Oğluma nəsihət. Низами Гянджеви

kimi

      Çəkərsə kimsə əgər yerlə, məndə görməz əsər.

      Cahanda kimsə məni ondan ötrü yad etmir,

      Bu halla söylə, zəif bir vücud nə yadə düşər?

      Əyildi qədd kamantək cahanda gör nə sayaq,

      Çəkindi tiri-əcəldən, önündə tutdu sipər.

      Səmayə doğru necə ruhum eyləsin pərvaz?

      Bu qəmli, alçaq olan yerdə sındı balü3 pər.

      Ümid meyvəsini tökdü cahan bağında,

      Dağıtdı hər tərəfə hər dəm o daşlar, yellər.

      Tökəndə meyvəsini dik dayanar daim ağac,

      Əyildi qamətimin tingi ta ki, tökdü səmər.

      Yox oldu baş iki çiynim içində biryolluq,

      O, əcəl xəncərinin qorxusundan etdi həzər.

      O dostlar eşqi ilə hey bu zəif gözlərdən

      Süzüldü çöhrəmə yaş, çünki gəldi vəqti-səfər.

      Zəiflik aldı məni, hüzn evində yurd saldım,

      Dedim ki, astanadan keçmə çətinlik törədər.

      Mənəm bu səhfədə son kəlmənin axır hərfi,

      Nə məna məlumum oldu, nə də ki bəlli cər.

      Bəyazı fərq eləmir gözlərim qaradan heç,

      Yanağım Ay ilə Güntək əgərçi şölə çəkər.

      Keçibdir ömür, həyatım günahə sərf olmuş,

      Odur ki, gördü xəcalətli məni bu ellər.

      Düşübdür əllərimə əsməcəli titrətmə,

      Sevinc badəsini burda nuş edim nə təhər?

      Qonaqdır indi yanımda əcəl, nə çarə edim?

      Həyatdan özgə şeyi məndən istəmirsə əgər?

      Şirinlik almadı ağzım həyatda bir ləhzə,

      Südümlə şəkkərim ağzımda daddı təkcə zəhər.

      Həyat mənzilinə indi vida eyləyirəm,

      Əyildi qədd, məni ağuşa çəkmək istər.

      O qədər düşmüşəm əldən ki, hər an qorxuludur,

      Bədəndə üzvlərim parçalanıb özgələşər.

      Mühasib əlləritək mən yıxıla-qalxa daha,

      Təəccüb eylə ki, illər sayıram şamü-səhər.

      Bu bağın istəmirəm abü-həvasıyla olam,

      Yetişdi Xızr suyu, İsa dəmindən də zərər.

      Gözümdən axdı buludtək sular həsrətdən,

      Cavanlıq ötdü yaman tez, dalınca qaldı nəzər.

      Cavanlıq itdi əlimdən, yox oldu yollarda,

      Bu əyri qəddim ilə göz onu yerlərdə gəzər.

      Etimad eyləməsəm kölgə kimi divarə,

      Bu halda durmağa hardan tapılar məndə təpər?

      Ətirlə, rəng ilə aldatdı məni tifil kimi,

      Zəmanə aldı mənim gəncliyimi burda hədər.

      Sevinc mülkü verir müjdə eyş-işrətdən,

      Qulaqda ağ tüküm amma yetirdi özgə xəbər.

      Cahanda hey yıxıla-qalxa ruzi axtarıram,

      Ağıl deyir ki, qarışqa necə gör danə çəkər?

      Zəmanə hadisələr daşını yağdırdı yaman,

      Nə qədər qoydu qala çərx məndə, nə gövhər.

      Hünərlə fəzlimi hər eyib gəzənlər dandı,

      Betərdir onlara hər eyibdən indi bu hünər.

      Mənim ki qəlb evimi nurə qərq edib ürfan,

      Bu əyri qəddimi etmiş özünə halə qəmər.

      Həmişə düşdü düyün işlərimə minlərlə,

      Bu yolda hansı cəhətdən üzümə bəxt gülər?

      Bu dövr gülşəni içrə məni bax yıxmaq üçün

      Ayağım üstünə göylər həmişə balta çəkər.

      Cahanda yox xəbərim surət ilə mənadan,

      Könüldə, gözdə görünmür bunlardan əsla əsər.

      O qədər var günahım, hətta cəhənnəm əhli

      Yanında görsə məni, tez durub kənar gəzər.

      Günah bağçasının əyri qədli tingi mənəm,

      Zəmanə hey qurudur, yandıra məhşərdə məgər.

      Həmişə səhv, xəta hərfi, kəlməsi ancaq

      Qələmlə yazdı qəza səhfə-səhfə hökm, qədər.

      Bu hərfi silsə, silər gözdən axan tövbə yaşı,

      Qəzayə tabe deyildir nə fayda burda qədər.

      Bu yerdə hökm qəzanındır, əlimdən nə gəlir?

      Keçirsə hər nə xəyaldan, mənəm ondan da betər.

      Günahla ömrü keçirdim məni kim öldürsə,

      Ağıl müftisi eylər qanımı burda hədər.

      Odumla cuşə gələr çərxi-fələk ümmanı

      Zəbanə çəksə əgər köksüm altda atəşlər…

      Ağlın gözü işıqlanmış qəlb evinin çırağından

      Ağlın gözü işıqlanmış qəlb evinin çırağından,

      Yaxşı olar bu nurilə gizli xəznə axtarasan.

      Xəznə tapmaq istəyirsən, sındır canın sütununu

      Ki, xəznələr asanlıqla ələ gəlməz, anla bunu!

      Əgər xəznə ilanısan, halqa olma qapıda sən,

      Viranlıqdır xəznələrin şahmarına əsil məskən.

      Səhv elədim, ilan olma, lap cənnətin ilanı da,

      Ki, haqqında pis söz yazıb, verməsinlər səni bada.

      Əgər cənnət istəyirsən, özün parla gövhər kimi,

      Gecələri işıqlandır öz nurunla qəmər kimi.

      Gecə Aytək oyaq ol ki, sirlər əyan olsun sənə,

      Əgər aləm görən Aysan, ya da şahsan bu aləmə.

      Ancaq gecə mövcud olar səfalı üz, ayıq ürək,

      Zülmət içrə həyat suyu və al yaqut tapılan tək.

      Yaxşı

3

Bal – qanad