Hekayələr. Абдурагим-бек Ахвердов

ərzim tək sizə məxsusdur. Təvəqqe edirəm ki, məni xəlvət danışdırasınız.

      Nazir bir ayrı otağa keçib Səlmanı da oraya çağırdı:

      – De görüm, nə var?

      – İstəyirsinizmi, ağa, baron Arakelin dükanından gedən malı bu gecə tutasınız?

      – Bu nə sözdür? Məgər Arakelin dükanını yaran sənə məlumdur?

      – Bəli, məlumdur, təvəqqe edirəm ki, bu gecə gedib başmaqçı oğlu Şəbanın evini axtarasınız. Əgər Arakelin şeylərindən onun evində tapılmasa, cavabdehində mənəm. İstəyirsiniz, siz qayıdınca mən buradan getməyim. Əgər ərzim yalan çıxsa, mənim özümü dustaqxanaya göndərə bilərsiniz.

      Şəban yatmışdı. Gecənin yarısı darvazanın döyülmək səsi onu oyatdı. Durub, çiyninə bir yapıncı salıb qapıya çıxdı.

      – Darvaza döyən, kimsən?

      – Pristavdır, gəl, aç qapını!

      Şəban qapını açdı. Neçə nəfər polis əmələsi və qazaqlar daxil oldular. Qazaqlar Şəbanı əhatə etdilər. Pristav məlum etdi ki, gərək onun evi axtarıla. Gülsüm qorxusundan nanə yarpağıtək əsirdi. Bir növ özünə cürət verdi. Gedib pristavın ətəyindən yapışdı, istədi ondan ərinin buraxılmasını təvəqqe etsin. Şəban onun üstünə qışqırdı:

      – Get, yerində otur! Sənin işin yoxdur, qoy nə bilirlər, eləsinlər!

      Şəbanın evini alt-üst etdilər. Həqiqət, Arakelin dükanından getmiş şeylərdən iki dəst gümüş çəngəl-bıçaq, neçə gümüş qəndqabı və sair şeylər tapıldı.

      Pristav Şəbana məlum etdi ki, gərək onunla getsin polis idarəsinə. Şəban itaət edib, paltarını geyib pristav ilə bir yerdə getdi. Gülsüm ərə gedəndən bəri, əvvəlinci dəfə idi ki, tək qaldı. Bu təklik ona əl verib o qədər ağladı ki, axırda bihal olub ürəyi getdi, yıxıldı.

      1

      Müsinn – yaşlı, qoca

      2

      Tilavəti-Quran – Quranı avazla oxumaq

      3

      Böht aparmaq – fikrə getmək

      4

      Çərəkə – köhn. keçmişdə: mollaxanalarda ərəb əlifbasını öyrənmək üçün dərslik, əlifba kitabı

      5

      Dəstpərvərdə – köhn. birinin yetişdirməsi olan, birinin yanında tərbiyə alan, sənət öyrənən adam

      6

      Xüşkbarfüruş (xüşkbar, xüşkbər – meyvə qurusu) – köhn. meyvə qurusu satan adam

      7

      Dövlətmənd – köhn. dövlətli, varlı,

      8

      Mürəffəhülhal – yaşayışı gen-bolluqla, ehtiyacsız keçən

      9

      Rizaməndlik – klas. razılıq

      10

      Kəlləpəz – köhn. kəlləpaça bişirib satan adam

      11

      Qaidə – köhn. qayda

      12

      Nəf (klas. xeyir, fayda, mənfəət) eləmək – fayda götürmək, xeyir görmək, mənfəət qazanmaq

      13

      Zürriyyət – klas. övlad, nəsil

      14

      Axirüləmr – nəhayət

      15

      Tul – köhn. dan. uzun

      16

      Xudanəkərdə – Allah eləməsin

      17

      Abru – abır-həya

      18

      Rehlət etmək – köçmək, vəfat etmək

      19

      Xişu-əqvam – qohum-əqrəba

      20

      Sədinin “Gülüstan” əsərindən bir beytdir. Məzmunu: yaxşı ad qazanan daimi bir zənginlik tapmışdır. Çünki dalınca xeyir danışılan adamın adı ölməz.

      21

      Bir məclis ki, hər iki dünyanın şahidləri oraya gəlirlər.

      22

      Eşitmək hara, görmək hara!

      23

      Yaranal – keçmişdə “general” sözünün canlı dildə işlənən təhrif edilmiş forması

      24

      Bəzzaziyyə – köhn. parça, arşınmalı

      25

      Qərz – borc

      26

      Rəxtxab – yorğan-döşək, yataq

      27

      Bədxab olmaq – yuxusu qaçmaq

      28

      Faxır – fəxr edilməyə layiq olan, gözəl

      29

      Tiri-şəhab – iti sürətlə

      30

      Həlviyyat