Kopenhagen trilogiyası. Тове Дитлевсен

sanki daha çox səs gəlir. Atam bir neçə səhifə çevirəndən sonra Edvin iri, qəhvəyi gözləri ilə anama baxıb çəkicini yerə qoyur.

      – “Ana, bizim üçün nəsə oxuyarsan?” deyə soruşur. “Yaxşı” anam ona gülərək cavab verir. Qəfildən atam oxuduğu kitabı qarnının üstünə qoyur və mənə sanki nəsə sözü varmış kimi qəribə nəzərlərlə baxır. Amma atamla mənim bir-birimizə demək istədiyimiz sözlər heç zaman deyilmir. Edvin yerindən sıçrayır və sahib olduğu, qayğısına qaldığı yeganə kitabı anama uzadır. Bu, müharibə mahnıları olan kitabdır. Anam kitabı vərəqlədikcə o da yanında əyilib dayanır. Hərçənd onlar bir-birinə toxunmurlar, amma elə yanaşı dayanıblar ki, bu duruş atamla məni onlardan ayırır, təcrid edir. Anam oxumağa başlayan kimi atam əllərini sinəsində, qadağan olunmuş kitabın üzərində çarpazlayaraq yuxuya gedir. Anam ucadan, həvəslə oxuyur, sanki oxuduğu mahnının sözləri ilə vəhdətdə olur:

      Ana – bu anadır?

      Mən sənin hönkürüb ağladığını görürəm.

      Sən çox gəzmisən və heç yatmamısan.

      Mən indi xoşbəxtəm, ağlama ana.

      Bütün bu qorxulara rəğmən sağ ol ki, gəldin!

      Anamın bütün mahnılarının bir neçə bəndi var və o, birincinin sonuna çatmamış Edvin yenidən çəkicləməyə başlayır, atam isə ucadan xoruldayır. Edvin ondan ona görə oxumağı xahiş etmişdi ki, atamın oxumağından diqqətini yayındırsın. O oğlandır, oğlanlar isə insanı ağladan mahnıları dinləməyi xoşlamırlar. Anam da mənim ağlamağımı sevmir, belədə mən boğazımda yekə bir parça otururam və kitaba, döyüş səhnəsinə, ölməkdə olan, son anında əlini işıq saçan anasına doğru uzadan – əslində bu adamın orada olmadığını bilirəm – əsgər şəklinə baxıram. Kitabdakı bütün nəğmələrin eyni mövzusu var və anam onları oxuduğu müddətdə mən istədiyimi edə bilərəm, çünki həmin anlarda o qədər öz dünyasına qərq olur ki, ətraf aləmdə baş verən heç nə onun vecinə olmur. Heç aşağıdakılar sözləşməyə, dalaşmağa başlayanda belə onların səsini eşitmir. Rapunzel öz uzun, qızılı saqqalı ilə məhz orada öz valideynləri ilə birgə yaşayır və bir dəstə növruzgülü qarşılığında onu küpəgirən qarıya satmaqdan imtina edir. Mənim qardaşım şahzadədir və o bilmir ki, az sonra qüllədən yıxıldıqdan sonra kor qalacaq. O, masaya mismar çalır və ailənin sevincidir, fəxridir. Oğlanlar hər zaman belə olur, qızlar isə sadəcə ərə gedib dünyaya övlad gətirir. Onlara sadəcə dəstək vermək lazımdır və onlar nə başqa bir şey gözləyə, nə də başqa bir şeyə ümid edə bilərlər. Rapunzelin ata-anası Garlsberq pivə şirkətində işləyir və hər biri günə 50 pivə içir. Onlar axşam evə gələndən sonra da içməyə davam edir və mənim yatmaq vaxtımdan bir qədər öncə Rapunzelin üstünə bağırmağa, onu qalın çubuqla döyməyə başlayırlar. O, həmişə məktəbə üzündə, ayaqlarında göy qançırlarla gedir. Onlar onu döyməkdən yorulduqda isə sınmış stul ayağı, ya da butulka götürüb bir-birinə hücum etməyə başlayırlar. Və polis gəlib onlardan birini apardıqdan sonra nəhayət ki, bina üzərinə hüzur, sakitlik çökür. Polisi nə atam, nə də anam xoşlayır. Valideynlərimin düşüncəsinə görə, sakitlikdə yaşamaq istəyirlərsə əgər, Rapunzelin ata-anasına bir-birini öldürməyə icazə verilə bilər. “Onlar öz işini görür” – atam polis haqqında deyir. Anam isə polisin gəlib atasını həbsxanaya apardığı zamanlar haqqında xatirələrini tez-tez yada salır. O, bunu heç zaman unutmayacaq. Mənim atam isə heç içmir və heç vaxt da həbsxanaya düşməyib. Valideynlərim heç zaman dalaşmır və mənim vəziyyətim onlar uşaq olduqları zamandakından xeyli yaxşıdır.

      Amma aşağıda səs-küy qurtaranda, qaranlıq bir qorxu varlığımı, düşüncələrimi çulğayır və mən yatmağa getməli oluram. “Gecən xeyrə qalsın!” anam deyir, qapını bağlayır və yenidən isti qonaq otağına keçir. Mən paltarlarımı, hər ay Milad bayramında hədiyyə aldığım uzun qara corablarımı, axşam xalatımı əynimə keçirdib bir dəqiqə pəncərə kənarında otururam. Aşağıda həyətə baxıram, sanki bu dəqiqə yağış yağmış kimi hər zaman su axan qarşı binanın ön divarına tamaşa edirəm. Üzbəüz binadakı evlərin demək olar ki, heç birində otaqların işıqları yanmır, çünki hamısı yataq otaqlarıdır. Və tərbiyəli insanlar işıqları yanıq qoyub yatmır. Divarların arasından səmada tək ulduzun aradabir sayrışdığı bir dörbucaq parçasını görürəm. Mən onu axşam ulduzu adlandırıram və anam girib otağımın işıqlarını söndürdüyündə bütün varlığımla həmin ulduz haqqında düşünürəm. Çarpayımda uzanıb qapının arxasında qalaqlanan paltarlara baxıram. Onlar əyri-üyrü əllərə çevrilib boğazımdan yapışmağa cəhd edirlər. Qışqırmağa çalışıram, amma ağzımdan yalnız boğuq bir pıçıltı çıxır. Və nəhayət ki, qışqıra bildiyimdə həm yatağım, həm də özüm tər içində üzürük. Atam qapımın ağzında dayanıb, otağımın işığı isə yanıqdır. “Sən qarabasma görürdün.” – o deyir, – “Mən də uşaq olanda qarabasmalardan çox əziyyət çəkmişəm.” Mən cavabında deyirəm: – “Amma onda fərqli çağlar idi.” Dalğın baxışlarla mənə baxır, deyəsən düşünür ki, mənim kimi yaxşı həyat yaşayan bir uşağın qarabasmaları olmamalıdır. Mən utancaqlıq və üzrxahlıqla onun üzünə gülürəm, sanki bu qışqırıq axmaq bir davranış idi. Yorğanımı çənəmə kimi çəkirəm, çünki ata öz qızını gecə paltarında görməməlidir. “Yaxşı, yaxşı.” – o deyir, işıqları yenidən söndürüb çıxıb gedir. Eyni zamanda necəsə özü ilə mənim qorxumu da götürüb aparır. Çünki indi rahat yatıram, qapının arxasındakı paltarlar isə sadəcə köhnə cır-cındırlardır. Pəncərənin o tərəfində qorxusu, məşumluğu və təhlükəsi ilə çulğayan gecədən qaçmaq üçün yatıram. Gün ərzində bayram əhvalına bürünən, çox işıqlı olan İstedqade küçəsində polis və təcili yardım maşınlarının siqnal səsləri gəlir, mən isə heç nədən narahat olmadan yorğanın altında uzanmışam. Küçələrdə içkili kişilər yarılmış başları ilə yerdə sərələnib və əgər sən Kafe Çarlza girsən, öldürüləcəksən. Bu mənim qardaşımın dediyi sözdür, və o nə deyirsə, həmişə doğrudur.

      III BÖLÜM

      Demək olar ki, 6 yaşım var və tezliklə məni məktəbə qoyacaqlar, çünki oxuyub yaza bilirəm. Əziyyət çəkib anama qulaq asan hər kəsə bu haqda xəbər verib deyir ki, kasıb insanların uşaqlarının da beyinləri ola bilər. Beləliklə, bəlkə də hər şeyə rəğmən sevir məni? Mənim onunla münasibətim dəyişkən, yaxın, ağrılı olur və mən hər zaman onunla münasibətimizdə bir sevgi nişanəsi axtarıram. Etdiyim hər şeyi onu məmnun etmək üçün, güldürmək üçün, sevindirmək üçün edirəm. Bu iş son dərəcə yorucudur, çünki eyni zamanda ondan gizlədiləsi o qədər işim var ki. Bəzi şeyləri gizlincə qulaq asıb öyrənirəm, bəzilərini atamın kitabların-dan, elələri də var, qardaşım deyir. Anam təzəlikcə hospitalda olduğu müddətdə hər ikimizi Aqnete xalamla Peter əmimin evinə göndərdilər. Onlar anamın bacısı və onun varlı əridir. Mənə dedilər ki, ananın qarnında nəsə problem var, sonra isə Edvin gülüb mənə izah etdi ki, anamızın “məfkurə”si pozulub. Yəni, orada bir uşaq olub, amma sonra ölüb. Ona görə də göbəkdən aşağı hissəsindən kəsib həmin uşağı götürdülər. Bu sirli və dəhşətli idi. O, hospitaldan evə döndüyündə