Tryna du Toit-omnibus 1. Tryna du Toit

wakker, versiende man en die hardnekkige verset van die ou hoof teen alles wat nuut en modern is, het hulle baie laat bots terwyl sy kinders nog op skool was. Toe hy sien dat daar met die ou man niks uitgerig kon word nie, het hy maar sy kinders Boland toe gestuur, en so geduldig as wat hy kon die dag afgewag dat ou meneer Fouché aftree.

      Johan, wat aandagtig na hom geluister het, praat nie. Is dit hoe sake staan? dink hy. Diep in sy binneste het hy die hele tyd geweet dinge is nie pluis nie, vandaar sy onrus aangaande die nuwe betrekking. “Is u seker dis jeug wat u nodig het, meneer Pienaar? Sou ’n bietjie meer ervaring nie verstandiger gewees het nie?”

      Meneer Pienaar se lag is stroef. “Nee, meneer De Kock, ons het oorgenoeg gehad van ervaring. Ervaring het van ons skool ’n kille, leë plek gemaak waar daar nie gelag of gespeel word nie. Ons seuns en dogters is beroof van iets wat vir hulle altyd dierbaar moet wees, iets wat hulle in hul later lewe moet help en sterk: gelukkige herinneringe aan hul skooldae. En dit alles omdat ons ’n ervare maar bitter man gehad het in wie se lewe daar nie plek was vir pret en plesier nie. Nee, ons het besluit om ervaring maar ’n bietjie te laat vaar en die jeug ’n kans te gee. En jy is darem nie totaal sonder ondervinding nie!”

      “U sê die komitee voel nie almal soos u oor die saak nie?” sê Johan ná ’n rukkie.

      Ben Pienaar maak keel skoon. “Nee, meneer De Kock, ongelukkig nie, of dalk moet ek liewer sê hulle staan onverskillig teenoor die saak. Daar is ’n paar soos dokter Piet van der Merwe, Barry se oom, wat byna net so sterk voel soos ek.”

      Daar is weer ’n rukkie stilte voor Johan vervolg: “En die personeel? Ek vertrou ek sal hul heelhartige ondersteuning geniet?”

      Ben Pienaar trek sy skouers op en plooi sy mond. “Ek weet nie, man. Party van hulle is al baie, baie jare hier en het lankal opgehou spartel. Die nuwes, ná vergeefse pogings om ’n paar veranderings teweeg te bring, het maar gou tou opgegooi en saam met die stroom gegaan; dit was soveel makliker. Meneer Fouché was ’n kwaai man, gevrees deur personeel en skoliere. Meneer Nieuwenhuys, dink ek, is ’n bietjie ontevrede. Hy het gehoop, op grond waarvan weet ek nie, meneer Fouché se mantel sal op hom val. Hulle neem jou dit moontlik kwalik dat jy so jonk is.” Hy lag en sy oë glinster van plesier. “Maar wat daarvan, meneer De Kock? Maak dit nie alles interessanter nie? En as dinge op ’n rusie uitloop … nou ja, ek baklei liewer saam met jou as teen jou.”

      Onwillig glimlag Johan saam. Die voorsitter se woorde het hom geraak. Al loop dinge in die begin nie so vlot nie, wat daarvan? Solank hy maar die stryd wat voorlê met alle mag en krag aanpak, sal alles regkom. Hy is jonk en sterk, en as skoolhoof het hy tog die hef in die hand. Laat kom wat wil, hy sien kans vir alles.

      “En daar is nog iets,” hervat meneer Pienaar. “Fondse. Sover ek weet, is daar nooit die geringste poging aangewend om fondse in te samel nie. Ek kan nie onthou dat daar ooit ’n basaar, konsert, skoolsport of iets dergeliks ten behoewe van die skool gehou is nie. Ons het ryk boere in die distrik wat maar te gewillig sal wees om te help as hulle op die regte manier benader word. Weet jy, meneer De Kock, drie jaar gelede het Barry Retief ’n pragtige stuk grond aan die skool geskenk om vir tennisbane gebruik te word. Hy het aangebied om die bane te laat maak, van nette te voorsien, en meneer Fouché het gesê, baie dankie, maar die tyd is nog nie ryp daarvoor nie. Later miskien. Die grond lê nog daar en Barry se aanbod staan nog.”

      “Maar waarom was hy dan so bitter gekant teen die kinders se deelname aan sport?”

      Ben Pienaar haal sy skouers op. “Ek dink hy het ’n hele reeks besoeke aan ’n psigiater kortgekom. Maar miskien oordeel ek die man verkeerd. Hy het seker gehandel volgens sy eerlike oortuiging. Hy het gedink die jeug is ’n tydperk van losbandigheid en onverskilligheid en kinders moet gedurig onderdruk word om ongeskonde deur dié tyd te kom. Nou ja, ons dink nie almal eenders nie. Ons het ook nie almal,” vervolg hy bitter, “so ’n uitmuntende geleentheid om ons teorieë ongehinderd toe te pas nie.”

      Daar word aan die deur geklop en tant Sannie kom binne met ’n koppie tee en ’n bordjie beskuitjies op ’n skinkbord. “Hier is vir jou ’n koppie tee, meneer De Kock. O … naand, meneer Pienaar. Ek het nie geweet jy is hier nie. Wag, ek gaan haal gou vir jou ook ’n koppie tee.”

      “Dankie, tant Sannie, dit sal baie lekker smaak. My keel is eintlik droog gepraat met die Bolander. Hy lyk darem jonk om ’n prinsipaal te wees, of hoe, tant Sannie?”

      Maar tant Sannie het al klaar vir Johan onder haar moederlike vlerk geneem en wil geen lasterpraatjies teen haar beskermling hoor nie. “Ons sal hom maar eers ’n kans moet gee om te wys wat hy kan doen,” antwoord sy glimlaggend.

      Ben Pienaar lag. “Jou eerste oorwinning!” sê hy toe die deur agter haar toegaan.

      Hoofstuk 3

      Toe Annie Celliers Maandagmôre die personeelkamer binnekom, is die nuwe skoolhoof reeds daar. Hy staan met sy rug na haar en sy sien dadelik die man se breë skouers en sy mooi regop houding raak. Hy gesels met meneer Ben Pienaar en dokter Piet van der Merwe, albei lede van die skoolkomitee.

      “Kom, Annie, kom ontmoet jou nuwe hoof,” sê dokter Piet. “Meneer De Kock – juffrou Annie Celliers, die enigste dame op die personeel.”

      Johan draai om om die dame te groet maar die vriendelike woorde stol op sy lippe. Vir ’n oomblik aarsel hy, toe steek hy sy hand uit en sê gewoonweg: “Goeiemôre, juffrou Celliers. Het ons nie al kennis gemaak nie?”

      Hy herken Annie onmiddellik, soos sy vir hom, en sy eerste gewaarwording is intense teleurstelling. Is dié meisietjie, seker skaars twintig jaar oud, die enigste dame op sy personeel! Geredelik gee hy toe dat sy ’n baie aanvallige meisie is, maar bloot ’n ornament op die personeelkamer se rak – dit is nou nie juis sy dringendste behoefte nie. Nee, as die wa swaar gelaai is, soek die boer nie ’n ligte karperdjie uit om die vrag te trek nie. En sy wa is hoog gelaai en die pad lê opdraande.

      Maar mens mag nie te haastig oordeel nie. Tyd en geleentheid om alles uit te vind sal daar wel wees. Maar, ai, hy het darem so gehoop dat daar ’n ouerige, ervare dame op die personeel is om met wysheid te help wat die dogters betref! Al weer die ervaring …

      En Annie?

      Wie het dit nou ooit kon droom! Wat het ek gedoen om so gestraf te word? Want die man is niemand anders as die vreemdeling wat sy en Piet die vorige middag so skandelik behandel het nie. Die man wie se grys oë haar die hele nag gehinder en uit die slaap gehou het. ’n Oomblik is sy totaal uit die veld geslaan, maar sy besef gou dat dokter Piet en Ben Pienaar haar antwoord met belangstelling afwag. Nou kan sy tog nie die man om verskoning vra nie, dus maar die beste van die saak maak. ’n Ligte blos kleur haar wange, maar sy kyk vas in die grys oë en sê ewe liefies: “Heel moontlik, meneer De Kock. U gesig lyk my baie bekend.”

      ’n Vlugtige glimlaggie raak die skoolhoof se ferm mond aan, maar hy sê niks nie.

      Ben Pienaar en dokter Piet wil nog ewe nuuskierig weet waar hulle dan kennis gemaak het, maar gelukkig daag daar meer mense op wat die nuwe hoof se aandag opeis en Annie kan haar met ’n sug van verligting onttrek aan die geselskap. Maar die hele tyd kook dit in haar gemoed. Natuurlik moes sy geweet het. ’n Jong vreemdeling wat Sondagmiddag aankom met ’n Kaapse motor, wie anders as die nuwe skoolhoof kon dit nou gewees het! Ongemerk dwaal haar oë weer na die man wat nou met meneer Kriek gesels. ’n Baie aantreklike jong man, veral noudat al die tekens van sy vermoeiende reis weg is, en skynbaar heeltemal op sy gemak in die vreemde omgewing. Maar jonk, baie jonk! Te jonk vir die betrekking wat hy aanvaar het. Want al die skoolhoofde wat sy ken, is baie soos meneer Fouché: ouerig, ’n bietjie kaalkop, vol fiemies en baie ervare. Maar dié jong man kom hier met sy jeug, wat nie altyd ’n aanwins is nie, en boonop kom hy nie onseker voor nie. Hy staan daar op sy gemak, vol selfvertroue; sy jeug hou hy hoog, soos ’n vaandel. Dit sal beslis die moeite werd wees om te sien wat hy gaan doen as dinge verkeerd loop, soos seker ’n tiental kere elke week sal gebeur; hoe hy koppige ouers sal paai; hoe hy moedswillige, lui kinders sal hanteer en laat werk; en hoe hy eiesinnige kollegas sal regeer!

      Die jong man, seker bewus van haar oë op hom, kyk meteens op en die sweem van ’n glimlag verskyn op sy gesig,