Yay səhəri. Аббас Сиххат

əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində şair, nasir, dramaturq, tərcüməçi, pedoqoq kimi tanınan Abbas Səhhətin uşaqlar üçün yazdığı yığcam, sadə, aydın ifadə tərzi ilə seçilən poetik nümunələri, nəsihətamiz, tərbiyələndirici əhəmiyyətə malik təmsilləri, dövrün reallıqlarını, insanların mənəvi-psixoloji yaşantılarını tünd və real boyalalarla əks etdirən hekayələri, təhsilin inkişafı istiqamətində rast gəlinən çətinlikləri, dövrün ictimai-siyasi həyatını əks etdirən pyesləri bu gün də öz dəyərini itirmir və uşaq ədəbiyyatımızın inkişafında əhəmiyyətini qoruyub saxlayır.

Günay Qarayevafilologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent

      Şeirlər

      YAZ

      Qızışdırar bahar ayı yerin, göyün havasını,

      Dəyişdirər, tünüklədər xəlaiqin1 libasını.

      Bəzəklənir, düzəklənir, bağın fəzası rənglənir,

      Yaşıllanır, həm allanır, şükufələr2 çiçəklənir.

      Bitər çəməndə lalələr, əlində al piyalələr,

      Səhər zamanı dürr kimi düşər ot üstə jalələr.

      Sürü-sürü qoyunları çoban yamacda otladar,

      Alar ələ papağını, oxur şikəstə, fit çalar.

      İnək, camış, qoyun, quzu çıxar naxırda otlağa,

      Köçər arandan el, gedər yavaş-yavaşca yaylağa.

      Taxıl yerin şum eyləyib əkin əkər əkinçilər,

      Əlində dəryaz ot biçər mayıs3 ayı biçinçilər.

      YAY

      Təmuz4 ayında dan yeri ki, başlayar açılmağa,

      Səmaya doğru qırmızı alov durar saçılmağa.

      Kəsər qərarü taqətin yayın havası quşların;

      Qaçar ağaclar altına, gələr sədası quşların.

      Divar dibində kölgədə xoruz, toyuqlar uyqular,

      Naxırçılar qaramalı sürüb sərin suya salar,

      Bürünməsilə alnının tərin əkinçilər silər,

      Hərarətin sərinlədən havada bir külək dilər.

      Yavaş-yavaş dəyər, yetər ləzzətli, dadlı meyvələr,

      Gilasü albalı, kahı, xoş iyli sarı heyvalar.

      Biçər biçinçi arpanı, döyər əkinçi xırmanı,

      Çuval-çuval döyüb yığar əkinçi arpa-buğdanı.

      Əgər ki, yayda zəhməti əkinçinin ziyad5 olur,

      Ziyad olursa, qış günü o da qədr şad olur.

      PAYIZ ÇAĞINDA

      Payız çağında hər səhər soyuq-soyuq külək əsər.

      Ağaclara, budaqlara dəyəndə yarpağın tökər,

      Xəzan ayında meyvələr şüru6 edər savılmağa7.

      Bazara turp, kök, kələm, soğan gələr satılmağa,

      Küləkli qar, yağış yağar uzun-uzadı yaylağa.

      Köçər o vaxt el-oba, enər tamamı qışlağa,

      Gündüzlərin qısalması yetər bu vaxt qayətə.

      Gecələrin uzanması yetər o dəm nəhayətə,

      O vaxt şəhrü qəryənin8 məkatibi güşad9 olur.

      Oxumağa uşaqların həvəsləri ziyad olur.

      QIŞ

      Payız çatanda axıra boranlı, qarlı qış yetər,

      Soyuq, yağış, küləkli qar xəlaiqi məlul10 edər.

      Havanın onda artırar soyuqluğunu günbəgün,

      Ağacların vərəqləri düşər, xəzəl olar bütün.

      Donar şirin sular bütün, düşəndə şaxta onlara,

      Məşəqqət ilə sındırıb qarı yığarlar anbara.

      Dəyirman işləməz, donar, gəliş-gediş çətinlənər,

      Bazarda nırxı11 şeylərin o dəm ziyadə yüksələr.

      Qopanda qarlı fırtına cahanı tar-mar edər,

      Qırar, yıxar ağacları, qiyamət aşikar edər.

      Sükuta dalıyor meşə, cahanı başqa hüzn alar,

      Qar üstə ol zaman fəqət qırıldaşar da qarğalar.

      Qaçarlar isti yerlərə tamam quşlar ol zaman

      Bizimlə qışlayar fəqət dolaşa, sərçə, sağsağan.

      Geyər cırıq bürünməsin soyuqda titrəyər, əsər,

      Gedər odunçu meşəyə, ağac qırar, odun kəsər.

      TƏBİƏTİN GÜLMƏSİ

      Yaz gəldi, bahar oldu, qışın şiddəti getdi,

      Qar bitdi, külək yatdı, soyuq axıra yetdi.

      Gün çıxdı, işıqlatdı yazın çənli havasın,

      Tərk etdi hava tutqun olan tirə libasın.

      Göy səmti açıldıqca könüllər də açıldı,

      Dünya üzünə zövq, səfa endi, saçıldı.

      Çöllər, dərələr dürlü çiçəklərlə bəzəndi.

      Dağdan, qayadan qar əridi, çaylara endi.

      Güldükcə təbiət, açılır min cürə güllər,

      Quşlar da bu əhvalı görüncə sevinirlər.

      Göy səmti açıldıqca könüllər də açıldı,

      Dünya üzünə zövq, səfa endi, saçıldı.

      BAĞÇA

      Göyərin, göy çəmənlərim, göyərin,

      Sünbülüm, yasəmənlərim, göyərin.

      Açılın, iyli güllərim, açılın,

      Allı-əlvanlı güllərim, açılın.

      Yetişin, meyvəciklərim, yetişin,

      Saralın, heyvacıqlarım, yetişin.

      Mənə bir sevgili qonaq gələcək,

      Gələcək, bilmirəm, haçaq gələcək.

      Gələcəkdir

1

Xəlaiq – burada: bütün canlılar

2

Şükufə – açılmış gül, çiçək

3

Mayıs – may ayı

4

Təmuz – iyul ayı

5

Ziyad – artıq

6

Şüru – işə başlama

7

Savılmaq – sovulmaq sözünün təhrif olunmuş forması, mənası hansısa bitkinin mövsümünün bitməsi, həmin meyvənin, və ya tərəvəzin qurtarması

8

Qəryə – böyük kənd, kiçik şəhər

9

Güşad – genişlik, açıqlıq

10

Məlul – bezmiş; kədərli, qəmli

11

Nırx – ən zəruri ehtiyacları təmin edən mallara hökumət orqanları tərəfindən qoyulan qiymət