.

сиһин, хара быарын ортотунан кыҥаан турар көнө оноҕос сып-сытыы уһуктаах төбөтүн, алаҥаа кирсин субу аҕай төлө ыһыктыахха айылаах сыҕарыйан эрэр синньигэс тарбахтары уол элэс көрөн аһарбыта уонна тутан туран үҥүүтүн сэппэрээк быыһыгар бырахпыта.

      – Бар! – хоһуун холомолор диэки ыйбыта.

      Даҕанча, төбөтүн санньыччы туттан, таас эркини кэрийэ бастаан барбыта. Алаҥалаах хоһуун кини һэлии муоһа уһуктаах, талах сигэлээх олус модороон үҥүүтүн ылан муодарҕаабыттыы эргим-ургум туппутун хараҕын кырыытынан көрөн аһарбыта.

      Кинилэр батыһыспытынан, Даҕанча арыый инники, кыһыл дьэрэкээн таҥастаах хоһуун киниттэн арыый хаалан, кэнники, быста турар таас эмпэни кэрийэ барар ыллык устун сэппэрээк быыһынан хаҥас диэки балачча өр айаннаабыттара. Кыараҕас ыллыгы саба, үмүрүччү үүммүт хойуу сэппэрээк быыһыгар элэс гынан, Даҕанча кэнниттэн батыһан иһэр хоһуунтан хаста да мүччү туттарыан санаталаабыта. Кини ол ахсым санаатын хас сырыы аайы ханнык эрэ биллибэт күүс тохтотон испитэ. Ол күүс уолу туппут хоһуун холку быһыыта эбитэ дуу? Кини эйэ дэмнээх тас көрүҥэ дуу? Сиэдэрэй кыһыл дьэрэкээн ойуулаах сонноох, киис кыыл тириитэ бүүрүктээх үрдүк бэргэһэлээх дьоҕус уҥуохтаах хоһуун сытыы оноҕоһунан уол көхсүн хараҕын кыҥаабакка, эйэ дэмнээхтик хаҥас илиитигэр уол үҥүүтүн тутан, уҥа илиитигэр бэйэтин алаҥаатын илдьэ арыый хаала соҕус иһэрэ.

      Ол икки ардыгар кинилэр аллараа кытылга киирэр таас куоллараан ыллыкка кэлбиттэрэ уонна онон аллараа киирэн барбыттара. «Аны билигин уһаты-туора хамсыыр кыах суох», – дии санаабыта Даҕанча уонна көҥүлүн сүтэрэн күһэллиигэ киирэн эрэр киһи быһыытынан, бачча тухары көҥүллүк көрүлээн, талбытынан тарайан үөскээбит Баай Хара тыатын диэки көрөн ылбыта.

      Биир сатыы киһи эрэ арычча батан сылдьар кыараҕас туруору ыллык устун аллараа түһэн, холомолор турар кытаанах кырдалларыгар үктэммиттэрэ. Кырдал кумахха хаптаччы тимирбит лоһуор чай таас ардайдааҕа, олор быыстарынан бэрт убаҕас, иинэҕэс от быгыталаабыт этэ.

      Үөһэттэн түһэн кырдалга үктэнэллэрин кытта, кыһыл таҥастаах үҥкүүһүттэр кинилэри көрө охсубуттара, сырсан кэлэн төгүрүйэ көппүттэрэ. Даҕанчаны тула кэтитсинньигэс, маҥан-хара, бытыктаах-бытыга суох дьиктиргээбит араас сирэйдэр өҥөҥнөспүттэрэ, онтон-мантан соһуйбут-өмүрбүт саҥалар иһиллибиттэрэ.

      – Акаана!

      – Акаана бултуйбут дии!

      – Кими эрэ аҕалбыт?

      – Бу кинини хантан бултаатыҥ?

      Киһини булт гынарга үөрүйэх – киһи кыыллаах дьон соһуйуулара, үөрүүлэрэ, ордук санааһыннара ол хаһыыларга иһиллибитэ. Сорохтор кэлэн Даҕанчаны тула көтөн бу киһи, киһи турар диэн кыратык да тардыммакка, эргичиҥнэтэ сылдьан туппутунан-хаппытынан, көрбүтүнэн-истибитинэн барбыттара.

      – Кимий бу? Тоҥ биис дуо?

      – Тоҥ биис буолбатах, дьирикинэй дии.

      – Дьирикинэй буолбатах, майаат буолуо.

      – Суох, суох, сэбиттэн-сэбиргэлиттэн көрдөххө, сартыал быһыылаах.

      – Бэйэ,