Ҳаёт қайиғи (1 китоб). Тохир Хабилов

деб гапни ҳазилга буришдан ўзга чорам йўқ эди.

      Бир куни қайин эгачим келиб, суҳбат чоғида ўттиз йил аввалги воқеадан гап очиб, “Фалончининг гапи эсингиздами?”, “Пистончи бизникида келганда кўришган эдингиз” дедилар. Шубҳасизки, у воқеалар, гаплар ёдимда йўқ эди, бунақа ҳолларда мени ҳазил қутқаради. Дедимки:

      – Опа, синглингиз сизникига бориб, уч кун туриб қайтиб келса, “Бу хотинни қаерда кўрган эканман”, деб танимай тураман. Сиз мендан ўттиз йиллик гапни сўраяпсиз.

      Бу ҳазилнинг асоси бор эди: Мадинаи мунавварада эканимизда Масжидул набавияга кира туриб, аҳли аёлимга “Намоздан кейин соат иккида шу майдонда учрашамиз”, деб тайинладим. Мен айтилган вақтда чиқиб, атрофдаги қурилишларни томоша қилиб турдим. Бир маҳал қарасам, каминадан эллик қадамча нарида бир аёл менга қараб турибди. Бегона аёл хижолат бўлмасин, деб ундан нигоҳимни узиб, яна қурилишга боқдим. Салдан сўнг кўзим яна ўша томон тушди. Оппоқ либосли аёл мен томонга тикилиб турибди. “Тоҳир Маликни танийдиган аёл Мадинада ҳам бор экан-да”, деб ўйлаб, ғурурланиб қўйдим. Кейин яхшироқ тикилиб қарасам, ўзимнинг аҳли аёлим экан.

      – Нега бир жойда қотиб турибсан? – дедим унга яқинлашиб.

      – Шу ерда кутгин, деб тайинладингиз-ку? – деди у соддалик билан.

      Менинг бу одатимни (“камчилик” десам, хотиранинг бундай заифлиги ўзимга боғлиқ эмас) билганлар ҳазил-ҳузул қилиб юришади, билмайдиганлар “Бу ёзувчи керилиб, одам танимайдиган бўлиб кетибди”, деб ранжишади.

      Ғоят узун тушунтиришлардан сўнг Аллоҳнинг мададига ва сиз азизларнинг дуоларингизга умид қилиб, дастлабки ҳикоямни бошлайман.

      Биринчи бўлим

      АЖДОДЛАР ДУНЁСИ

      Дуо қилдилар:

      “Бошинг тошдан бўлсин”.

      Қалбинг тош бўлмаса бас.

      Ўтмиш донолари дедиларки:

      – Сиз ўтган умрингизга қараб: “Тўғри яшай олдимми?” – деб ўз-ўзингизга савол берганмисиз? Агар ишонч билан “ҳа!” деб жавоб қайтара олсангиз, буюк ишлар қилибсиз экан. Кишининг оқилона китоблар битиши шарт эмас, аммо ҳаётда ўзини оқилона тута билиши мутлақо зарур! Зеро, Одам боласининг энг улуғ ижоди –оқиллик билан умр кечирмоқликдир. Қолганлари: мансаб йўлида сарсари кезиш, бойлик орттириш, шоҳона қасрлар қуриш каби ишлар ўз кўнглини тўйдиришга уринишдан бошқа нарса эмас. Қани эди, кўнгил қурғур тўя қолса…

      Азизлар, баён этилажак сатрларни охиригача сабр билан ўқиб чиққанингиздан сўнг “Тоҳир Малик тўғри яшай олдими?” деган саволга биргаликда жавоб топамиз. Албатта, жавобнинг энг тўғриси, адолатлиси сизники бўлади. Агар манманликни, худбинликни, шахсиятпарастлик ва шу каби қатор иллатларни енга олган бўлсам, менинг жавобим ҳам ҳақиқатга яқинроқ туради, инша Аллоҳ!

      “Ўзингни ўзинг англаб ет!” дейишади. Хўш, қандай англамоқ мумкин? Бунинг учун киши ўзига қараши, ўзини ўзи идора этмоғи лозимми? Ўз-ўзини англамоқ учун бу кифоя эмас. Бунинг биринчи шарти: одам атрофидагиларни зийраклик билан