Fasti. Ovid

receptum; 235

        Coelitibus regnis ab Jove pulsus erat.

      Indediu genti mansit Saturnia nomen:

        Dicta quoque est Latium terra, latente deo.

      At bona posteritas puppim servavit in aere,

        Hospitis adventum testificata dei. 240

      Ipse solum colui, cujus placidissima laevum

        Radit arenosi Tibridis unda latus.

      Hic, ubi nunc Roma est, incaedua silva virebat,

        Tantaque res paucis pascua bubus erat.

      Arx mea collis erat, quem cultrix nomine nostro 245

        Nuncupat haec aetas, Janiculumque vocat.

      Tunc ego regnabam, patiens quum terra deorum

        Esset, et humanis numina mixta locis.

      Nondum Justitiam facinus mortale fugarat:

        —Ultima de superis illa reliquit humum— 250

      Proque metu populum sine vi pudor ipse regebat;

        Nullus erat justis reddere jura labor.

      Nil mihi cum bello, pacem postesque tuebar.

        Et clavem ostendens, Haec, ait, arma gero.

      Presserat ora deus: tune sic ego nostra resolvo, 255

        Voce mea voces eliciente dei:

      Quum tot sint Jani, cur stas sacratus in uno,

        Hic ubi juncta foris templa duobus habes?

      Ille manu mulcens propexam ad pectora barbam,

        Protinus Oebalii rettulit arma Tati, 260

      Utque levis custos armillis capta Sabinis

        Ad summae Tatium duxerit arcis iter.

      Inde, velut nunc est, per quem descenditis, inquit,

        Arduus in valles et fora clivus erat.

      Et jam contigerat portam, Saturnia cujus 265

        Dempserat oppositas insidiosa seras.

      Cum, tanto veritus committere numine pugnam,

        Ipse meae movi callidus artis opus,

      Oraque, qua pollens ope sum, fontana reclusi,

        Sumque repentinas ejaculatus aquas. 270

      Ante tamen calidis subjeci sulfura venis,

        Clauderet ut Tatio fervidus humor iter.

      Cujus ut utilitas pulsis percepta Sabinis,

        Quaeque fuit, tuto reddita forma loco est;

      Ara mihi posita est parvo conjuncta sacello: 275

        Haec adolet flammis cum strue farra suis.

      At cur pace lates, motisque recluderis armis?

        Nec mora, quaesiti reddita causa mihi.

      Ut populo reditus pateant ad bella profecto,

        Tota patet dempta janua nostra sera. 280

      Pace fores obdo, ne qua discedere possit:

        Caesareoque diu nomine clausus ero.

      Dixit, et, attollens oculos diversa tuentes,

        Adspexit toto quidquid in orbe fuit.

      Pax erat, et vestri, Germanice, causa triumphi 285

        Tradiderat famulas jam tibi Rhenus aquas.

      Jane, face aeternos pacem pacisque ministros,

        Neve suum, praesta, deserat auctor opus.

      Quod tamen ex ipsis licuit mihi discere fastis:

        Sacravere patres hoc duo templa die. 290

      Accepit Phoebo Nymphaque Coronide natum

        Insula, dividua quam premit amnis aqua.

      Jupiter in parte est; cepit locus unus utrumque,

        Junctaque sunt magno templa nepotis avo.

      Quid vetat et stellas, ut quseque oriturque caditque,295

        Dicere? promissi pars fuit ista mei.

      Felices animos, quibus hsec cognoscere primis,

        Inque domos superas scandere cura fuit!

      Credibile est illos pariter vitiisque locisque

        Altius humanis exseruisse caput. 300

      Non Venus et vinum sublimia pectora fregit,

        Officiumve fori, militiaeve labor.

      Nec levis ambitio, perfusaque gloria fuco,

        Magnarumve fames sollicitavit opum.

      Admovere oculis distantia sidera nostris, 305

        Aetheraque ingenio supposuere suo.

      Sic petitur coelum, non ut ferat Ossan Olympus,

        Summaque Peliacus sidera tangat apex.

      Nos quoque sub ducibus coelum metabimur illis,

        Ponemusque suos ad stata signa dies. 310

      Ergo ubi nox aderit venturis tertia Nonis,

        Sparsaque coelesti rore madebit humus;

      Octipedis frustra quaeruntur brachia Cancri:

        Praeceps occiduas ille subivit aquas.

      Institerint Nonae, missi tibi nubibus atris 315

        Signa dabunt imbres, exoriente Lyra.

      Quattuor adde dies ductos ex ordine Nonis,

        Janus Agonali luce piandus erit.

      Nominis esse potest succinctus causa minister,

        Hostia coelitibus quo feriente cadit; 320

      Qui calido strictos tincturus sanguine cultros,

        Semper, Agatne, rogat; nec nisi jussus agit.

      Pars, quia non veniant pecudes, sed agantur, ab actu

        Nomen Agonalem credit habere diem.

      Pars putat hoc festum priscis Agnalia dictum, 325

        Una sit ut proprio littera dempta loco.

      An, quia praevisos in aqua timet hostia cultros,

        A pecoris lux est ista notata metu?

      Pars etiam, fieri solitis aetate priorum

        Nomina de ludis Graia tulisse diem. 330

      Et pecus antiquus dicebat Agonia sermo:

        Veraque judicio est ultima causa meo.

      Utque ea nunc certa est, ita Rex placare Sacrorum

        Numina lanigerae conjuge debet ovis.

      Victima, quae dextra cecidit victrice, vocatur; 335

        Hostibus amotis hostia nomen habet.

      Ante, deos homini quod conciliare valeret,

        Far erat, et puri lucida mica salis.

      Nondum pertulerat lacrimatas cortice myrrhas

        Acta per aequoreas hospita navis aquas; 340

      Tura nec Euphrates, nec miserat India costum,

        Nec fuerant rubri cognita fila croci.

      Ara dabat fumos, herbis contenta Sabinis,

        Et non exiguo laurus adusta sono.

      Si quis erat, factis prati de flore coronis 345

        Qui posset violas addere, dives erat.

      Hic, qui nunc aperit percussi viscera tauri,

        In sacris nullum culter habebat