Hekayələr. Энвер Мамедханлы

– çünki bu axşam bizdə qonaqsan. Papam dedi ki, çağır onu axşam bizə gəlsin, özü danışacaq səninlə.

      – Yaxşı olar, birdəfəlik nə lazımdırsa qoy özləri soruşsun!

      – Amma yenə elə suallar ortaya çıxacaq ki, onlar mənim vasitəmlə səndən soruşacaqlar. Hara baxırsan?

      – Göyə, buludlar altındakı o iki qara nöqtəyə.

      Adilə də başını geri atdı, göyə baxdı.

      Göyün dərinliyində ağ buludlar altında süzən iki dağ qartalı aşağıdan iki qara nöqtə kimi görünürdü.

      – Kiş, kiş, qırılmışlar! – deyə Adilə əyildi, yerdən fındıq boyda bir daş götürdü və göyə, qartallara doğru tolazlamaq istədi.

      İlyas qızın biləyindən tutdu:

      – Atma, qorxub qaçdılar.

      Adilə başını çevirib altdan yuxarı İlyasın gözlərinə baxdı. İlyasın gözlərində fərəhli işıqlar oynayırdı, Adilə də gülümsədi:

      – Mən axmaqlıq eləyəndə elə bil sən dirilirsən.

      – Sən öz hərəkətlərində və öz sözlərində gözəlsən!

      Bu zaman qarşıdakı yoxuş başında dayanmış at kişnədi, sürəkli, əsəbi və yanıqlı bir səslə kişnədi. İlyas diksinən kimi oldu. Dönüb ona baxan Adilə soruşdu:

      – Niyə elə hey o atlıya baxırsan?

      – O at da, o atlı da kimi isə gözləyirlər. Amma kimin atıdır, atlı kimdir – burdan tanıya bilmirəm.

      – Nəyinə lazımdır? Nə üçün maraqlanırsan?

      – Heç…

      – Onda qulaq as, nahara yarım saat qalıb, mamam deyirdi ki, nə üçün o, səni həmişə gündüzlər gəzməyə aparır, nə üçün aylı gecələr dalınca gəlmir?

      – Nə aylı, nə aysız gecələrdə mənim anam məni gəzməyə buraxmır.

      – Hələ də ana uşağısan, yoxsa kişi?

      – Bir az ondanam, bir az bundan.

      – Gecələr anan səni evdə saxlayıb neyləyir ki?

      – Başımı dizi üstə qoyub gah layla çalır mənə, gah nağıl deyir.

      – Sən onun sonbeşiyisən?

      – Yox, məndən kiçik bacılarım, məndən böyük qardaşım var. Demişdim sənə yadından çıxıb.

      – Onda nə üçün anan səni belə əzizləyir?

      – O biri uşaqları yanındadırlar, kolxozda işləyirlər. Şəhərdə oxuyan tək mənəm. Deyir axırıncı dəfədir səni görürəm, ya mən öləcəyəm, ya sən bir də bu kəndə qayıtmayacaqsan. Bilmirəm, bəlkə, xəstədir, bizim analar xəstə olanda demirlər.

      – Yox, xəstə deyil, səhər mən ona rast gəldim.

      İlyas cəld başını çevirib Adiləyə baxdı:

      – Harda? Nə cür onu tanıdın?

      – Bura səninlə görüşə gəlirdim. Sizin evin yanından keçəndə, arxadan bir səs məni çağırdı: a qızım, bir dayan! Dönüb geri baxdım. Doqqazdan çıxan bir arvad mənə doğru gəlirdi. Yaxınlaşdı, hər iki əlini çiyinlərimə qoydu, “qoy bir az sənə baxım, qızım”, – dedi. Dərhal hiss elədim ki, sənin anandır. Çaşdım, qızardım, özümü itirdim, deməyə söz tapmadım.

      – Bəs o?

      – Bir az üzümə baxandan sonra dedi ki, ”get, qızım, səni yoldan elədim”.

      Yenə bir an hər ikisi susdu.

      Bu vaxt yoxuş başındakı o at yenə kişnədi və bu dəfə kişnərtisində elə ehtiraslı bir çağırış vardı ki, İlyasın gözləri yol çəkdi:

      – Elə bil Tərlandır, o da belə səs salardı bu dağlara…

      – Tərlan? – deyə Adilə maraqlandı, – kimdir ki o? Tanıdın burdan ora, o atlını?

      İlyas qızın sualını başa düşmədi, döndü qıza baxa-baxa qaldı və indi gözlərində elə bir dalğınlıq və uzaqlıq vardı ki, Adilə nə isə bir cür oldu; sonra başını aşağı salıb sualını təkrar edərkən, qızın səsində artıq əsəbi bir titrəyiş vardı:

      – Kimdir axı o Tərlan dediyin?

      – Almagözlü, qız birçəkli, iti yerişli bir qaçağan idi. Və o gün… əlim ondan üzüldüyü o gün – mənim də ilk gəncliyim qurtardı.

      – Sənin atın idi, papan bağışlamışdı?

      – Yox, dədəm bizə, öz uşaqlarına heç bir şey bağışlamazdı. Amma dəridən-qabıqdan çıxardı ki, axşam uşaqları ac yatmasın. O öləndə mənim altı yaşım olardı. Ondan sonra bizi dayım saxladı. Tərlan da dayımın atı idi, amma mənim ucbatımdan o möcüzə məhv oldu.

      1

      Abqora – qoradan hazırlanan turşu

      2

      Qora – üzümün dəyməmişi, kalı

      3

      Haxlasın – haqlasın: yüyürüb çatmaq, dalınca qaçıb yaxalamaq

      4

      Vaz atmaq – hoppanmaq, sıçramaq, atılıb-düşmək

      5

      Bildir – keçən il, ötən il, əvvəlki il

      6

      İrişmək – çatmaq, yetişmək

      7

      Çovumaq – cəld yönəlmək, cummaq

      8

      Yatır – qiymətli şeylər, var-dövlət