Hoe gemaak met my dikmond kind?. Suzette Truter

Spring saam in die motor om te gaan petrol ingooi.

       Koop saam ’n sagte speelding wat hom troos as hy verlang. Sit ’n foto van julle twee langs sy bed.

      ’n Pa se wenk

      “Skep ’n spesiale tuiskomsritueel vir julle twee. Ek en my seuntjie speel altyd ‘bakleiings’ – ons naam vir ’n vinnige stoei, of ’n jaagsessie deur die tuin met ons twee skaaphonde.”

      Kommunikasie

      Moeilike geselsies, sensitiewe gesprekke en stilswye …

      VRAAG 11

      Ek wil smiddae so graag hoor hoe my negejarige seun se dag by die skool verloop het, maar hy reageer bot op my vrae. Hoe kry ek hom om te praat oor sy dag? Sy sussie praat soos ’n grammofoonplaat. Sy onderwyseres sê hy is goed aangepas by die skool, maar hy deel nie sy dag met my nie.

      ANTWOORD

      Daar’s ’n magdom redes hoekom party kinders ’n hond uit ’n bos gesels en ander nie. Shani Grové, ’n voorligtingsielkundige en skrywer van talle breinboeke, noem ’n paar oorsake wat jy dalk sal herken:

       Persoonlikheid kan ’n rol speel: As jou seun ’n introvert is, mag hy dalk nie daarvan hou as jy hom oor homself uitvra nie. Of dalk irriteer dit hom as jy elke middag dieselfde vrae vra.

       As hy gespanne is oor iets, gaan hy moontlik minder woorde tot sy beskikking hê, omdat stres dele van sy korteks (ook die spraakgedeeltes) tydelik kan “uitskakel” of “verlam”.

       Sommige kinders kan nie te veel impulse van buite, soos te veel klanke, reuke of kleure hanteer nie, en skakel letterlik af weens sensoriese oorlading. (Lees ook vraag 91 oor sensoriese sensitiwiteit.)

       Meisies se taalvermoë ontwikkel vinniger as seuns s’n. Dalk dink jou seun jy gee voorkeur aan sy sussie?

      Die kruks van die saak: Verbreek die patroon. Hierdie patroon werk nie vir julle nie!

      Kies liewers ’n ander tyd om met jou kind te gesels, sê die kliniese sielkundige Ronéll Lemmer. “Net soos jy, het jou seun dalk ná ’n besige dag ’n behoefte om eers te ontspan. As jy hom nie druk nie, sal hy waarskynlik uit sy eie dinge vir jou vertel soos die dag verloop. Leer om hom te ‘lees’. Is hy in die bui vir ’n gesprek, of is sy gedagtes elders? Saans, as alles en almal al rustiger is, is hy tien teen een ook meer ontvanklik vir gesels. Skep gemoedelike geselstye saam – net vir julle twee. ’n Gedeelde belangstelling of stokperdjie soos krieket op TV of skaak sal jul verhouding verbeter en gewoonlik bly gesprekke nie net daarby nie.”

      Die lewensafrigter Anèl Bester van Randburg sê dit werk vir haar as ma van twee seuns (agt en tien) om vrae te vermy wat haar kinders net met ’n ja of nee kan beantwoord. Pleks van vra: “Het jy ’n goeie dag gehad?” kan jy vra: “Wat het vandag by die skool gebeur?” Of: “Wat was die lekkerste of snaaksste ding wat vandag gebeur het?”

      DOENLYSIE

       Vermy vrae wat met “hoekom” begin. Dit maak dikwels ’n kind negatief en hy tree dadelik verdedigend op.

       Moenie dat jou kind voel dat jy hom druk of bymotiewe met jou vrae het nie. Al is daar net ’n persepsie van druk of geïmpliseerde kritiek (waar of nie), soos dat jy eintlik op sy huiswerk ingestel is, kan hy steeks raak en kortaf antwoord.

       Minder as 20 persent van kommunikasie bestaan uit woorde. Ondersoek jou eie gemoed. Hoe lyk jou liggaamstaal as jy jou seun uitvra? Onthou, jou stemtoon, gesigsuitdrukking, die emosionele interaksie, ou emosionele pyn, die verhouding tussen julle twee en enige ondertone van byvoorbeeld frustrasie of woede speel alles ’n rol in kommunikasie.

      ’n Ma se wenk

      “As jou minder spraaksame seun dinge begin verklap van sy dag, moenie hom dan peper met vrae om soveel moontlik uit hom te kry nie. Dan gaan hy weer toeslaan. Praat minder, luister meer.”

      VRAAG 12

      Hoe praat ek met my depressiewe kind?

      ANTWOORD

      Dis ’n moeilike een, en ’n fyn kuns. Jy wil haar nie ontstel of onder druk plaas nie, maar jy wil haar ook nie ignoreer nie. Berei jou maar daarop voor dat die gesprek uitputtend en veeleisend gaan wees, maar moet haar nie net uitlos nie, want sy voel reeds eensaam.

      Ansie Gous, ’n kliniese sielkundige van Roodepoort en medeskrywer van As ’n kind se lag verdwyn, doen die volgende wenke aan die hand:

       Praat rustig en saggies, oor een onderwerp op ’n slag.

       Wees geduldig. Dit kan lank neem voor sy antwoord.

       As jou pogings haar irriteer, moenie onttrek of kritiseer nie. Bly net daar.

       Moenie probeer raad gee oor hoe sy beter kan voel nie.

       Vra haar wat jy kan doen. Soms sal sy wil praat, soms wil sy jou net in die omgewing hê en soms wil sy uitgelos word.

      VRAAG 13

      My kind onderbreek my aanmekaar as ek op die telefoon met ’n vriendin of sy juffrou praat. Hoe leer ek hom om net ’n rukkie geduldig te wees? Ek vererg my en wil dan sommer op hom skreeu. Hy is sewe en behoort hom al te kan inhou, maar hy doen dit nie.

      ANTWOORD

      Skakel eers ’n groter probleem uit deur jouself te vra of daar by jou kind ook ander aanduidings is dat hy sukkel om te konsentreer of om sy impulse te beheer. Kan hy byvoorbeeld sy beurt afwag vir kolf in krieket, kan hy stilsit in die teater en agterna vir jou vertel wat hy gehoor en gesien het en kan hy wag totdat die juffrou vir hom ’n antwoord in die klas vra eerder as om sommer uit te skree?

      Dr. Erika van der Wateren sê as jy agterkom jou seun het dalk ’n groter probleem met aandag, konsentrasie en aktiwiteitsvlakke, soek professionele hulp. Sulke kinders sukkel regtig om hulle beurt af te wag, selfs al is hulle ouer. Lees ook vraag 88 oor aandagafleibaarheid.

      As dit “doodnormale” ongeskiktheid is, gesels met jou seun daaroor wanneer jy ook rustig en in beheer voel. Verduidelik op ’n eenvoudige manier presies waarom sy gedrag vir jou onaanvaarbaar is en hoe dit jou laat voel. Stel vir hom iets anders voor wat hy kan doen om sy probleem op te los, sodat hy ook minder gefrustreerd is. (Herhaal hierdie gesprek ’n paar keer.)

      Erika stel voor julle besluit vooraf op ’n handsein wat jy kan gebruik midde-in ’n gesprek om hom aan julle ooreenkoms te herinner. As jy die sein wys, moet hy dadelik weet dat hy jou nie mag pla nie. Hy moet ook weet wat hy intussen kan doen om sy behoefte uitgesorteer te kry. Onthou om dan dadelik ná die oproep aandag aan sy behoefte te gee.

      Wees ook realisties oor jou oproepe. Laatmiddag, as almal honger is of jou heeldag nie gesien het nie, is nie ’n goeie tyd om met jou beste vriendin te praat nie. Hou die tydsduur realisties. Dit kan vir ’n kind baie lank raak as hy ’n halfuur moet wag vir jou aandag.

      Onthou om jou kind van jongs af te leer om maar ’n bietjie te wag. Jy hoef nie te spring om dadelik elke wens te gehoorsaam nie. Moedig hom aan om intussen self ’n plan te maak en komplimenteer hom as hy dit van sy kant af self doen.

      Anèl sê dis belangrik om ook ’n punt daarvan te maak om aandagtig na jou kinders te luister. “Hoeveel keer gebeur dit nie dat ons kinders opgewonde oor iets wil gesels, maar ons is so besig met iets anders dat hulle net ’n afgetrokke antwoord kry, terwyl ons lyftaal duidelik wys dat ons gedagtes op ’n ander plek is?”

      Anèl sê as jou kind jou aandag soek, en jy regtig druk met iets anders besig is, buk af tot jy hom in die oë kan kyk en verduidelik dat hoewel hy vir jou die belangrikste mens op aarde is, jy eers dringend aan iets aandag moet skenk. Kom ooreen dat jy direk daarna al jou aandag aan hom sal gee. Onthou om dan terug te gaan en dit te doen. Dit leer hom dan ook sommer iets omtrent respek.

      VRAAG