Kainatin mələkləri. Эйнар Гудмундссон

öz Krayslerini Kalkofnsvequr boyunca sürərkən anam İslandiya doğuş mərkəzində ağrılar içərisində hələ də qışqırırdı.

      O, taksi dayanacağına doğru burulub maşını orada park etdi.Amma havada bir narahatlıq duydu.

      Atam yenicə maşından düşmüşdü ki, hər istiqamətdən ona doğru insanlar axışmağa başladılar. Yox mənim anadan olmam münasibəti ilə sevinc xəbəri çatdırıb muştuluq almaq üçün yox, onlar sadəcə atama iki vərəq verdilər.

      Vərəqlərdən biri həmkarlar ittifaqının rəhbəri tərəfindən, o cümlədən taksi sürücüləri həmkarlar ittifaqının rəhbəri tərəfindən imzalanmışdı.

      Vərəqədə vətəndaşlar Austurvollur meydanına doğru getməyə, Parlament qarşısında keçirilən etiraz mitinqinə qatılıb ümumxalq referendumu keçirilməsini tələb etməyə məcbur edilirdi.

      Digər bir vərəq isə höküməti formalaşdıran koalisiya partiyaları tərəfindən imzalanmışdı. Onlar da insanları Austurvollur meydanına doğru səsləyirdilər, sadəcə onlar vətəndaşların ora gedib referendum tələb etməsini yox, parlament binasının müdafiəsinə çağırırdılar.

      Atam havada narahatlıqdan daha artığını duydu. Meydandan gələn səs, burada, uzaqlarda, taksi duracağında belə eşidilirdi.

      Maraq ona güc gəldi, o bir siqaret yandırıb mühərriki işə saldı. Posthusstreatidə qələbəlik idi. İnsanlar üzlərində dəhşət ifadəsi ora-bura qaçışırdılar.

      O meydana doğru hərəkət etdi, orada nə baş verdiyini öz gözləri ilə görmək istəyirdi. İnsanlar qışqırışır, kimisə çağırırdılar. Leysan yağış yağırdı. Parlament binasının qarşısına minlərlə adam yığışmışdı.

      Nə baş verdiyini anlayana kimi onun qarşısında bir bibər qazı partladı, artıq bir an sonra onun qarşısında bir toz dumanı var idi.

      O əli ilə üzünü örtdü və gözlərini bərk-bərk yumdu. Gözləri dəhşət yanırdı, yaş damcıları az qala su kimi yanağı boyunca süzülürdü. Meydan boyu göylərə bibər qazının tüstüsü qalxırdı.

      Dünya əjdahayamı çevrilirdi?

      Bu hərc-mərclikdən qorxuya düşən atam geri tələsdi. Elə tələsirdi ki, ayağı az qala yerə dəymirdi, o taksi duracağından ən qısa yolu istifadə edərək Şeqqatadakı qaynıgilə getdi. Babamgil Lyosalandda fermerliklə məşğul olmağı dayandıranda sonra köçüb orada yaşayırdılar. Elə bu torpaqda sonralar biz ata mülkümüzü tikmişdik. Mülkün ətrafındakı çəmənliklərdə isə anam sonralar öz yuxularında sərgərdan gəzib dolaşarmış.

      Nənəm, Maria əvvəl atamı görəndə elə düşünüb ki, kişi ya içib ya da hansısa qəribə bir ruh halındadır. Amma atam nəhayət özündə güc tapıb nələrin baş verdiyini danışandan sonra nənəm ona demişdi: Get yuxarı, xəstəxanaya. Xəbərin var, sən artıq atasan!

      Atam gəlib çatanda mən artıq doğulmuşdum. Anam məni əlində saxlayırdı. O yorğun, amma xoşbəxt idi. Atam məni görəndə fəxarətdən partlayırmış az qala.

      Birinci dəfə məni əlində yeni doğulmuş bir quzu balası kimi saxlamışdır.

      Hər şey bir yana, o kənddəki qoyunların doğmasına şəhərdəki insanların doğmasından daha çox öyrəncəli idi.

      Sonra o məni göylərə qaldırıb yerində dövrə vurdu. Gördüyüm qədəriylə onun yanaqları boyu yaşlar süzülürdü. Amma bu göz yaşlarının mənə görə, yoxsa ki, indicə məruz qaldığı gözyaşardıcı qaza görə olmasını ayırd edə bilmədim.

      7

      Bir NATO müttəfiqi kimi bu İslandiyanın tarxindəki ən qara gün idimi? Həmin gündən bu yana həm NATO, həm də müttəfiqlər məhz belə olmasında israr edirdilər. Bu dağ insanının xüsusi ruhunun göstəricisi idimi?

      Anamın ağlında belə düşüncələr yox idi. Onun gözlərində bu, parlaq bir gün idi. Sonradan məni ağuşuna alacaq zülmət qaranlıqdan isə əsər əlamət yox idi.

      Əksinə mən qarı süpürüb bir kənara atan qar təmizləyici bir maşın kimi idim. Bu səhnə səhv etmirəmsə, mənim XIX əsrdə yaşamış adaşımın şeirində təsvir olunmuşdu. Mənim valideynlərim – yəni məni düzüb-qoşan ər-arvad Olaf Olafsson və Qudrun Palsdottir isə sevincdən göyün yeddinci qatında idilər.

      Beynimdə sonradan əmələ gələn xaos isə həmin gün İslandiyanın paytaxtında, parlament binasının qarşısında baş verən çaxnaşmalarla əlaqəli bir şey imiş yəqin.

      Birdən-birə dünya mənə mikrofəzadakı dəli insan təsiri bağışladı: Şizofrenik, ikiyə bölünmüş dünya mənə xroniki yanılmalar kimi göründü.

      Öz yanılmalarını nəzarət altında saxlamaq üçün psixiatrik xəstələrə dərmanlar verilir, həmçinin dəliliyin simptomları ilə mübarizə aparmaq üçün bəzən bu dozanı qaldırırlar. Həmin dərmanlar beyinə siqnalın ötürülməsini ləngitmək üçün zülalla zəngin olurlar. Amma cəmiyyətlər dəliliyin kütləvi xarakter almasının qarşısını kəsmək üçün özlərini müdafiə edir, buna uyğun silahlar icad edirlər.

      Ey qara və ağ dünya… Dəli paltarında olan insan üçün məhdudlaşdırılmış, sərhədləri olan dünya…

      İndi sən mənim ağlımdan köhnə filmin epizodları kimi gəlib keçirsən, küçədəki yağış damcılarının səsi kimi, yaranan gölməçələr kimi və bir gün ölümə doğru sürən maşın kimi…

      8

      Mən anadan olanda atam Hellişedi bataqlığına, Kamb fermasına yol almışdı. Atamın oradakı yaşamından 20 il ötmüşdü.

      Həmin anda atam babam haqqında düşünmürdü. Babam Olaf səhnədən mənim edə biləcəyim kimi cəld şəkildə qeyb olmuşdu.

      Baba Olaf uzun illər sahildə balıq tutmaqla məşğul olmuş, həmçinin balıqçı təknəsi olan samballı sakinlərdən biri ilə yaxın dostluq etmişdi. Daha sonra isə dəniz macərasına son vermiş, quruya qayıdaraq həm də pərakəndə satışla məşğul balıqçı firmalarından birində keyfiyyət təftişçisi vəzifəsində işləməyə başlayıb.

      Babam dənizdən ayrılandan sonra içməyə başlamışdı. O, əvvəl balıqçı şirkətinin dükanında ikən az içirdi, zaman keçdikcə içkinin miqdarını artırırdı. Və ailə, baba, nənə, uşaqlar, hamısı on nəfərdən ibarət böyük bir ailə axırda aqibəti ilə barışmalı oldu, onların son sığınacaq yeri Şömmanstiqurdakı binanın balaca, rütubətli bir zirzəmisi olmuşdu.

      Qışda, qar yağan zaman, bura tamamilə qaranlıq olurdu. Uşaqlar hamısı döşəmədə sərilib yatdıqlarından bu dar məkanda addımlayarkən onları tapdalamamaq üçün ehtiyatlı olmaq lazım idi.

      Qaranlıq, rütubətli otağın çirkli döşəməsinin deşiklərindən siçovullar boylanardı və babamgil oradan köçəndən sonra zirzəmidə heç kəs yaşamadı.

      İndi də mənim atam at-arabasında Hellişidi bataqlığına doğru irəlilədikcə babam haqqında düşünmürdü. O, küləyin üzünü yalamasını və onu qarşılayan ayıbalasından tikilmiş evləri qeyri-müəyyənliklə seyr edirdi. Həmin evdə o ailəsi ilə bərabər ömrünün növbəti on iki ilini keçirəcəkdi. Orada o, qardaşı,