Danda. Chris Barnard

staan op en gaan uit buitetoe, en uit die donker, van nêrens af, swiep Kiki op sy skouer neer, fladder ’n slag en kry sy sit. Danda haal drie kosbakkies uit die houtkas uit, gaan was hulle in die voor en gee vir elkeen sy porsie.

      Hy staan ’n rukkie en kyk hoe die diere eet. Toe begin hy Kiki uit sy hand uit voer. Die kraai hou nie daarvan om uit ’n bak te eet nie en weier om sy bek aan die kos te sit as Danda hom nie met die vingers voer nie.

      Kiki is gulsig en sy handvol maalvleis hou nie lank nie.

      Danda wou eintlik nog voor sononder vir die kraai sprinkane gevang het, maar met al die ander bedrywighede het dit vergete gebly.

      Hy dwaal op die werf uit. Die maanlig lê blou oor die kweek en die bome, en onder naby die rivier roep ’n gevlekte oor-uil – koekoek-koekoerrr … koekoek-koekoerrr …

      Die werfkweek is lou van die dag se hitte. Danda gaan sit, leun agteroor op sy rug. Kiki fladder van sy skouer af en gaan sit op sy bors, pik-pik in sy kuif. Na ’n rukkie kom Vlooi by en dis nie lank nie of Sindo kom sit ook op die kweek en vroetel. Danda kyk om huis se kant toe. Die kombuis is donker en in Tante-hulle se kamer sien hy ’n flou lig brand. Hulle is op pad bed toe.

      Die dorp is stil.

      Hy lê na die dowwe sterre en kyk, luister na die stilte van die bos, na Sindo wat saggies kreun. Hy wonder of Ou-Faans al slaap. Hy voel skielik asof hy die enigste mens in die wye wêreld is. Toe rol hy op sy sy en Vlooi en Ratel en Sindo en die kraai is naby hom, en hy voel die warm kweek onder sy lyf en dis asof die grond hom saggies vashou en hom troos.

      Toe hy oplaas weer orent sit en opstaan, hang die maan al hoog en klein. En hy sê vir elkeen van sy vier maats nag en gaan saggies die donker huis in om sy laaste voorbereidings te tref.

      2

      Die son is nog nie op nie, maar oorkant die rivier lê die lig grys agter die lae doringbome. Daar hang ’n bankie mis op die water en die stroom laat die riete saggies roer. Danda sleep die vlot tot in ’n oop kol vlak water tussen die biesies en palmiet en begin sy pakgoed op die vlot laai: die twee olieseile, sy jagmes in die mooi pofaddervelsakkie, die blik­kieskos, die rugsak met sy vishoeke, sy skoolrapporte, die vuur­houtjies en koffie en brood, die bottel met geld en die sakkie beskuit. Toe trek hy Ou-Faans se waterstewels aan en tel Ratel, die nagaap en die brak op die vlot. Hy maak die spaan los en begin die vlot aanstoot deur die vlak water – en toe hy opkyk voetpad toe, vir oulaas, toe staan Ou-Faans op die sandbank voor hom.

      Danda kom orent, glimlag vir Ou-Faans. En Ou-Faans doen niks, sê niks, staan net donker na hom en kyk.

      “Ek is op pad,” sê Danda.

      Ou-Faans knik.

      “Ek was bang Ou-Faans slaap nog.”

      Ou-Faans sê niks.

      Danda weet nie wat om te doen of te sê nie.

      Toe kom Ou-Faans sommer met skoene en al die water in. Maar hy trap asof hy nie die water voel nie, en kom tot by Danda, en sit sy hand op Danda se kop. “Ek foeter vir jou as jy iets oorkom,” sê hy. “Waar’s jou hoed?”

      “In my rugsak.”

      “Nou weg is jy, waarvoor wag jy!”

      En toe, sonder om te groet, buk Danda onder Ou-Faans se hand uit en stoot die vlot stroom in. “Sê groete vir jou pa,” sê Ou-Faans agterna. “En ek weet glad g’n waar jy is nie, verstaan!”

      Danda klouter op die vlot, voel hoe die stroom hom vat. Iewers hoor hy Kiki lawaai en hy weet die kraai is nog nie op die vlot nie. Sindo bespring hom en klou bang aan sy hemp vas, en Ratel en Vlooi piep en tjank en val kort-kort amper in die water van pure verbouereerdheid, maar Danda is so besig om die vlot van die riete af weg te hou dat hy min tyd het om hom aan die diere te steur. Die stroom neem hom vinnig in en hy stuur verder middel toe, na die hart van die stroom toe, totdat die rivier hom heeltemal vat, en saamneem, oos, onder die opkomende son in.

      Toe hy uiteindelik omkyk, oewer toe, staan Ou-Faans klein tussen die palmiet. En Danda waai vir hom, waai – maar Ou-Faans waai nie terug nie, staan net en kyk, hande langs sy sye. Toe kom Kiki skellend oor die water aan, die ene verwilderde vlerke, en land met ’n skreeu op Danda se skouer, en klou asof sy lewe daarvan afhang.

      Daar lê ’n paar eilandjies voor en Danda moet dadelik sy aandag daarby bepaal. Hy besluit om regs om die middelste eiland te vaar. Maar dis harder werk as wat hy gedink het. Voorheen het hy net in die stiller water geoefen, maar hier in die hoofstroom reageer die vlot baie traag op sy smal spaantjie. Net toe hy begin dink hy gaan tussen die eiland se riete beland, sleep die stroom hom vanself na regs. ’n Bondel veereiers skrik uit hulle voordagslaap op van Kiki se lawaai en spaander oor Danda se kop die lug in. Dit laat Sindo ’n keel opsit. Vlooi hou nie van die opgewondenheid nie en hy probeer teen Danda se bene regop staan. Danda probeer hom wegklap, maar struikel en val – en die volgende oomblik is Vlooi in die water.

      “Vlooi!” skree Danda hulpeloos. “Vlooi!”

      Die hond probeer swem. Maar nie agter die vlot aan nie. Kop regop en voorpootjies flink aan die werskaf, begin hy sy pad oopwerk eiland toe. Die stroom bring hom stadig saam, maar hy bly al verder agter.

      “Hiernatoe, Vlooi! Hiernatoe!” Maar die hond swem eiland toe.

      Toe weet Danda hy sal vinnig moet plan maak. Sommer baie vinnig. Hy probeer self eiland se kant toe stuur, maar die stroom is sterk en die eiland is al amper verby. Toe sien hy daar is nog eilande voor. En naby hom, amper reg in sy pad, hang ’n halfdooie boom skuins in die water. Hy mik na die boom. En toe die naaste tak half bokant hom is, gryp hy daarna. Dis omtrent net so hoog soos sy uitgestrekte hande en hy kry dit beet en hóú – terwyl hy die vlot met sy voete probeer vashou. Die stroom rem egter, en dis nie lank nie of die vlot glip los en begin dryf. Danda los die tak, maar val die vlot mis en beland pens-en-pootjies in die water. Hy probeer na die vlot gryp – gryp, gryp, elke keer mis. Toe begin hy swem, maar verloor sy een waterstewel. Hy probeer onder die water daarna gryp, en teen die tyd dat hy dít het, is die skreeuende Sindo-hulle reeds tien, vyftien tree verder.

      Die voorste eiland sal keer, dink Danda benoud, die eilande sal keer. Hulle móét net keer. Met die waterstewel in die een hand kry hy nie geswem nie. Hy probeer dit onder die water aantrek, maar dis onmoontlik. Toe voel hy grond onder sy voete en hy trap, trap rond, soek vashouplek, spartel, verloor weer sy balans, kry uiteindelik ’n pol watergras beet en sleep homself op ’n sandbank uit.

      Iewers hoor hy nog vir Sindo lawaai, maar toe raak dié ook stil. Danda gaan sit.

      Sy arms is besmeer met slymgras, maar hy steur hom nie daaraan nie. Hy sukkel weer orent, skop die ander waterstewel uit en probeer kyk waarheen die vlot op pad is, maar die riete en ander rankgoed is in die pad. Toe kyk hy terug, soek vir Vlooi. Maar ook die hond is nêrens te sien nie.

      Blikskater.

      Dis ’n goeie begin!

      Was Ou-Faans by, het hy hom seker bevange gelag. Maar vir Danda is dit glad nie ’n grap nie. Hy is nat van kop tot tone, die vlot is stroom af, en Vlooi is skoonveld.

      Die arme Sindo. Hy kry seker die stuipe waar hy is. Ratel is self ook maar nie ’n goeie matroos nie.

      Danda kyk om hom rond. Hy kry ’n lang biesie beet, wors­tel dit van die pol af en begin die twee waterstewels daarmee aanmekaarwoel. Hy is nog daarmee besig toe Kiki skielik uit die niet uit langs hom neerswiep.

      “Ja, toe!” sê Danda. “Waar val jy uit?”

      Die kraai beaam luidkeels en fladder tot op sy skouer.

      Toe die twee stewels aan hulle kuitlissies aanmekaar gebind is, knoop Danda die ander punt van die biesie aan sy lyfband se gespe vas en sukkel die water in. “Vlooi!” roep hy so hard hy kan.

      Niks.

      Hy