Faraon. Болеслав Прус

      98

      nicestwo – nicość; marność, bezwartościowość, niemoc. [przypis edytorski]

      99

      Semempses (gr.) – Semerchet (ok. 2890–2870 p.n.e), przedostatni faraon I dynastii. [przypis edytorski]

      100

      piramida Kochom – znajdująca się 3 km od wioski Kahun, na skraju oazy Fajum, piramida faraona XII dynastii Senusereta II (1897–1878 p.n.e.). [przypis edytorski]

      101

      Boetos (gr.) – Hetepsechemui (ok. 2850 p.n.e.), założyciel II dynastii faraonów egipskich. [przypis edytorski]

      102

      Bubastis (gr.) – Per-Bastet, miasto we wschodniej Delcie, w pobliżu dzisiejszego Az-Zakazik. Centrum kultu bogini miłości i płodności Bastet, stolica 18. nomu Dolnego Egiptu. [przypis edytorski]

      103

      Neferches (gr.) – Chasechemui (przed 2686 p.n.e.), ostatni faraon II dynastii. [przypis edytorski]

      104

      Za faraona Semempsesa ukazywały się… Za Boetosa rozwarła się ziemia… Za panowania Neferchesa wody Nilu przez jedenaście dni były słodkie jak miód. – zaczerpnięte z historii Egiptu spisanej w III w. p.n.e. przez kapłana egipskiego Manethona. [przypis edytorski]

      105

      wytrząsać się – natrząsać się, wyśmiewać się. [przypis edytorski]

      106

      weźmij – dziś: weź. [przypis edytorski]

      107

      pisarzów – dziś popr.: pisarzy. [przypis edytorski]

      108

      Baal Sydon – „Pan Sydonu”, tytuł boga. Baal używane również w zastępstwie imienia głównego boga ludów zachodniosemickich (Palestyny, Fenicji, Syrii), władcy świata, boga burzy i deszczu. [przypis edytorski]

      109

      fotelu – dziś popr. forma D. lp: fotela. [przypis edytorski]

      110

      książęty – dziś popr.: książętami. [przypis edytorski]

      111

      prezenta – dziś popr.: prezenty. [przypis edytorski]

      112

      przyprawny (daw.) – sztuczny, dodatkowy. [przypis edytorski]

      113

      azali (daw.) – czy, czyż. [przypis edytorski]

      114

      jestli (daw.) – czy jest; czyż jest. [przypis edytorski]

      115

      kijmi – dziś popr.: kijami. [przypis edytorski]

      116

      piętr – dziś popr.: pięter. [przypis edytorski]

      117

      na procenta – dziś popr.: na procent. [przypis edytorski]

      118

      Sochem – Chem, gr. Letopolis, stolica 2. nomu Dolnego Egiptu, ok. 30 km na północny zachód od Memfis. [przypis edytorski]

      119

      On (hebr.) – gr. Heliopolis, stolica 13. nomu Dolnego Egiptu, ok. 20 km na północ od Memfis. [przypis edytorski]

      120

      Cherau – na wschodnim brzegu Nilu, ok. 20 km na północ od Memfis. [przypis edytorski]

      121

      Tetaui – Iczitaui, miasto na zachodnim brzegu Nilu ok. 30 km na południe od Memfis, niedaleko dzisiejszego al-Liszt. [przypis edytorski]

      122

      Snofru (ok. 2613–2589 p.n.e.) – założyciel IV dynastii, przypisuje mu się budowę co najmniej trzech piramid: przebudowę zaczętej przez jego ojca schodkowej piramidy w Meidum, Piramidy Łamanej w Dahszur (5 km na południe od Memfis) oraz Czerwonej Piramidy w Dahszur, pierwszej typowej piramidy o kształcie ostrosłupa, w której został pochowany. Pierwszy grobowiec władców Egiptu o kształcie piramidy, kamienna piramida schodkowa, jaką opisuje autor, została wzniesiona kilkadziesiąt lat wcześniej w Sakkarze (5 km na północny zachód od Memfis) na polecenie władcy III dynastii Dżesera (Dżosera) (ok. 2667–2648 p.n.e.) przez architekta Imhotepa, mędrca-kapłana uznawanego także za twórcę egipskiej medycyny, czczonego później jako opiekun skrybów. Piramida Dżesera składa się z sześciu segmentów. [przypis edytorski]

      123

      Judea – górzysta południowa część historycznej Ziemi Izraela. [przypis edytorski]

      124

      fotelu – dziś popr.: fotela. [przypis edytorski]

      125

      wżdy (daw.) – przecież. [przypis edytorski]

      126

      niemnogi (daw

1

Aleksandria – miasto założone przez Aleksandra Wielkiego po podboju Egiptu, położone nad Morzem Śródziemnym, w zachodniej części delty Nilu. [przypis edytorski]

2

Damietta – miasto we wschodniej części delty Nilu, ok. 200 km na płn. od Kairu. [przypis edytorski]

3

ziarn – dziś raczej: ziaren. [przypis edytorski]

4

grunta – dziś raczej: grunty. [przypis edytorski]

5

jezioro Moeris (gr.) – dziś: jezioro Karun, położone w centrum oazy Fajum, ok. 80 km na płd.-zach. od Kairu. W starożytności miało powierzchnię kilkakrotnie większą niż obecne 230 km². Na rozkaz faraonów XII dynastii przekopano w obniżeniu płaskowyżu libijskiego kanał łączący naturalne jezioro z Nilem, dzięki czemu wykorzystano je jako zbiornik do odprowadzania niebezpiecznego nadmiaru wód podczas przyborów rzeki. Powiększenie jeziora, budowa tamy oraz systemu kanałów irygacyjnych zwiększyły tereny uprawne o tysiące hektarów, tworząc z oazy Fajum jeden z najżyźniejszych rejonów Egiptu. [przypis edytorski]

6

odegrywać – dziś: odgrywać. [przypis edytorski]

7

Rodowici Egipcjanie mieli barwę skóry miedzianą – podział na cztery rasy to interpretacja malowideł egipskich dokonana pod wpływem teorii rasowych z czasów autora. Na opublikowanej na początku XIX w. rycinie rekonstruującej fresk z grobowca Setiego I przedstawiono białoskórego Libijczyka (wschód), czarnoskórego Nubijczyka (południe), żółtoskórego