Tryna du Toit-omnibus 1. Tryna du Toit

draai om en stap weg en Johan gaan terug na sy kantoor waar Maria nou op hom staan en wag. Sy sakdoek lê netjies opgevou op sy lessenaar. Hy kyk na die traanbevlekte gesiggie en sê: “Ek dink jy kan maar vir die res van die dag huis toe gaan, Maria.”

      “Dankie, Meneer.”

      “Ek sal een van die seuns vra om jou boeke huis toe te bring. En sê vir jou ouers ek wil baie graag vir hulle kom kuier. Ek sal vanaand ’n bietjie kom as hulle tuis sal wees.”

      “Hulle gaan nooit uit nie, Meneer. Hulle sal bly wees om Meneer te sien.”

      “Goed.” Sy glimlag is bemoedigend en begrypend. “En mooi loop op die nuwe pad, Maria; en as jy ooit alleen of vreemd voel … sal jy vir my kom sê?”

      “Ja, Meneer.”

      Heeltemal ongemerk het Maria nie weggekom nie. Toe Annie wegloop nadat Johan mevrou De Beer kom haal het, het sy en Maria amper in mekaar vasgeloop.

      “Ekskuus, Juffrou,” het Maria skaam gesê.

      Annie het ook na die traanbevlekte gesiggie gekyk en was menslik genoeg om te wonder wat in Johan se studeerkamer plaasgevind het dat Maria, die leerling van wie hy so ’n hoë dunk het, met duidelike spore van verdriet op haar gesig daar uitkom. Tot haar verdere verbasing gee Maria haar ’n skitterende glimlag, druk haar hoed onverskillig op haar kop en hardloop by die voordeur uit!

      In Johan se kantoor laat mevrou De Beer haar groot, swaar liggaam versigtig in die stoel neersak. Sy stoot haar swart hoed ’n bietjie terug en kyk Johan nuuskierig aan.

      Aangetrek in haar Sondagklere, ’n swart rok wat knellend om haar groot liggaam span, slaan mevrou De Beer ’n imposante figuur.

      “Ja, meneer De Kock, ek wou ook al lankal kom kennis maak het, maar ek is ’n arme weduwee met ’n klomp kinders en hulle hou maar vir my vas. Ek sê vir Meneer, dis ’n gewerskaf sonder einde om vandag vyf kinders alleen groot te maak. Maar vanmôre toe ek die brood uit die oond haal, sê ek skielik vir myself: ‘Kyk Siena, nie ’n dag langer uitstel nie. Vandag gaan jy die nuwe hoof groet’.”

      “Ek stel dit baie hoog op prys, mevrou De Beer,” sê Johan. “Ek wil so graag met al die kinders se ouers kennis maak, maar my werk hou my ook vas en dit vorder maar stadig.”

      “Ja, meneer De Kock, ons is maar almal besig. Dominee kla ook maar oor dieselfde ding – die huisbesoek wil maar nie vorder nie. Daar is altyd ’n paar wat hy oor en oor moet gaan sien, en dan is daar siekes wat besoek moet word en sondaars wat bestraf moet word, en die gesonde mense wat in hul spoor trap, moet maar sien kom klaar sonder Dominee se hulp. Meneer se werk is seker ook maar baie so.”

      Mevrou De Beer het die spyker op die kop geslaan. Gewoonlik is dit nie die normale, gesonde kinders wie se ouers eerste aan die beurt kom nie – tensy hy natuurlik op spesiale uitnodiging na hulle toe gaan – maar wel die ouers van die kinders wat geestelik of liggaamlik afwyk van die normale.

      “Ja, Mevrou, u is reg. Dit wil voorkom asof die dominee se werk en myne nogal op plekke ooreenstem. Daarom dat ek ook seker nog nie by u was nie. Mattheus is in elke opsig ’n doodnormale seun.”

      “Ja, meneer De Kock, hulle is maar almal ewe onnutsig. Ek wil juis vir meneer De Kock vra om Tewie tog maar saans vroeg huis toe te stuur van daardie nuwe tennisbane wat julle gemaak het. Hulle het my al baie sonde en ergernis gekos, want vandat Hannes begin werk het, moet Tewie nou saans die koei melk, en hy kom jou by my siel so laat dat ek al twee maal self veld toe moes stap om vir Blommetjie te gaan haal. En so kan dit nie aangaan nie. Ek meen te sê, wat te erg is, is nou darem te erg …”

      In dié trant gesels mevrou De Beer nog ’n hele rukkie en dit is byna teetyd toe sy eindelik vertrek. Johan stap daarna na die personeelkamer waar hy die res van sy personeel vra om ’n oomblikkie te versuim voordat hulle gaan tee drink.

      Terwyl hy vir hulle wag, dink hy weer aan die jong meisietjie wat met ’n vasberade mondjie en verlangende oë letterlik en figuurlik die sonskyn uit haar lewe gesluit het as gevolg van ’n hopeloos verdraaide pligsbesef. En aan ’n jong seuntjie met ’n sproetgesiggie wie se oë soos twee sterre glinster as hy een van die klubrakette in sy hand vasvat en die tennisbal agterna sit met ’n geesdrif en ’n konsentrasie wat seker ’n beter doel waardig is; en wat smiddae vroeg huis toe gestuur moet word sodat hy die koei kan gaan melk. Nou ja, dink hy, so word ’n mens gestaal, voorberei vir die lewe wat baie maal vir hom lyk asof dit meer stampe en stote het om uit te deel as liefkosings.

      “H’m. Ek hoor Ma De Beer was vanmôre hier,” sê Abie Greef die oomblik toe hy die personeelkamer binnekom waar hulle almal op hom staan en wag. “Hoe lyk jy dan vir my so ’n bietjie bedees, meneer De Kock? Ek hoop julle het nie handgemeen geraak nie?” vra hy kamtig besorg.

      Johan se aantreklike glimlag verhelder sy gesig.

      “Nee, so erg was dit nie. Maar julle moet asseblief almal onthou dat Mattheus smiddae vroeg genoeg huis toe moet gaan om die koei te gaan haal en te melk. Mevrou De Beer moes al twee keer self die koei gaan haal en soos dit my voorkom, gaan die spaanders waai as sy dit ’n derde maal moet doen.”

      “Die spaanders het seker al klaar gewaai,” sê Abie. “Ek verstaan dat Ma De Beer vroeër dae elke week ’n besemstok gekoop het. G’n wonder ook dat Pa De Beer later soos ’n groot speld verdwyn het en nooit weer sy verskyning gemaak het nie.”

      “En mevrou De Beer is seker ook maar dank vader bly om van hom ontslae te wees,” voeg Annie warm by. “Jy vergeet om te sê dat sy nog die ou slegte dronklap moes kos gee ook …”

      “Nee, so skinder ek nie van my medemens nie,” sê Abie vroom.

      “En wat noem jy die insinuasies in verband met die besemstok?”

      “Dis geskiedenis. Een van die oorsake van die Groot Trek,” korswel hy tot groot vermaak van die res.

      Toe hulle tot bedaring kom, met Annie heeltemal in die minderheid, sê Johan sober: “Buiten Tewie het ek nog iets op my hart. Ek sal gou praat, julle is seker dors ná die hewige argument van so pas. Dis oor Maria Gerber. As haar werk in die komende weke tekens van verslapping toon, slaan tog asseblief geen ag daarop nie. Veral nie ’n woord van kritiek nie. En as sy smiddae by die tennisbane aankom, kyk tog dat sy inval saam met die ander kinders en die middag geniet.”

      Meneer Du Pré kyk Johan vreemd aan.

      “Moet die twee dan noodwendig saamgaan, meneer De Kock? Ek bedoel Maria se verskyning op die tennisbaan en ’n verslapping in haar werk?”

      “Ek dink so, meneer Du Pré.”

      Abie Greef sê ongelowig: “Ek glo dit nie. Maria sal elke middag kan tennis speel en ek is seker haar werk sal nie die minste tekens van verslapping toon nie. Sy is een van die slimste meisies wat ek nog teëgekom het.”

      Johan skud sy kop. Dit sal Maria help as hy sy kollegas so ’n bietjie voorberei vir wat gaan kom. “Nee, meneer Greef, jy maak ’n fout. Maria is al jare lank besig om almal om die bos te lei. Sy is maar ’n doodgewone meisietjie met ’n doodgewone intelligensie, maar sy besit ’n ysterwil en ’n kapasiteit vir werk soos ek nog maar selde teëgekom het. En jare lank al is sy besig om haar kragte heeltemal te ooreis. Ek dink sy is vinnig op pad na ’n algehele ineenstorting as ons haar nie nou help nie. Al glo julle my dus nie vandag nie, voldoen asseblief aan my versoek. Ons kan later weer daaroor praat. En kyk tog ook dat Tewie ’n paar lekker stelle tennis kry voor hy die koei moet gaan melk. Kom ons gaan drink nou tee!”

      “Watter kaf praat die man,” sê meneer Nieuwenhuys smalend aan Annie en meneer Kriek toe hulle drie voor uit stap. “Ons werk al jare lank met Maria en ken haar deur en deur en nou wil hy, ’n vreemdeling, vir ons kom sê Maria is so, en sy is nie so nie, en ons moet so met haar maak. Weer ’n klomp sielkundige bog wat hy hier op ons kinders wil kom toepas in plaas daarvan om hulle met hul werk te laat aangaan.”

      “Maar wat nou as die vreemdeling reg is, Nieuwenhuys? Miskien kan hy met nuwe oë iets sien wat ons almal al so lank in die gesig gestaar het dat ons geen waarde