Onsigbaar. Deon Meyer

bird with a wingspan of two and a half metres that can spend the whole day gliding on the thermals over the African veld, effortlessly covering seven hundred and fifty kilometres, that’s the distance between Bloemfontein and Cape Town, as the crow flies. Just two thousand breeding pairs left. A travesty, a tragedy, a disaster. Why? Why should we be concerned that they are disappearing, these disgusting, ugly, dirty birds?”

      Want die natuur is ’n fyn stukkie ingenieurswerk, sê hy. Dit is God se horlosie, waar elke ratjie, elke veertjie van kardinale belang is om ekologies perfek tyd te hou. Laat hy verduidelik: Elke aasvoël het sy plek, sy funksie, sy rol. Verskillende aasvoëls eet verskillende dele van ’n karkas – elkeen se snawel en lyf is aangepas vir iets spesifieks. Die Hooded Vulture/monnikaasvoël/NecrosyrtesMonachus is die eerste wat begin vreet. Sy skerper, kleiner bek kan die dooie dier se vel oopskeur, ’n haastige proses vir ’n paar repies vleis voor die groter, dominerende aasspesies aankom. Maar dis onontbeerlik, daarsonder kan die binnevreters nie hul ding doen nie.

      Die kransaasvoël is die gepeupel van die karkas. Al swewende hoog bo die Afrika-veld soek hy na tekens, na leeus en hiënas, kraaie, rawe en jakkalse, wat ’n karkas sal uitwys en dan kom hulle in, swerms wat in groot sirkels afdaal en naby die eetplek rumoerig sal vergader om seker te maak dit is veilig. En dan begin die losgemaal, die groot gestoei om in die karkas in te kom. Sy kaal nek maak van hom ’n binnevreter. Die tamaai bek en die sterk tong, soos ’n troffel gevorm, sal groot stukke vleis losskeur – binne drie minute kan dit een kilogram vleis verorber.

      “But the king of the carcass is the Lappet-faced Vulture/ swart-aasvoël/AegypiusTracheliotos. It stands a metre high,” wys hy met sy hand van die grond af. “It has a wingspan of almost three incredible metres, just about twice the size of any other vulture, and it doesn’t take shinola from any of them. Lappets can travel up to one thousand one hundred kilometres through the sky, invariably arrive late at the carcass, and then they dominate. But here’s the interesting thing: Despite their size and their attitude, they don’t compete for food with other species, because they are specifically adapted to eat the skin and ligaments – and they are the only ones to do so. Now isn’t that neat?”

      Koppe knik verwonderd om ons. Ek moet dit toegee: Hy’s goed.

      Die natuur mors niks, sê Branca. Daar’s selfs ’n aasvoël wat die beendere opruim: die lammergier. Hy sal dikwels eerste by ’n karkas wees, maar senuagtig eenkant wag tot daar bene beskikbaar is. Kleiner stukkies been word heel ingesluk. “It’s sometimes comical to see the bone go down sideways in the throat.” Die lammergier sal groter bene die lug in neem en dit van ’n groot hoogte laat stukkend val op klippe, net om dit weer te gaan optel en afsluk.

      “If we poison them, or if Escom’s power cables kill them when they dive down, or if the farmers shoot them or take away their breeding grounds, the ticking of God’s clock will stop. Not only for them, ladies and gentlemen, but for all of nature. Rotting carcasses breed blowflies … and disease, which spreads to mammals, reptiles and other birds. Often to human beings as well. Food chains get broken, the delicate balance is disturbed, and the whole system comes crashing down. That’s why we care for vultures at Mogale, that’s why we love them. That’s why we sit with poisoned birds through many nights, nursing them back to health. That’s why we detoxify them, mend their wings, feed them with great patience and release them back into the wild. You can’t breed them in captivity, but you can heal them, save the injured and the sick. You can go out and educate farmers and sangomas, talk to them, plead with them, explain to them that nature is a finite resource, a delicate, fragile instrument. But it takes facilities and manpower, training, food, dedication and focus. And all of these things cost money. We receive no financial aid from government, Mogale is a private initiative, kept alive by volunteers working long hours, seven days a week – and contributions from people like you. People who care, people who would like their children to see a Cape Vulture spread its awesome wings and ride the African thermals ten, twenty, fifty years from now.”

      Donnie Branca bly net vir ’n kort, betekenisvolle oomblik stil. Ek is bereid om nóú vir hom geld te gee.

      “We also have breeding programmes for servals, wild dogs, leopards and cheetahs,” sê Branca en langs my skud Emma haar kop en sê saggies: “Nee.”

      Ek kyk verbaas na haar. “Swak branding,” fluister sy. “Sal later verduidelik.”

      Dan nooi Donnie Branca ons om saam met hom na die diere te gaan kyk.

      11

      Emma staan in die groot hok met ’n tamaai leerhandskoen aan haar regterhand, waarin sy ’n stuk vleis vasknyp. Die kransaasvoël vlieg van die grond af op met die geluid van ’n draaiende windmeul en land met uitgestrekte kloue op die handskoen. Sy reusevlerke, gesprei vir balans, verdwerg haar, die voël se gewig so groot dat sy haar uitgestrekte arm met die ander moet stut.

      “Now hold that meat as tightly as you can,” sê Donnie Branca. Maar dit help nie – die snawel sluit om die reep en trek dit inspanningloos uit haar greep.

      Ek staan agter die ander besoekers, by die deur van die hok. Ek sien die kinderlike verwondering op Emma se gesig.

      “Jislaaik,” sê sy en dan vlieg die aasvoël van haar hand af en sy lang vlerkvere streel Emma se kortgeknipte hare. Die mense klap hande.

      * * *

      Donnie Branca staan by die hek, net anderkant die kollekteboks, om die besoekers te bedank en te groet. Emma sorg dat ons heel agter is. Branca glimlag vir haar en steek dan sy hand uit. “You were a real trooper with the feeding,” sê hy.

      “Meneer Branca …” Sy skud sy hand.

      “Donnie, asseblief.” Hy hou van haar.

      “My naam is Emma le Roux. Ek wil graag met iemand gesels oor Jacobus de Villiers.”

      Dit neem hom ’n oomblik om al die ratte te verwissel. Die perfekte wit tande verdwyn. “Cobie?”

      “Asseblief,” sê Emma.

      Branca kyk na haar asof hy haar vir die eerste keer sien, aansienlik minder belangstellend. “Is jy van die koerante?”

      “Ek is ’n konsultant van Kaapstad. Jacobus is my broer.” Sy rits haar handsak oop.

      “Jou broer?”

      Emma haal die foto uit. Sy gee dit vir Branca. Hy neem dit en kyk stip daarna.

      “Maar Cobie … I thought …” Hy gee die foto vir haar terug. “Ek dink jy moet met Frank praat.”

      “Frank?”

      “Frank Wolhuter. Die bestuurder. Ek weet nie of hy beskikbaar is nie.”

      * * *

      Wolhuter se kantoor het nie lugversorging nie. Dit ruik swaar na diere, sweet en pyptabak. Hy staan op en hou sy hand na Emma uit, sy blou oë wat haar op en af bekyk, opsom. Hy is ’n biltong van ’n man, seningrig, grys bokbaard en dik grys hare wat te lanklaas gesny is. Hy stel homself voor met die gemoedelike glimlag van iemand wat goeie nuus gaan kry.

      “Emma le Roux, en dit is mnr. Lemmer.”

      “Sit gerus. Wat kan ek vir julle goeie mense doen?” Hy moet diep in die vyftig wees, sy gesig het die diep belynde soort karakter wat ’n leeftyd van son- en windverweer verskaf.

      Ons sit.

      “Ek vermoed Cobie de Villiers is my broer,” sê Emma.

      Die glimlag versteen en verbrokkel dan stelselmatig. Hy kyk na Emma met ’n intense blik en sê eindelik: “Jy vermoed?”

      “Ek het hom twintig jaar gelede gesien. Ek het gedink hy is dood.”

      “Juffrou De Villiers …”

      “Le Roux.”

      “Natuurlik. Mevrou Le Roux …”

      “Juffrou.”

      “Le Roux is jou nooiensvan?”

      “Le