Hekayələr. Ömər Seyfəddin

ola bilər?

      – De, bilim.

      Rəsan aralıq qapıya baxdı.

      – Təbii ki, onsuz da bilməlisən.

      Suat duruxdu:

      – Söylə, əzizim.

      İçəri girən xidmətçi qız boşqabları yığışdırmağa başladı. Bufetin önündə səliqə ilə üst-üstə qoydu. Örtüyü götürdü. Çıxınca Suat təkrar:

      – Nə söyləyəcəkdin ki? – deyə soruşdu.

      Rəsan nərmənazik, süni, aktrisa tövrlü, saxta bir qız deyildi. Son dərəcə həssas, doğru, səmimi, sərbəstdi. Ağır bir səda ilə:

      – Artıq evlənməliyik, Suat… – dedi.

      – Əlbəttə, Rəsanım. Biz onsuz da bunu planlaşdırmışdıq.

      – Hə, amma ləngimədən evlənməliyik, ləngimədən. Bu ay, hətta bu həftə içində.

      – İki-üç aya qalmaz, diplomu alıram. Hələ təhsilim bitməmiş evlənmək mənə bir az məhəllə uşaqlığı kimi gəlir.

      – Məcburuq.

      – Niyə?

      – Çünki…

      Gənc qız gözlərini aşağı dikdi. Uzun, qumral kirpikləri gözlərini tutdu.

      – Uşağımız olacaq! – dedi.

      – Hamiləsən, cicim?

      – Hə.

      1

      Vapur – bərə, dəniz nəqliyyatı

      2

      Yüzbaşı – kapitan. Türk ordusunda 6 illik rütbə

      3

      Xoca – müəllim

      4

      Fəs – kişi papağı. Adı Mərakeşin Fəs şəhərindən götürülmüşdür. Osmanlı imperiyası və ondan asılı olan ölkələrin (Mərakeş daxil olmaqla) şəhər əhalisi və kənd ziyalıları arasında dəbdə olmuşdur. Gənclər, əsasən, qırmızı və ya yaşıl rəngli, yaşlılar isə qara və ya tündrəngli fəs qoyurdu. Fəs kəsik konus formasında astarlı olur, yuxarı kəsiyə rəngli saplardan 10-15 sm uzunluqda qotaz bənd edilirdi. Mahud və digər qiymətli parçalardan tikilirdi.

      5

      Okka (ərəb.) – Asiya və ərəb ölkələrində işlədilən qədim ölçü vahidi; okkanın ağırlıq ölçüləri dövrə görə dəyişilmişdir. İslamiyyətdən öncə bir okka 2 kq 564 q ikən, islamiyyətdən sonra, əsasən də XX əsrin əvvəllərində bir okka 1 kq 282 q hesab olunurdu. Türkiyə Cümhuriyyəti qurulduqdan sonra 1931-ci ildə qəbul olunmuş qanuna görə, okka da daxil olmaqla köhnə uzunluq və çəki ölçüləri yeniləri ilə əvəzlənmişdir.

      6

      Anadolu Şimendifer Şirkəti – dəmiryol şirkəti. “Simendifer” fransızca – dəmir yolu, funikulyor deməkdir.

      7

      Türk lirəsi – Türkiyə Cümhuriyyətinin pul vahidi. Daha kiçik ekvivalenti quruşdur. 1 türk lirəsi 100 quruşa bərabərdir.

      8

      Türkiyədə konstitusiya 1924-cü il aprelin 20-də qəbul edilmişdir.

      9

      Məcidiyyə – Osmanlı dönəmində 20 quruşluq gümüş pul

      10

      Prussiya mavisi – qarayaçalan mavi rəng; tünd-göy

      11

      XX əsrin ortalarında Türkiyədə nəşr olunan qəzetlərin adlarıdır.

      12

      Təsfiyyəçilər – dili saflaşdıranlar.

      13

      Mirliva – Osmanlı imperiyasında briqada generalına bərabər hərbi rütbə.

      14

      Hürriyyət – cümhuriyyətin qurulmasını nəzərdə tutur. Türkiyədə 1923-cü ildə qurulub.

      15

      Adıgey təbliğatı – XIX əsrdə 50 ildən çox davam edən Qafqaz savaşı dönəmində minlərlə çərkəz ya soyqırıma məruz qalmış, ya da Osmanlı imperiyasına köçmək məcburiyyətində qalmışdır. Hazırda Şimali Qafqazda çərkəzlər öz tarixi torpaqlarında "milli azlıq" kimi qəbul olunurlar. 147 ildir torpaqlarından kənarda yaşamalı olan çərkəzlər birləşmək və intiqam almaq uğrunda dünyanın bir çox ölkələrində “Dünya Çərkəzləri Qardaşlığı”, “Adıgey Xase”, “Nart” və s. adlar altında birləşiblər. Məqsəd Qafqaz xalqlarının bir araya gəlməsi, dilinin formalaşması və müstəqillik qazanmasıdır. Yüz ildən artıqdır ki, bu təbliğat Türkiyə də daxil olmaqla dünyanın hər yerində aparılır.

      16

      Tək gözlüklü – XIX əsrin sonlarından XX əsrin əvvəllərinə qədər Avropada kübar cəmiyyətin kişiləri gözünün birinə yuvarlaq eynək taxırdılar

      17

      Antiseptik (lat. “anti” – qarşı, “septicus” – qovma) – yaradakı mikroorqanizmlərin məhv edilməsi, orqan və hüceyrələrdəki patologiyanın təmizlənməsi üçün istifadə olunan tibbi maye. Bu termin 1750-ci ildə ingilis cərrahı C.Prinql tərəfindən tibb elminə daxil edilmişdir.

      18

      Nargilə – qəlyan (fars.) – Şərqə xas ənənəvi bir tütün çəkmək vasitəsi; istifadəçinin bir xortum vasitəsilə sudan keçərək süzülən tüstünü içinə çəkməsini təmin edən bir qurğudur. İlk dəfə Hindistanda yaradılmışdır. XIX əsrdə dünya şöhrəti tapmışdır. Qəlyan ənənəsi