Палескія рабінзоны. Янка Маўр

пачаў вастрыць сваю прыладу аб камень, але ён быў зусім гладкі і жалеза коўзалася без жаданых вынікаў. Тады Віктар падбег да балота, зачарпнуў у жменю вады, змяшаў з пяском і прынёс Мірону.

      – Вось табе рацыяналізацыя, – сказаў ён.

      «Рацыяналізацыя» трошкі дапамагла. Хоць навастрыць спражку, як нож, і нельга было, але канты зняць удалося. Тады выявілася новая бяда: гладкі, закруглены край спражкі так ёмка слізгаў па скуры, што не пакідаў знаку.

      – Зноў не тое! – з прыкрасцю вымавіў Віктар.

      – Тады зробім, каб было тое, – спакойна адказаў Мірон.

      – Якім чынам?

      – Пастукаем аб камень, зробім насечкі, каб не слізгала. Так сказаць, па прынцыпу пілы.

      – Па прынцыпу пілы-ы! – з жартаўлівай павагай паўтарыў Віктар. – Гэта я разумею.

      Спражка пачала драпаць скуру і пакідаць сякі-такі след. Але тут выявіўся новы недахоп: «лязо» было надта кароткім і больш прыходзілася пароць рогам, чым рэзаць ці піліць рабром. А рог акурат быў зусім тупы, прыйшлося цяпер завастрыць яго.

      Адным словам, кожны раз выяўлялася, што трэба і можна яшчэ і яшчэ палепшыць прыладу. Нарэшце Віктар сказаў:

      – Чаму было нам адразу так не зрабіць? А то цэлую гадзіну ўсё патрошкі выдумваем.

      – Відаць, адразу з галавы, без практыкі, не надта выдумаеш, – адказаў Мірон. – Я думаю, мы за гэтую гадзіну прайшлі шлях, які першабытны чалавек праходзіў гады, стагоддзі…

      – …тысячагоддзі! – жартаўліва падказаў Віктар.

      – І тысячагоддзі! – сур'ёзна сказаў Мірон. – Першабытны чалавек еў сырога зайца гэтак жа, як і ты. А колькі часу прайшло, пакуль ён здабыў агонь? Першабытны чалавек не меў ніякай прылады, як і мы. А колькі часу прайшло, пакуль ён надумаўся скарыстаць камень? А колькі часу прайшло ад каменя да жалеза?..

      – Пачакай, пачакай, – перапыніў Віктар. – Тут ужо ты няправільна разважаеш: жалеза ты не выдумаў, а гатовае ўзяў.

      – Ну добра, – згадзіўся Мірон. – Але апрацоўку і прыстасаванне яго першабытны чалавек прыдумаў, напэўна, не за гадзіну. Вось разам і набяруцца не толькі тысячы год, а нават мільёны. А ў нас з табою і дня не прайшло.

      – Няма чаго задавацца, – зняважліва адказаў Віктар. – Твае вынаходствы не твая заслуга, а ўсіх папярэдніх пакаленняў, у тым ліку і першабытных людзей. Твайго тут і макавінкі не знойдзецца. А каб не было нікога да нас, то мы з табою таксама выдумлялі б мільёны гадоў.

      Гэтыя размовы мелі тую карысць, што на некаторы час адцягнулі думкі хлопцаў ад голаду. Затым прылада была пушчана ў ход. Які гэта быў «ход», лепш ужо не гаварыць… У кожным разе, роля прылады зусім не адпавядала той навуковай дыскусіі, якая вялася вакол яе. Аднак з дапамогай трэсак, сучкоў, пальцаў абодвух хлопцаў яна выканала сваю задачу: атрымалася некалькі бясформенных кавалкаў мяса, якія Мірон і закапаў у жар.

      – А можа, лепш над агнём? – сказаў Віктар. – Я чытаў, што гэтак робяць.

      – А я чытаў, што ў попел кладуць, – адказаў Мірон. – Другі раз паспрабуем над агнём. Паспеем яшчэ вывучыць розныя спосабы.

      Калі мяса пачало скварыцца