Киһи соҕотох сүрэхтээх…. Петр Захаров

монотерапиянан (биир препаратынан) эмтээһин соччо-бачча кыаллыбата дакаастанан турар, үксүгэр икки-үс араас дьайыылаах препараттарынан эмтиир ордук көдьүүстээҕэ биллэр.

      Атеросклероз, сыа иҥэриниитин кэһиллиитэ (дислипидемия) уонна сүрэх тымырдарын ыарыылара.

      Стенокардия туохтан үөскүүрэ икки үйэ ааспытын кэннэ арыый өйдөнүллэр буола үөрэтилиннэ. Уильям Геберден 1972 сыллаахха стенокардия биллиитин (бэлиэлэрин)25 олус чуолкайдык суруйбута. Ол кэннэ бу үйэлэр тухары стенокардия үөскүүрүгэр атеросклероз, тымыр бопторуута26, онтон да атын уларыйыылар кыайан дакаастамматахтара. 1799 сыллаахха Caleb Hillier Parri ишемическэй ыарыы сүрүн биричиинэтэ сүрэх тымырдарыгар диэн сабаҕалаабыта. Кини инфарктаан өлбүт дьон сүрэхтэрин тымырдарыгар тааһырбыт бляшкалары булбута, ол эрээри бу сонообут тымырдар сүрэх хамсыырын мэһэйдээн, түөс иһигэр олус күүстээх ыарыыны үөскэтэллэр диэн сыыһа түмүгү оҥорбута. Балайда кэм ааспытын кэннэ атеросклероз – артерия эркинин халыҥааһыныттан тымыр кыарааһына диэн быһаарыллыбыта. 1904 сыллаахха атеросклероз диэн тиэрмини аан маҥнай Charles Marchand киллэрбитэ. 1852 сыллаахха Richard Quain «Сүрэх сыаламмыт ыарыылара»27 үлэтигэр сүрэх баар сирин диэки сыа бөлөхсүйэрин туһунан суруйбута. Сүрэх уойуута стенокардияны, аҕылааһыны, өйү сүтэриини, оннооҕор соһумардык өлүүнү үөдүтүөн сөп диэн суруйбута. 1915 сыллаахха, сэр Clifford Allbutt стенокардия аорта ыарыытыттан үөскүүр уонна сүрэх тымыра манна туох да суолтата суох диэн сыыһа сабаҕалааһыны суруйбута. 1928 сыллаахха, стенокардия туһунан бастакы суруйуу 130 сыл ааспытын кэннэ, стенокардия туһунан маҥнайгы ахтыылар үөдүйбүттэрэ. C.S. Keefer уонна W.H. Resnik «Миокард аноксиятыгар үөскүүр синдром» диэн кинигэлэригэр стенокардия үөдүйүүтэ сүрэх быччыҥнара кислородунан мөлтөхтүк хааччыллалларыттан (оксигенацияланарыттан) тутулуктаах диэн суруйбуттара. Билигин бу үлэ стенокардияны ырытыыга классическай айымньынан ааҕыллар. Ол гынан баран, хааҥҥа холестерин үрдээһинэ (гиперхолестеринемия) уонна сүрэх тымырдарын ыарыылара быһаччы ситимнээхтэрэ 1950 сыллаахха АХШ-гар быһаарыллыбыта. Сүрэх, тыҥа уонна хаан национальнай институтун кардиологтара кинилэрдиин нэһилиэнньэ аһара сыалаах-арыылаах аһылыгынан үлүһүйэрин кыччатар национальнай программаны олоххо киллэриини саҕалаабыттара. Элбэх чинчийиини ыытаннар, хааҥҥа холестерин таһымын кыччатыы сүрэх быччыҥар – миокардка инфаркт үөскүүрүн хаарчахтыырын дакаастаабыттара.

      Сүрэх-тымыр атын ыарыылара

      1885 сыллаахха Уильям Оскар эндокардит туһунан сиһилии үөрэтэн билиһиннэрбитэ уонна бу ыарыыны микроорганизмнар күөдьүтэллэр диэн суруйбута. Антибиотик айыллыан иннинэ инфекционнай эндокардитынан ыалдьыбыттар үгүстэрэ өлөллөрө.

      Оччолорго сүрэх тэтимэ кэһиллиитин (аритмияны) сүрэх невроһа диэн ааттыыллара. Аритмияны күөртээччинэн арыгы, кофе, чэй уонна табах буолаллара биллэрэ. Маны тэҥэ сүрэх тэбиитин түргэтээһинэ (тахикардия) үксүгэр эдэр ыччакка,

25

Симптомы

26

Спазм

27

Жировые заболевания сердца