Навелы. Андрэ Маруа

не збочваючы, даходзіў да самай сутнасці рэчаў. Гэта настолькі мяне ўразіла, што я запытала:

      – У вас ёсць расейская кроў, не іначай?

      – З чаго вы ўзялі? Пытанне нечаканае, асабліва ад вас. Так, мая маці была расейка, бацька – ангелец.

      Гэта трапная здагадка мяне проста акрыліла, і я, не саромеючыся, пачала пытацца:

      – Вы – халасцяк? Вы ніколі не жаніліся?

      – Не. Бачыце… Вы можаце палічыць гэта гордасцю… Я захоўваю сябе для чагосьці большага.

      – Для вялікай любві?

      – Для вялікай любві, але не да жанчыны. Я ўвесь час адчуваю, што за мізэрнымі з'явамі гэтага свету ёсць нешта вельмі значнае, прыгожае, дзеля чаго варта| жыць.

      – І гэтае «нешта» вы знаходзіце ў рэлігійнай музыцы.

      – Так, і ў паэзіі… І чытаючы евангелле… Я хацеў бы зрабіць сваё жыццё чыстым. Прабачце, што я гавару пра сябе… такім прыўзнятым тонам… далёка не брытанскім… але, мне здаецца, вы разумееце ўсё… і адразу.

      Я ўстала, падышла і села каля яго ног. Чаму? Сама не ведаю. Але іначай зрабіць не магла.

      – Так, разумею, – прамовіла я. – Адчуваю, як і вы, што нельга траціць жыццё – наш адзіны неацэнны здабытак – на марныя клопаты, нікчэмныя сваркі, дробныя заняткі. Я б жадала, каб кожная мая гадзіна была падобна на тую, што я праводжу цяпер каля вас… Аднак я ведаю, што гэтага не будзе… Няма ў мяне сілы… Паплыву па цячэнню, бо так лягчэй… Зраблюся місіс Джэк Д. Паркер, буду гуляць у карты, у гольф, палепшу свае спартыўныя паказчыкі, зімаваць паеду ў Фларыду, і так год за годам, пакуль не прыстукне смерць… Вы, можа, скажаце, які жаль!.. Ваша праўда… Але што рабіць?

      Я прытулілася да яго каленяў; у гэты момант я належала яму… душой і целам… Так, душой і целам, бо галоўнае – гэта гатоўнасць.

      – Што рабіць? – паўтарыў ён. – Кіраваць сабой. Дапускаць, каб вас несла цячэнне? Вы ж умееце плаваць. Я хачу сказаць: у вас ёсць энергія і аўтарытэт… Ну так!.. І, між іншым, няма патрэбы заўсёды змагацца, каб адолець свой лёс. На працягу чалавечага жыцця бывае толькі некалькі момантаў, калі ўсё вырашаецца, і надоўга. У гэтыя моманты якраз і трэба праявіць мужнасць, сказаўшы – так альбо не.

      – І вы лічыце, што ў мяне цяпер такі момант, калі трэба праявіць мужнасць і сказаць – не?

      Ён далікатна дакрануўся да маіх валасоў, потым адвёў руку і задумаўся.

      – Вы задалі мне вельмі цяжкае пытанне, – прамовіў ён нарэшце. – Якое ў мяне права, у чалавека, які ўпершыню вас сустрэў, пра вас нічога не ведае, ні пра вашу сям'ю, ні пра вашага будучага мужа, якое ў мяне права даваць вам парады? Я магу груба памыліцца… Вырашаць павінны вы, а не я. Вы адна ведаеце, чаго можна чакаць ад гэтага шлюбу, у вас у адной ёсць факты, каб прадбачыць далейшае… А што магу я? Я магу толькі накіраваць вашу ўвагу на тое, што, на маю думку, і, спадзяюся, на вашу, з'яўляецца самым важным, і запытацца ў вас: «А вы ўпэўнены, што гэта не пашкодзіць вашым лепшым задаткам?»

      Тут і я задумалася.

      – На жаль – не… Няма ў мяне пэўнасці. Лепшае, што ў мяне ёсць, гэта надзея,