Səbahəddin Əli haqqında xatirələr. Коллектив авторов

Читать онлайн.
Название Səbahəddin Əli haqqında xatirələr
Автор произведения Коллектив авторов
Жанр
Серия Xatirə ədəbiyyatı
Издательство
Год выпуска 0
isbn 978-995-255-740-4



Скачать книгу

>“Xatirə Ədəbiyyatý silsiləsindən 23-cü kitab

      ÝÇÝNDƏKÝLƏR

      ÖN SÖZ

      Giriº

      NAZÝM HÝKMə–

      Ön söz yerinə: “Səbahəddin Əliyə dair”

      41 ÝLLÝK HəYAT TARÝXçəSÝ

      XATÝRƏLƏR

      SüHEYLA CONKMAN

      –Böyük qardaþým Səbahəddin Əli

      ALÝYə ƏLÝ

      –Birlikdə olduðumuz günlər

      FÝLÝZ ƏLÝ LASLO

      –Xatýrlaya bildiklərim

      MəLAHəT TOQAR

      –Dostum Səbahəddin Əli

      NÝYAZÝ BəRKəS

      –ªəxsi xatirələr

      MəDÝHə SəRTəL

      –Tanýdýðým qədəri ilə – Səbahəddin Əli

      NÝYAZÝ AðýRNASLý

      –Kədəri ürəyimdəki təzəliyini qoruyur

      MüVəFFəQ ªəRəF

      –Yaþadýðýmýz dövr və Səbahəddin Əli

      VəDAT GüNYOL

      –Səbahəddin Əli – Könül quþumun bir qanadý

      ÝSMAYýL HAQQý BALAMÝR

      –Yaºamaqdan zövq alan insan

      EROL GüNEY

      –Tanýdýðým Səbahəddin Əli

      SEVGÝ SANLý

      –Ziyalý insan: Səbahəddin Əli

      SAMÝM QOCAGöZ

      –Səbahəddin Əli ilə

      MüCAP OFLUOðLU

      –Səbahəddin Əlini tanýmaq

      KAMAL BəKÝR

      –Səbahəddin Əlini anarkən

      ÖN SÖZ

      Filiz Əli və Atilla Özkýrýmlý birlikdə hazýrladýqlarý və 1978-ci ildə çap olunmuº bu kitabla Səbahəddin Əlinin həyatýna dair xeyli naməlum faktlarý üzə çýxarmýþ, bir çox ºəxsi sənədi ilk dəfə nəºr etdirmiºlər. Səbahəddin Əlini tanýyanlar onunla baðlý xatirələrini yazaraq kitaba çox böyük töhfə vermiº, bütün bunlar da əlinizdə tutduðunuz bu kitabý Səbahəddin Əli ilə baðlý tədqiqatlarýn ən əhəmiyyətli qaynaðýna çevirmiþdir.

      1978-ci ildə böyük bir cəsarətin və sədaqətin nəticəsi olaraq çap olunan kitab, sadəcə, Səbahəddin Əli haqqýndaký araþdýrmalar üçün mənbə deyil, bir sənətkarýn ölümündən sonra onun üçün edilməsi vacib olanlarý göstərmək baxýmýndan da əhəmiyyətli nümunə oldu. O vaxtdan keçən otuz beº il ərzində Səbahəddin Əli barədə xeyli kitab nəºr olundu, sərgilər açýldý, sənədli filmlər çəkildi.

      Kitabýn geniþləndirilmiº ikinci nəþri 1986-cý ildə nəºriyyat tərəfindən həyata keçirildi.

      Üçüncü nəºr isə olduqca uzunmüddətli əziyyətin və Səbahəddin Əli ilə baðlý aparýlmýþ uzun araþdýrmalarýn məhsuludur. Bu nəºrə “A-dan Z-yə qədər Səbahəddin Əli” kitabýndan yeni məlumatlar, daha əvvəl “Delta” seriyasýnda yer almýþ yazýlar və dövri mətbuatda Səbahəddin Əli haqqýnda dərc olunan bəzi yazýlar əlavə olunmuºdur. Kitabýn birinci nəºri vasitəsilə oxucu ilə ilk dəfə görüºə gələn “Məktublar” “Hər zaman gənc qalacaðam”da, þeirlər isə “Bütün ºeirləri” kitabýnda bir araya gətirilməsi səbəbindən bu nəºrdən çýxarýlmýþdýr. Olunan bütün dəyiºikliklər aid olduqlarý səhifələrdə haºiyələrlə bildirilmiºdir. Daha əvvəlki nəºrlərdə yer almýþ haþiyələr gözdən keçirilmiº, onlara əlavələr olunmuº və bir-birinə uyðunlaþdýrýlmýþdýr.

      Yeni nəºrin çox sevilən yazýçý olan Səbahəddin Əlinin türk ədəbiyyatýndaký yerini daha yaxþý baþa düþməyimizə kömək edəcəyini düºünürəm. Yeni araþdýrmalara ilham mənbəyi olmaq ümidi ilə…

      Sevəngül Sönməz

      Üsküdar, 2013

      Giriº

      Türk nəsrinin cümhuriyyətdən sonraký inkiþafý qiymətləndirilərkən xüsusi qeyd edilməli olan Səbahəddin Əlinin öldürülməsindən otuz il keçməsinə baxmayaraq, onun həyatý, əlaqələri, davranýþ xüsusiyyətləri, bir sözlə, insan olaraq portreti hələ də çəkilməmiºdir. Üstəlik, o, hekayə və roman yazýçýlýðýndan əlavə, Nazim Hikmətin həbsdə olduðu, sosialist düþüncənin qəbul edilmədiyi, sosialistlərin təqib olunduðu dövrdə siyasi məzmunlu mübarizəni bir neçə dostu ilə birlikdə həyata keçirən insandýr. Bu səbəbdən də eynilə Lorka kimi, Xara kimi o da faþizmin qurbaný hesab edilməlidir.

      O, 1948-ci il fevralýn 5-də “Qandallý hürriyyət”də dərc olunmuº “Əsl böyük təhlükə bügünkü səlahiyyətsiz iqtidarýn fəaliyyətidir” yazýsýndan “Fərsiz idarə etdikləri milləti kommunizm təhlükəsindən qurtarmaqdan ötrü əcnəbilərin ianəsini gözləyən insanlarla pis yola düþmüþ arvadýnýn namusunu dostlarýnýn köməyilə təmizləmək istəyən adam arasýnda heysiyyətsizlik nöqteyi-nəzərindən heç bir fərqin olmadýðýný bu millət çox yaxþý baþa düþür” cümləsinin çýxarýlmasýna baxmayaraq, öldürüldükdən sonra da mühakimə olunan adamdýr.

      Amma təəssüf ki, illər boyu nə yoldaþlarý, nə dostlarý, nə yaxýnlarý, nə mütərəqqi ziyalýlar, nə də sənətkarlar Səbahəddin Əliyə sahib çýxa bildilər. Qaçmaq istəyini gizlətmədiyi üçün yoxa çýxdýqda xaricə getdiyi düºünülmüº, öldürülməsi xəbəri mətbuata düz doqquz ay sonra gəlib çatmýþdýr. O ölüm ki, hələ də üstü açýlmamýþ, həqiqi günahkarlar tapýlmamýþdýr. Yaradýlmýþ qorxu və ürkü ºəraitində adýný çəkmək cinayət sayýlmýþ, faktlar unutdurulmuº, yaratdýðý əsərlər nəþr olunmamýþdýr. Bu elə bir təzyiq, elə bir senzuradýr ki, heç bir qanuni əsasý yoxdur.

      Amma türk ziyalýsýna, türk sənətkarýna, türk gəncinə nə Nazim Hikmət, nə də Səbahəddin Əlini unutdura bilmiºlər… Mütərəqqi düºüncəni, xalqýn tərəfində, fəhlənin tərəfində olan ziyalýlarý, sənətkarlarý boðmaq, yox etmək istəyənlər tarixin qaranlýqlarýna gömülmüº, cýrtdanlaþdýraraq əzmək istədikləri insanlar öz üsyanlarý, yaradýcýlýqlarý ilə qaranlýðý daðýdaraq div olmuþlar. Bu gün onlarýn türküləri oxunur, yaradýcýlýðý ürəyimizə ºüur və müqavimət toxumu səpirsə, bu, inandýqlarý doðrularýn, baðlandýqlarý dünyagörüþünün gücündən irəli gəlir. Bu, reallýðý, həyatýn gerçəkliyini məhz öz dünyagörüºləri və sənətkar ºəxsiyyətləri ilə yoðurub bizə ötürmələrindən irəli gəlir.

      Belə olduðu halda onlar artýq, sadəcə, yaradýcýlýqlarý ilə deyil, həyat tərzləri, ºəxsiyyətləri, insani tərəfləri ilə də tanýnmalý, qəbul edilməli, dəyərləndirilməlidirlər. Xatirələri yaþadýlmalý, onlardan qalan nə varsa, tək söz olsa belə, dərc olunmalý, dostlararasý söhbətlərdə danýþýlanlar da yazýya alýnmalýdýr. Çünki məhz bu yolla onlarýn böyüklüyünün sirri açýla, yaradýcý þəxsiyyətləri çoxölçülü olaraq ictimai və fərdi reallýqlarý daxilində qiymətləndirilə bilər.

      “Səbahəddin Əli” adýný daþýyan bu kitab məhz belə bir məqsəd, belə bir cəhdin məhsuludur. Bundan baºqa, bu kitab Səbahəddin Əlinin çox sevdiyi qýzý Filizin öz anasý və atasýnýn dostlarýnýn köməyilə onun üçün hazýrladýðý hədiyyə hesab oluna bilər.

      Mənimsə bu kitaba verdiyim töhfə böyük deyil. Hətta materialla təmin etməyə səy göstərdiyimi də deyə bilmərəm. Xatirələr, məktublar, araþdýrmalar, Səbahəddin Əlinin çap olunmamýþ əsərləri