haar gerig. “Jy is soos ’n stuk styf gespanne doringdraad. Wat skort met jou, Daniela?” vra hy skerp. “Stel jy dan nie meer in die boerdery belang nie? Het jy in vyf jaar soveel verander dat jy nie meer in Rietendal belangstel nie? Hoekom wil jy nie die plaas gaan besigtig nie?”

      Ila besef dat sy ’n flater begaan het. Sy probeer dit haastig toesmeer.

      “Ek het vroeg vanoggend self ’n draai oor die plaas geloop en al die ou bekende plekkies gaan opsoek. Ek was by die dam, die rivier en die brug … Maar dis nie waarom ek huis toe gekom het nie, Vader – nie net om my erfenis te besigtig nie. Ek het teruggekom Rietendal toe omdat ek na my vader verlang het. Dis vir u wat ek weer sou sien, en ek wil nie dat Vadie u ter wille van my moet vermoei nie.”

      “Jy weet ek doen nooit iets ter wille van ander mense nie. Ek was lank genoeg in hierdie kamer vasgehok. Nou wil ek uit.”

      Ila hou haar seer been en arm voor as ’n verskoning om die pas te vertraag. Daniela se pa wys vir haar die nuwe melkery, die roomafskeier en koelkamers vir die sitrusprodukte, asook die Simmentaler-bul wat hy ’n paar jaar gelede gekoop het om die Rietendal-stoetery te verbeter. Ila bewonder alles, vra die korrekte vrae en lyk genoegsaam beïndruk, maar toe die ou man aankondig dat hulle nou die bakkie gaan neem om na die lemoenboorde te gaan kyk, probeer sy keer.

      “My knie en enkel is bietjie moeg, Vadie.”

      “Nou wat gaan tuimel jy die trappe af in daardie Meintjies-vroumens se huis?” vra die ou man ergerlik. “Dit lyk my die stadslewe het jou sag gemaak, Daniela. In die ou dae was jy soos ’n ribbok. Jy sou nie oor jou voete geval het om byna jou nek te breek nie. Maar … e …” Hy knipoog en kyk afwagtend na Ila. “Ek kan verstaan dat jy nie brand om agter die stuur van die bakkie in te skuif nie. Maar wat as ek voorstel ons ry met die Jaguar?”

      Ila lag. “Ek het die Jaguar lankal uitgetoets. My arm is te seer dat ek hom kon bestuur, maar ek het die masjien laat vuur en my verbeel ek sit agter sy stuur op Kyalami. Dis ’n vinnige perd wat Vader daar het – baie woema onder daardie kap.”

      Die ou man is opeens bewoë. “Jy was altyd so lief vir daardie lawwe uitdrukking. Nou eers begin ek werklik besef jy het huis toe gekom, Daniela. Maar jy lyk moeg en gespanne, my kind. En jy het maer geword. Was jy ongelukkig in Johannesburg?”

      “Ja, ek was ongelukkig,” antwoord Ila sag. “Ek het na u verlang. Ek het geskryf, maar nooit antwoord gekry nie. Toe … toe het ek besef u is baie kwaad vir my, u wil my nie meer op Rietendal hê nie. En toe … toe het ek maar ’n nuwe lewe in Johannesburg begin.”

      “Geskryf?” Die ou man se kop ruk op. “Ek het geen brief van jou ontvang nie.”

      Dit was die pyn in die ou man se oë wat Ila laat praat het voordat sy gedink het. Sy besef te laat sy moes niks van briewe gesê het nie. Martin het nie gemeld dat Daniela aan haar pa geskryf het nie. Sy het sake nou onnodig ingewikkeld gemaak. Dis egter te laat om haar woorde terug te trek. Sy moet nou deurdruk en net hoop die ou man vra nie vir Martin wat van daardie briewe geword het nie.

      “Ek het twee keer geskryf,” verduidelik sy ongemaklik. “Die eerste keer om die … die … argument wat ons gehad het duideliker toe te lig, en die tweede brief was net om te sê dit gaan goed en u met … u verjaarsdag geluk te wens.”

      Die ou man lyk peinsend. “Dit blyk dat jou briewe onderskep is en … en ek dink ek weet wie daarvoor verantwoordelik was.”

      Daarop het Ila nie ’n antwoord nie. Sy is egter nog steeds bitter spyt dat sy so impulsief was om die ou man met twee briewe te probeer troos, te laat glo sy dogter het nie weggegaan en hom vyf jaar lank totaal vergeet nie, dat sy darem probeer verduidelik en sy verjaarsdag onthou het.

      Daniel Niehaus is lank stil terwyl hy op sy kierie leun. Dis asof hy sy kragte moet versamel voordat hy met ’n growwe stem sê: “Ek het vyf jaar tyd gehad om die saak te bepeins en te wonder of dit mý skuld was dat jy weggeloop het. Moontlik moes ek jou geglo het daardie … daardie aand. Ek moes jou nie ’n histeriese vroumens met ’n te ryke verbeelding genoem het nie. Was jy baie verbitterd teenoor my, Daniela? Het jy my verwyt?”

      Ila kan sien wat dit die trotse Daniel Niehaus gekos het om te erken dat hy miskien verkeerd was. Dis asof hy tien jaar ouer geword het, asof die oë weggesink lyk en die skraal figuur nog meer geboë is.

      “Wat help dit om oor die verlede te praat?” vra Ila sag. “Wat verby is, is verby. Ons vergeet daarvan, Vader. Kom, ons moet ingaan. Dis koel en die wind is nie goed vir u nie.”

      “Dis goed vir my, want hierdie wind gaan reën bring. Dis droog. Rietendal het reën nodig, Daniela …” Die ou man aarsel. Hy sluk ’n keer, begin dan weer. “Daniela, wat het jy vir Martin Keller gesê wat is die rede waarom jy na Rietendal toe teruggekom het?”

      In haar gedagtes hoor Ila Martin se stem: “Hoewel ek die van Niehaus aangeneem het, is ek nie goed genoeg om Rietendal te kry nie, want vir die ou man sal ek altyd Martin Keller bly – ’n indringer, ’n parasiet, ’n vreemdeling, die stiefseun met die uitlandse naam …” Sy het gedink Martin oordryf, maar nou sien sy dit was nie die geval nie. Vir hierdie man sal sy stiefseun altyd ’n Keller bly, nooit ’n volwaardige Niehaus wees nie, nie goed genoeg om Rietendal te erf nie …

      Ila se gedagtes is nog by Martin en sy kyk nie na die ou man nie toe sy antwoord. “Ek het gesê dis omdat ek na my pa verlang het en nie vroeër geweet het hy is siek nie.”

      “Ja, liewer om mý ontwil. Dis beter so, my kind,” antwoord die ou man duister. Hy brei nie verder uit nie. “Martin het geglo daar het … iets met jou gebeur. Wat was sy reaksie toe hy jou sien? Was hy baie ontsteld? Dalk – nie bly nie?”

      “Dit was vir Martin ’n skok,” antwoord Ila eerlik. “Hy was aanvanklik ontsteld, ja.”

      “Ek kan dit glo. Het hy jou weer die hof probeer maak sedert jy terug is, jou weer gevra om met hom te trou, dalk homself weer aan jou … e … opgedring?”

      Ila weet hulle is nou op gevaarlike terrein. Sy is nie seker watter antwoord om te gee, watter antwoord die arme ou man tevrede sal stel nie.

      “Ons kan later oor hierdie dinge praat, Vadie. Dit lyk of die wolke begin saampak. Ons moet liewer in die huis gaan,” en Ila plaas haar arm om die geboë skouers.

      Dis ’n bewys van die deernis wat Daniel Niehaus teenoor sy dogter voel dat hy nie oudergewoonte die helpende arm afskud en verklaar hy is nie ’n invalide nie en in staat om sonder hulp te stap nie.

      Maar onder die frangipaniboom by die motorhuise steek die ou man vas, die fletsblou oë bekommerd en ’n dringende klank in sy stem

      “Ek gaan vanaand vertroulik met Martin praat. Ek gaan vir hom sê dat ek in my testament Koedoeskloof en Bergsig aan hom bemaak, plus die Simmentaler-stoetery en genoeg kontant om van beide