Син биир күүтэр эбиппин…. Галина Нельбисова

диэки муннугар киһи ынчыга иһиллэр. Онон сабаҕалаатахха, биир киһи нэһиилэ олоруох курдук буолан иһэн, тайаммыт илиитэ уйбакка, «лис» гына түһэн, эмиэ им-дьим баран хаалла.

      Онтон сотору соҕус тыын киллэрэн, истиэнэҕэ кэлтэгэйдии нэһиилэ өйөнөн олорон, ким бааргын, өрүһүй диэххэ айылаахтык, уҥуох илиитинэн салгыны харбыалаата. Суох, кими да булбата, арай муннук тымныы чэҥин харбаан көрдө. Онтон арыый көнөн, чэҥнээх эркиҥҥэ көхсүнэн өйөннө уонна «хар» гына хаанынан силлээтэ.

      – Хара дьайдар!.. Бүтүн Арассыыйаны син биир кыайбакка саатыаххыт ээ. Абам эбит, бу кэриэтин биирдэскитин эмэ анныбар баттаан баран өлбүтүм буоллар! – диэн баран, бөтөн, сымыһаҕын быһа ытырда.

      Бу олордоҕуна эмискэ күлүүс тыаһа халыгырыы түстэ. Хаайыы тимирдээх халҕана күлүр гына аһылынна, түөрт саалаах киһи ааҥҥа адаарыстылар.

      Таһырдьа дьиэ ааныгар моойторуктаах хара ыт, тоҥнохпун даа, хаһан тахсаҕын диэх курдук, муннун хамсата-хамсата, хас киирэр-тахсар киһини сытырҕалыы олордо. Кэлин уһугар тиийэн ыксаата быһыылаах, бүрүөлээх халҕаны тарбаан тардырҕатта. Ол олордоҕуна арай эмискэ дьиэ аана тэлэс гына түстэ уонна биир саалаах киһи: «Чэт, бу туох ыта булла!» – диэт, ыстыыгынан өтөрү түстэ да, сыыһа анньан кэбистэ. Ол да буоллар ыт тахсыбыт дьону, тоҕо эрэ кулгааҕын ньылаччы туттан, хараҕын күлбүт курдук көрөн, батыста.

      Түүн күтүр тымныыта, хараҥата олус хойдубут, бэл диэтэр сулустар тоҥон кыччыырга дылы гыммыттар. Халлаан буоллаҕына үрдүк бэйэтэ намтаан, симилиэс курдук дьэбидийэн, ыга баттыахха айылаах буолбут.

      Аллара, үрэх толоонун ортотугар, арыы тыа, баатанан сууламмыт курдук маҥхайан, утуктуу турара.

      Били дьон онно бардылар. Тыа саҕатыгар баар кыра соҕус ырааһыйаҕа тохтоотулар. «Тур манна!» – диэн, били Бүөтүр оҕонньор көрсүбүт бандьыытын «хамандыыра» бэлэһэ хайдыаҕынан хаһыытаан тоҕо барда. Чоҥкуйа тоҥмут тыа мастара: «һук! Бу туохпут кэллэ?!» – диэбиттии, соһуйан саҥа аллайарга дылы гыннылар уонна бары үмүөрүспүт курдук иһиллии-көрө, ылы-чып бардылар.

      Икки илиитэ кэдэрги кэлгиллибит киһини улахан тиит аттыгар туруордулар. Кини аттыгар моойторуктаах хара ыт кэлэн, сүрдээх үчүгэйдик кылап-халап көрө-көрө, олорунан кэбистэ. Киһи, ытын көрөн баран, дьэ билигин эрэ өйдөммүт курдук, сүрэҕэ ыарыйда. Кини хараҕар үстээх уолчаана көһүннэ, күлүмнүү турар аламай күнэ арыллан ааста, кэргэнэ, имииһит аҕата, табаарыстара, Ленин сырдык мэтириэтэ – барыта хараҕар субу ирбэнньиктийэн кэллилэр… Онтон Охоноон эмискэ:

      – Сиэхситтэр, сиэҥ! – диэн хаһыытаата уонна икки хаамыыны утары атыллаата. – Эһигинниктэр быстан хаалбыт акаарыны миигин эрэ сиэххит, оттон сэбиэскэй былааһы син биир тиискит хотуо суоҕа! Чэй, ытыҥ, сиэбиккит көлөһүммүн, сүлбүккүт тириибин, аны иһиҥ ыраас хааммын!

      Охоноон ревком өлөөрү туран хаһыытаабыт хаһыыта, ой дуораана буолан, дьыбардаах салгыҥҥа ыраах куҥкунуу турда…

      Саа сомуогун тыаһа лаһыгырыы түстэ. Ылы-чып, ким да тыына да иһиллибэтэ, оттуун-мастыын кирийэн, алдьархайы көһүтэн, чуумпуран турдулар.

      Онуоха: