Бөртектән – көшел / Из колосьев сноп. Ильдар Низамов

кебек, гәрчә телебезне иң көчле тасвирлау чарасы дип санасам да.

      Шушы Ленинградта мин рәссам Фәйзрахман абый Әминевнең әнисе сурәтен укучыма сөйләп бирергә теләп, шуны тел чаралары белән тасвирлап бирә алмавыма әрнүдән гарьләнеп, булдыксызлыгыма, көчсезлегемә җаным кыелган иде.

      Менә тагын уйлыйм: шедевр ул шуңа шедеврдыр да, аны сәнгатьнең бүтән төре белән кабат тасвирлап яисә ясап булмыйдыр. Менә шуңа күрә дә мин, әйтик, сүз тасвиры остасы Лев Толстой әсәре буенча куелган кинофильмга һич барасым килми. К. Паустовский тасвирларын тагын бүтәнчә сурәтләп буламы, ә Айвазовскийның диңгез дулкыннарын кабат тасвирлап бирергә тел чараларын кайдан табасың…

Кулчатырлы ханым

      Трамвайда йоклап барган булсаң да, тротуардан атлаган ханымга һич игътибар итми кала алмас идең. Үзеннән дә элек аның зонтигына дикъкать ителде. Кызыл кулчатыр. Кызыл гына түгел, кып-кызыл. Хәтта кып-кызыл гына түгел, ә бәлки юл тамгаларында фара уты төшүгә үтә көчле кабынып китә торган җете кызыл.

      Якынайган саен, зонтик, чыннан да, караш төшкәннән җете кызыллана бара, шулай итеп, күзнең явын ала кебек иде.

      Әллә-лә, кулчатырның әле төсеннән башка да бер хикмәте бар икән. Монысы да күз карашын үзенә суырып алырлык сихерле икән.

      Трамвай ханым белән тигезләнә бара, карашың ханымнан һич аерыла алмый, бөтен гәүдәң белән аңа таба каерыла барасың. Шунда инде караш ханымның сын-гәүдәсенә дә күчә. Әллә-лә, ханымның күлмәк итәге дә нәкъ кулчатырының чите кебек үк нәфис челтәрле икән, төсе генә күлмәкнеке шикелле чем-кара…

      Менә бу яңалык, менә бу мода ичмасам! Моны күрсә, хатын-кызның күзе ничек янмас та, йөрәге ничек талпынып-талпынып куймас. Һай, аның кулчатыр белән күлмәгенең аерылмасыз булуы, һай, ханымның гәүдә-сынына, ыспай атлауларына бу яңалыкның ятышлы булуы, һай, аның нәкъ менә бүгенге әле кар, әле яңгыр явып торган, зонтик белән генә йөрерлек сәгатькә туры килүе!..

      Трамвай алга чаба, ханым күренмәс булды. Безгә дә, борылып утырып, тел шартлата-шартлата уйланырга гына калган иде. Иҗат итә белә хатын-кыз! Чын мода корбаннары гына түгел, иҗатчыларны да таба. Күпләрне уйланырга мәҗбүр итә. Ә уйлана, тикшерә калсаң инде, теләсә нинди яңалыктан да, иң камил модадан да кимчелек табып була.

      Табабыз да! Барыбер табабыз!

      Миңа, әйтик, бу мода читтән кергән кебек тоелды. Бездә бит яңгыр бер сәгать яуса, икенчесендә туктый. Дөрес, кояш астында да мондый кулчатыр тотып йөреп була, әмма бездә бит көннәрнең күбесе аязлы-болытлы – яңгыр да юк, кояш та кыздырмый. Мондый көнне зонт күтәреп йөрү… Бер сабыйга әнисе галош сатып алган ди. Аның бик тә киясе килә икән. Тик әнисе, урамда бит коры, яңгыр яугач киеп чыгарсың, дип әйтә ди, малай исә, ә мин табам, дип үҗәтләнә ди. Шуның кебек, яңгыр барыбер явар дип, кулчатырыңны ачып барсаң гына инде. Кыскасы, Лондон, инде, һич югы, Петербург өчен уйлап табылган мода түгелме икән бу?

      Шулай да, шулай да… Акыллы бит бу серле кулчатыр хуҗасы! Яңгыр явып торган көннәрнең берсендә шушы трамвай белән шушы урамнан тагын бер үтәм әле